Matrixa" traktuję jako dzieło osobne, w oderwaniu od pozostałych filmów. Robię to celowo z dwóch powodów. Po pierwsze, mam świadomość faktu, że obalenie teorii Neo-Mesjasza w kontekście dwóch pozostałych filmów, zwłaszcza w kontekście "Matrix: Rewolucje", nie ma sensu, wręcz jest niewykonalne. Po drugie, błędne odczytanie Neo jako Chrystusa w pierwszej części miało miejsce na długo przed powstaniem kontynuacji.

"Matrix" garściami czerpie z "Bohatera o tysiącu twarzy" Josepha Campbella* oraz "The Writer's Journey: Mysthic Structure for Writers" Christophera Voglera. Campbell w swojej pracy przedstawia pewien schemat fabularny oraz pewne archetypy charakterystyczne dla większości mitów. W dużym skrócie wygląda to tak: Poznajemy bohatera w swoim naturalnym środowisku, gdzie prędzej czy później dostaje wezwanie do podróży. Bohater ucieka od swojego przeznaczenia do momentu spotkania ze mędrcem, który poddaje go próbom i pomaga uwierzyć w swoją misję. Potem bohater trafia do jaskini, gdzie stoczy ostateczną bitwę, zdobędzie nagrodę i zmieniony przez doświadczenie, wróci do swojego świata, żeby nieść mu dobro. "Matrix" idealnie się wpisuje w ten fabularny schemat. Thomas Anderson prowadzi zwyczajne, nudne ludzkie życie do momentu spotkania Trinity, która pokazuje mu prawdziwy świat, pozwalając się uwolnić z "Matrixa". Neo jest wybrańcem, który ma zakończyć wojnę ludzi z maszynami, niestety on sam w to nie wierzy. Dopiero, kiedy jego mistrz - Morfeusz potrzebuje pomocy, Neo uświadamia sobie, kim naprawdę jest i pokonuje Agentów.

Być może teoria Campbella sprawdza się w przypadku większości mitów, natomiast nie sprawdza się ona w przypadku historii Jezusa Chrystusa. W Ewangeliach nie ma żadnej wzmianki, jakoby Jezus uciekał przed swoim przeznaczeniem. Nie spotyka On również na swojej drodze mędrca. On sam jest mędrcem i On sam naucza niepewnych i niedowierzających w swoje możliwości apostołów. To raczej św. Piotr bardziej wpisuje się w "Bohatera o tysiącu twarzy" niż Jezus. Był skromnym rybakiem, który raczej nie wierzył, że będzie w stanie dokonać wielkich rzeczy, zaparł się trzykrotnie swojego Mistrza, po czym uwierzył i natchniony przez Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy wygłosił płomienne kazanie, po którym nawróciło się kilka tysięcy ludzi.

Nie mam zamiaru przyrównywać Neo do Świętego Piotra. Wskazuję tylko jeden z błędów popełnianych masowo przez krytyków literackich i filmowych, którzy twierdzą, że historia Jezusa wpisuje się w schemat monomitu Campbella. Skoro schemat fabularny "Bohatera o tysiącu twarzy" nie opowiada historii Chrystusa, to również "Matrix" będący filmowym ucieleśnieniem teorii Campbella nie może tej historii opowiadać.

Przyjrzę się teraz poszczególnym etapom Podróży, którą przechodzi Neo i porównam je do życia Chrystusa . Zacznę od wezwania do podróży. Główny bohater nie pasuje do swojego świata. Szuka czegoś więcej, odpowiedzi na nurtujące go pytanie: "Czym jest Matrix?". Z pomocą i wezwaniem do podróży przychodzi mu Trinity (Trójca - w domyśle Święta) z propozycją pokazania prawdziwego świata. W tym momencie występuje pierwszy zgrzyt w teorii Neo-Mesjasza. A właściwie pierwsze dwa zgrzyty. Każdy, kto miał kiedykolwiek styczność z teologią katolicką, czy z teologią największych protestanckich denominacji, wie, że na Trójcę Świętą, która jest reprezentowana przez postać Trinity, składają się trzy osoby boskie: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. Wiadomo też, że Mesjasz jest Synem Bożym. Czyli, jeżeli przyjąć, że Neo faktycznie jest filmowym Mesjaszem, to jest On wezwany do podróży pośrednio przez samego siebie, co wydaje się być paradoksem. Poza tym, w Biblii Jezus nie szuka odpowiedzi na żadne pytania. On daje odpowiedzi i On jest odpowiedzią.

Drogę do wyjścia, do prawdziwego świata pokazuje głównemu bohaterowi Morfeusz, który w "Matrixie" pełni funkcję mędrca. Oferuje on Neo pokazanie prawdy o otaczającym go świecie. Scena rozmowy Neo z Morfeuszem i wydostania się głównego bohatera z Matrixa często kojarzy się z biblijnym chrztem nad Jordanem, od którego zaczęła się misyjna działalność Jezusa Chrystusa. Nic bardziej mylnego. W Ewangelii Jana można znaleźć taki oto fragment: Jezus odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego. To, co się z ciała narodziło, jest ciałem, a to, co się z Ducha narodziło, jest duchem. (Jn 3:5-6 Biblia Tysiąclecia). Chrzest według Biblii polega na narodzeniu z Ducha - czyli zmianie sposobu myślenia, patrzenia na świat oraz z wody, czyli symbolicznym akcie obmycia. O narodzeniu z Ducha głównego bohatera można mówić dopiero pod koniec filmu, nie w scenie uwalniania Neo z Matrixa. Ciecz, którą jest wypełniony zbiornik w którym pływa Neo, na pewno nie jest wodą, więc drugi warunek biblijnego chrztu również nie został spełniony. Jeśli uznać, że wspomniana scena jest chrztem głównego bohatera, to w takim razie Morfeuszowi trzeba przypisać rolę Jana Chrzeciciela. Tutaj pojawia się kolejny zgrzyt. Morfeusz całe życie poszukiwał Wybrańca, podczas gdy Jan Chrzciciel nie poszukiwał Mesjasza, tylko ogłaszał Jego przyjście. Mesjasz sam przyszedł nad Jordan aby się ochrzcić. Rola Jana Chrzciciela w Ewangeliach kończy się na chrzcie Jezusa. Morfeusz natomiast przez cały film pełni znaczącą rolę.

Kolejnym etapem jest poddanie przez mędrca próbom. Ta część filmu w ogóle nie pasuje do wizerunku Neo jako Mesjasza. Nie ma w Ewangeliach żadnego epizodu, który mógłbym odnieść do tej części filmu. Jezus nie miał swojego mędrca, jak już wspomniałem, On sam był mędrcem i to On poddawał swoich uczniów próbom.

Bohater wchodzi do jaskini. Neo i Morfeusz, zdradzeni przez swojego towarzysza wpadają w pułapkę zastawioną przez Agentów, a Morfeusz zostaje pojmany. Problem w tym, że w Biblii to Jezus zostaje zdradzony przez jednego ze swoich uczniów. Na dodatek, jest świadom tej zdrady i godzi się na nią, aby wypełnić swoją misję. Jednak ani Neo ani Morfeusz nie wiedzieli o zdradzie. Jeśli odnieść Ewangelie do teorii monomitu, to jaskinią byłaby Męka Pańska zakończona zmartwychwstaniem. Również w "Matrixie" pojawia się zmartwychwstanie, z tym, że jest ono niezgodne z biblijną rezurekcją. Każde dziecko wie, że Chrystus powstał z martwych po trzech dniach, a wcześniej został złożony do grobu. W filmie Wachowskich Neo zostaje wskrzeszony od razu po śmierci przez siłę miłości i wiarę Trinity. W tradycji żydowskiej człowieka uznawano za zmarłego trzy dni po ustaniu funkcji życiowych. Wierzono, że do trzech dni człowiek może powstać z martwych. Jeśli więc spojrzeć przez ten pryzmat, na dobrą sprawę Neo nawet nie był martwy, gdyż nie minął wspomniany okres trzech dni.

Bohater zmieniony przez doświadczenie powraca do domu. Ten element podróży w "Matrixie" sprowadza się do końcowego monologu, więc nie ma tu co analizować.

Każdy etap podróży, którą przechodzi Neo, mniej lub bardziej nie pasuje do jego wizerunku, jako Mesjasza. Również inne wątki filmu Wachowskich dyskwalifikują Neo jako uosobienie Chrystusa. Wachowscy w swoim filmie umieścili wątek romantyczny. Nic dziwnego, w każdym filmie wymierzonym do szerokiej publiczności musi się taki wątek znaleźć. Problem w tym, że Jezus Chrystus był celibatariuszem, podobnie jak większość apostołów. Tylko o św. Piotrze wiadomo, że miał żonę.

Wizerunek Neo-Mesjasza psuje również fakt, że mentor głównego bohatera nazywa się Morfeusz. Dlaczego mistrzem Mesjasza miałby być grecki bóg marzeń sennych? Jest to całkowicie sprzeczne z Dekalogiem, który mówi: Nie będziesz miał bogów innych oprócz Mnie. Nie uczynisz sobie posągu ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko albo na ziemi nisko, lub w wodzie poniżej ziemi. Nie będziesz oddawał im pokłonu ani służył. Bo Ja jestem Pan, Bóg twój, Bóg zazdrosny, karzący nieprawość ojców na synach w trzecim i w czwartym pokoleniu - tych, którzy Mnie nienawidzą, (Pwt 5:7-9 Biblia Tysiąclecia). Jak więc Mesjasz mógłby służyć innemu bogu?

Jeśli wziąć pod uwagę wydarzenia jakie miały miejsce w filmie i w Biblii, część z nich się zgadza. W obu dziełach mamy śmierć i zmartwychwstanie. Jednak jeśli spojrzeć głębiej, niestety, nie pokrywają się one ze sobą. Chrystus został wydany na ukrzyżowanie przez lud Izraela, który jeszcze kilka dni wcześniej witał go palmami podczas wjazdu do Jerozolimy. Śmierć na krzyżu w czasach biblijnych była najbardziej haniebną formą śmierci. Natomiast Neo został zabity w heroicznej walce z Agentem - istotą, której nikt wcześniej nie pokonał. Krótko mówiąc Neo zginął śmiercią chwalebną. To, jaką śmiercią zginie Mesjasz jest jednym z najważniejszych elementów Biblii i wiary chrześcijańskiej. Film Wachowskich w ogóle o tym nie wspomina.

Traktowanie Neo jako Mesjasza jest ze strony krytyków filmowych bardzo dużą nadinterpretacją. Moim zdaniem wynika ona z nieznajomości religii chrześcijańskiej i Biblii jako jej podstawy. Nadinterpretacja jest też spowodowana w dużej mierze błędnym przeświadczeniem, że historię życia Jezusa Chrystusa można włożyć w Campbellowską teorię monomitu, o którą "Matrix" jest oparty. Film Wachowskich można interpretować pod wieloma kątami, np. pod kątem baśni, buddyzmu czy gnozy. Fakt wymieszania ze sobą tylu różnych filozofii i teologii sprawia, że każda z nich staje się trochę mniej czytelna, a różnice między nimi zacierają się, co w przypadku dokładnej analizy za pomocą klucza chrześcijańskiego sprawia, że nie można z czystym sumieniem przypisać żadnej z postaci "Matrixa" biblijnej roli.