Alexander KordaI

Bez cienia wątpliwości można uznać, że Alexander Korda to jeden z najsłynniejszych brytyjskich reżyserów i producentów, jeden z pierwszych, którego powstałe na Wyspach Brytyjskich filmy cieszyły się sympatią widzów i krytyki także poza ich granicami. Choć zrobił karierę w Wielkiej Brytanii, Korda był Węgrem. Przyszedł na świat 16 września 1893 roku na obrzeżach Turkeve na Węgrzech. Jego rodzina miała żydowskie pochodzenie. Był najstarszym z trojga rodzeństwa. Jego dwaj młodsi bracia, Vincent i Zoltan, także odnosili sukcesy w branży filmowej. 

W dzieciństwie Korda cierpiał na chorobę oczu, ale niewłaściwe leczenie doprowadziło do tego, że już do końca życia nosił grube okulary. Mimo to nie zrezygnował ze swojej pasji - czytania, co więcej słynął z niezwykłej pamięci wzrokowej. Do dziś wzbudza podziw jego zdolność do opanowania języków obcych. Ponoć władał wieloma. W wieku 13 lat bardzo przeżył śmierć ojca. Tuż po tym smutnym wydarzeniu wyruszył do Budapesztu. Tam dostał pracę w gazecie. Pisał krótkie historyjki. Szybko awansował i już jako 16-latek dostał pełny etat w redakcji. Pisał wówczas historie kryminalne i recenzje. Wtedy zmienił nazwisko na Korda. W 1911 roku postanowił zostać filmowcem. Wyjechał do Paryża i dostał mało znaczącą pracę w Pathé - wówczas najbardziej prestiżowej wytwórni filmowej na świecie. Szybko wrócił do Budapesztu i dołączył do tamtejszej wytwórni filmowej. Mimo, że X muza na Węgrzech dopiero "raczkowała", szybko wyprodukowała wiele filmów i stanęła na nogi. Zawdzięczała to właśnie Kordzie, ale także innym znanym węgierskim twórcom, jak np. Michael Curtiz (reżyser filmu "Casablanca") czy George Cukor (pierwszy, zwolniony po kilku dniach reżyser "Przeminęło z wiatrem"). Co ciekawe, zarówno Curtiz, jak i Cukor zrobili wielkie kariery w Hollywood, uhonorowane najcenniejszą nagrodą w przemyśle filmowym - Oscarem.

Korda szybko się usamodzielnił i postanowił stworzyć własną wytwórnię. Corvin, bo tak się nazywała, znajdowała się w dzielnicy Budapesztu, gdzie dziś rezyduje studio Mafilm. W swojej wytwórni Korda nie tylko reżyserował mnóstwo filmów, ale był producentem wszystkich i każdy dopracowywał w szczegółach. Mimo, że sam nie był komunistą, to w jego wytwórni powstał film promujący komunistyczny rząd. Po jego upadku Korda został wtrącony do więzienia. Po jego opuszczeniu wraz z żoną Marią opuścił Węgry. Nigdy więcej nie ujrzał ojczyzny na własne oczy. Od tej pory nazywał się już Alexander Korda i wyruszył do Wiednia, by pracować w Sascha Film Company. Twórca zawsze łaknął wolności. Dlatego szybko zabrał swoją piękną żonę Marię do Berlina, gdzie stworzył własne studio - Korda-Film. Gwiazdą większości filmów była Maria Corda, która zmieniła w nazwisku "K" na "C", by odróżnić się od męża. Filmy te cieszyły się ogromną popularnością. Dlatego prędko oboje państwo Korda dostali kuszącą propozycję pracy w Hollywood. Skorzystali z niej, ale warunki pracy, nie pozostawiające twórcy zbyt wielkiej swobody, sprawiły, że poprosił o zwolnienie go z kontraktu. W 1930 roku jego kariera hollywoodzkiego reżysera dobiegła końca.

Korda po powrocie do Europy zrobił kilka filmów we Francji i Niemczech. Jednak szybko trafił do Anglii. Tutaj kino znajdywało się w opłakanym stanie. Na ekranach gościły obrazy hollywoodzkie, a rodzime produkcje powstawały tylko ze względu na wymogi rządu, który nakazał, by pewien procent filmów pokazywanych w kinach pochodził z ojczyzny. W międzyczasie, dokładnie w 1930 roku, twórca rozwiódł się z Marią po 11 latach małżeństwa. Owocem ich związku był urodzony w 1921 roku syn Peter. Alexander Korda uważał, że jedynym sposobem na zmianę sytuacji filmu brytyjskiego jest tworzenie ambitnych obrazów. Postawił wszystko na jedną kartę i założył London Film Productions. W 1933 roku światło dzienne ujrzał jego film "Prywatne życie Henryka VIII" z Charlesem Laughtonem w roli tytułowej, a przy jego boku występowała żona Laughtona, Elsa Lanchester. Obraz odniósł nie tylko komercyjny sukces, ale także zdobył uznanie krytyki. Dziś uchodzi za klasyka. Laughton za swoją kreację zdobył jedynego w karierze Oscara. Sukces filmu sprawił, że Korda wrócił do łask Hollywoodu. Stał się, obok Charlesa Chaplina, Mary Pickford, Douglasa Fairbanksa czy Sama Goldwyna jednym z najbardziej cenionych niezależnych twórców. Na obrzeżach Londynu rozbudował swoje studio. Co ciekawe, na wzór hollywoodzki, podpisywał kontrakty z aktorami. A miał oko do talentów. Umowy zawarli z nim tacy legendarni aktorzy, jak Leslie Howard, Merle Oberon (w 1939 roku została drugą panią Korda), Wendy Barrie, Robert Donat czy Maurice Evans. Co więcej, to on odkrył dla filmu Vivien Leigh i powierzył jej dość znaczące role, choć nie miała zbyt dużego doświadczenia. Leslie Howard i Merle Oberon byli nominowani do Oscara, Robert Donat zdobył tę nagrodę w 1940 roku za "Żegnaj Chips", a wielka Vivien Leigh zgarnęła aż dwie statuetki, choć zagrała łącznie w zaledwie 19 filmach.

W czasie wojny Korda został współzałożycielem Society of Independent Motion Picture Producers. Jednak w kilka lat później jako pierwszy założyciel z niego wystąpił. Niebawem twórca podpisał umowę o współpracę z MGM. Jego studio miało koprodukować filmy z brytyjską filią największej hollywoodzkiej wytwórni. Jednak i ten układ szybko się rozpadł. W 1945 roku oficjalnie rozpadło się małżeństwo z grzeszącą urodą, ale nie cnotą wierności Merle Oberon. Korda utrzymywał się na swojej pozycji w Wielkiej Brytanii, ale zaczął podupadać na zdrowiu i zmarł 23 stycznia 1956 roku w wieku 62 lat. Tuż po nim "umarło" też jego "dziecko" - London Film Productions. Ciało Kordy zostało skremowane. Na cześć człowieka, który był niekwestionowanym twórcą filmu brytyjskiego, Brytyjska Akademia Filmowa przyznaje specjalną nagrodę BAFTA w kategorii "najwybitniejszy film brytyjski roku" im. Alexandra Kordy.

Alexander Korda urodził się 16 września 1893 roku jako Sandor Kellner. Był najstarszym z trzech synów żydowskiej rodziny. W wieku 13 lat stracił ojca i przybył do Budapesztu, gdzie zaczął pisać do jednego z dzienników. Przyjął pseudonim Korda i w wieku 16 lat stał się prawdziwym reporterem. W 1911 roku zaczęła się jego kariera filmowa - spędził kilka miesięcy w Paryżu wykonując różne prace w Pathé Studio - w tym czasie najbardziej zaawansowanym studiu filmowym na świecie. Powrócił do Budapesztu i szybko stał się jedną z najważniejszych osób tworzącej się węgierskiej kinematografii. Wybudował swoje studio Corvin na obrzeżach Budapesztu. Pracował jako reżyser i producent wykonawczy. W 1919 roku na Węgrzech rządy objęli komuniści, a węgierski przemysł filmowy - jako pierwszy na świecie - został upaństwowiony. Gdy Węgierska Republika Rad upadła, Sandor Korda został na krótko aresztowany. W listopadzie 1919 roku wraz ze swoją żoną Marią opuścił ojczyznę - jak się miało okazać na zawsze. Już jako Alexander Korda przebywał jakiś czas w Wiedniu, a następnie przeniósł się do Berlina, gdzie założył swoją własną wytwórnię Korda-Film. Zajmował się reżyserią filmów, gdzie grała jego żona Maria - przynosiły one spore zyski i nic więc dziwnego, że otrzymał zaproszenie z Hollywood. Tam kariery nie zrobił i wrócił do Europy. Nakręcił kilka filmów w Paryżu i w Niemczech, by w 1931 roku osiąść w Anglii. W tym czasie angielska kinematografia znajdowała się w poważnym kryzysie, a rola jej zbawcy przypadła węgierskiemu żydowi. Korda założył wytwórnię London Film Productions. Zainwestował wszystko co posiadał w produkcję "Prywatnego życia Henryka VIII" - i opłaciło się. Film okazał się światowym hitem, co pozwoliło Kordzie rozwinąć skrzydła. Zapoczątkował też w ten sposób nurt filmowych biografii sławnych ludzi - należą do nich też kolejne filmy Kordy jak np. "Prywatne życie Don Juana" czy "Dama z portretu". W latach 1940-1949 ponownie próbował swoich sił w Hollywood. Tym razem z lepszym skutkiem - m.in. napisał scenariusz do filmu "Trzeci człowiek", którego był również producentem. W 1950 roku powrócił na Wyspy Brytyjskie, by później po raz trzeci udać się do USA.
Zmarł 23 stycznia 1956 roku w Londynie na atak serca.