Amerykański gatunek wywodzący się z niemieckiego ekspresjonizmu i czarnego realizmu francuskiego. Największe dzieła tego gatunku tworzone były w latach 40-tych i 50-tych XX wieku. Wczesne filmy noir często powstawały na kanwie amerykańskich powieści kryminalnych, takich twórców, jak Raymond Chandler, Dashiell Hammett, James M. Cain, czy W. R. Burnett.
Filmy swoją akcję miały w sennej, mrocznej scenerii (ciemne zamglone uliczki z charakterystyczną grą świateł) , czy jakieś opuszczone fabryki etc.). Bohater to najczęściej prywatny detektyw w prochowcu i z e szlugiem w ustach. Detektyw, gdyż policjanci są często skorumpowani. Bohater to taki typ maczo, na którego lecą laski bo jest taki mega męski. Na ogół w życiu przeszedł już wiele. Najbardziej znanym aktorem filmu noir tych lat był Humphrey Bogart. Obok detektywa stały element to kobieta fatalna (tu najbardziej znana postać tych czasów to Rita Hayworth. Oprócz tego wszystkie postaci są niezwykle zróżnicowane psychologicznie. Nie ma jasno zdefiniowanego podziału na to co dobre i złe.
Kilka klasycznych filmów noir:

Sokół Maltański 1941 reż. John Huston wyk. Humphrey Bogart
Podwójne ubezpieczenie 1944 reż. Billy Wilder wyk. Fred MacMurray
Ministerstwo strachu 1944 reż. Fritz Lang wyk. Ray Milland
Szkarłatna ulica 1945 reż. Fritz Lang wyk. Edward G. Robinson
Błękitna dalia 1946 reż. George Marshall wyk. Alan Ladd
Wielki sen 1946 reż. Howard Hawks wyk. Humphrey Bogart

Dziękuję - czyli można go uznać za przodka dreszczowca?

Nie tak do końca, bo w thrillerach nacisk kładziony jest na akcję, na wywołanie u widza dreszczyk emocji... mamy przeważnie jasny podział na bohaterów dobrych i złych, często pojawiają się też elementy odrealnione... Film noir ma inną poetykę.. jest bardziej realistyczny, nastawiony bardziej na pokazywanie bohaterów i ich psychiki, niż jakichś emocjonujących pościgów etc. Akcja jest tylko pretekstem do poznania głównych bohaterów, którzy są przeważnie bardzo wyrazistymi postaciami... Do tego filmy noir są bardzo plastyczne (we dreszczowcach nie przykłada się takiej roli do budowania napięcia przez grę światłocieniem)... ta plastyczność, te obrazy sennnych, skrytych za mgłą miasteczek, doskonale współgrają z charakterem głównego bohatera- samotnika, próbującego rozwikłać tajemnicze zagadki kryminalne...
Do współczesnych filmów, które w mniejszy bądź większy sposób nawiązują do filmów noir, zaliczyłbym takie tytuły, jak "Sin City", "Fatalny romans", niektóre filmy braci Cohen ("Fargo", "Big Lebowski", "Człowiek, którego nie było"), "Tajemnice Los Angeles", Z filmów, z tego roku najbliższy tej poetyce jest chyba "Drive" z Ryanem Goslingiem (którego rola, przypomina nieco, takiego typowego bohatera filmów noir) .

z nowszych, świetny - Romeo Is Bleeding 1993

Na pewno ten gatunek narodził się w Stanach? Kurosawa tę kręcił filmy w tych klimatach ("Stray dog")...

"Stray dog" jest filmem z 1949 roku...pierwsze filmy Noir powstawały w USA już na początku lat 40-tych. Choćby taki "Sokół Maltański" (1941).
Pozdrawiam.

Jest jeszcze "Sokół Maltański" zrealizowany 10 lat wcześniej, czyli 1931 r. Chętnie bym obejrzała. Ktoś widział?

Warto zaznaczyć skąd w ogóle wzięła się nazwa "noire".
W czasie II Wojny Światowej nikt nie myślał o dystrybucji amerykańskich filmów w Europie. Chyba wiadomo dlaczego. Po wojnie bodajże w Paryżu organizowano projekcje amerykańskich filmów z kilku ostatnich lat i okazało się, że są pod wieloma względami do siebie podobne. Gra świateł, brud i tajemnica wielkiego miasta, główny bohater jako detektyw. Nikt wcześniej nie zdawał sprawy, że te filmy coś łączy. Dopiero po wpsólnej projekcji zaczęto zauważać te podobieństwa, a nazwę wymyślili Francuzi.

A czy w tym gatunku film-noir jest taka zasada, aby film kończył się tragicznie, bez happy andu? Słyszałem również, że istnieje takie coś jak neo-noir. Czym to się różni od noir?

Jak sama nazwa wskazuje, neo-noir to filmy w stylu noir nowszej daty tj. wyprodukowane już po okresie świetności tego gatunku, który przypadł na lata 40-te i 50-te. W swoim drugim poście w tym wątku napisałem kilka przykładów takich filmów :)

Co do zasady kończenia się tragicznie to nie funkcjonuje takowa :) Taka zasada funkcjonowała np. w niemym kinie radzieckim ;)

Aha... a więc już wszystko jasne. Dziękuję Luka1985 za Twoją uprzejmość i wyjaśnienia. :)

Dosłowne tłumaczenie: film czarny (brzmi jak moje nazwisko). Najlepszy film z tego gatunku to z pewnością "Sokół maltański" z rewelacyjną rolą Bogarta. Jak myślicie czy Czarną Dalię dałoby się zaliczyć do gatunku noir?

Moim zdaniem Big Sleep dużo lepszy - również z główną rolą Bogarta. :)

Niestety, jeszcze nie udało mi się go obejrzeć :( Chciałabym, ale wtedy prawdopodobnie musiałabym kupować na DVD, z komputera oglądać nie chcę. Chyba, że gdzieś puszczą.

Może jakaś wypożyczalnia? Swoją drogą - dlaczego nie z komputera?

U mnie w mieście w wypożyczalniach nie znajdziesz starszych filmów niż z 98. Lubie oglądać filmy w jak najlepszej jakości i drażni mnie mały ekran komputera. Choć np. właśnie z komputera oglądałam "Yellow Submarine" jeden z moich ulubionych filmów. Po za tym rodzice często mi przerywają :) Kiedy oglądam z DVD to wszyscy się dołączają.

W Internecie można znaleźć każdą jakość filmów, nawet HD, trzeba tylko trochę poszukać - a później zawsze możesz pobrać, nagrać na płytę i obejrzeć na DVD. :)

Dzięki za radę :) A nie wiesz przypadkiem jak wygląda sprawa z napisami? Znam angielski, ale nie na tyle, żeby wszystko zrozumieć.

Są. I polskie, i angielskie. :)
Jest wygodny program - NapiProjekt - po zainstalowaniu i kliknięciu prawym klawiszem myszki w menu pojawia się opcja "pobierz i dopasuj napisy". Gdyby pobrały się trochę źle - tzn. nie były zsynchronizowane z dźwiękiem (kilka razy mi się zdarzyło), to mogę pomóc. ;-)

Wielkie dzięki. Odezwę się, jeżeli wystąpią jakieś problemy.
Pozdrawiam

"Sokół maltański" jest uważany za pierwszy noir w ogóle, więc pewnie dlatego jest tak dobry