Marek Grechuta 

Marek Grechuta przyszedł na świat 10 grudnia 1945 roku w Zamościu. Tam też ukończył szkołę podstawową, Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego, jak również uczęszczał na naukę gry na fortepianie do Młodzieżowego Domu Kultury im. Kornela Makuszyńskiego. Już jako dziecko pobierał lekcje gry na fortepianie. Młody człowiek jeszcze nie przeczuwał, czym staną się dla niego przenosiny do Krakowa, gdzie podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Tam też na przełomie roku 1966 i 1967 założył wraz z innym studentem architektury - Janem Kantym Pawluśkiewiczem - Kabaret Architektów Anawa (od francuskiego "en avant" - "naprzód"). Kabaret wkrótce przekształcił się w zespół muzyczny towarzyszący Grechucie. Marek Grechuta & Anawa zadebiutowali na VI Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie, od razu notując podwójny sukces. Anawa została wyróżniona I nagrodą za aranżację, natomiast sam Grechuta został nagrodzony II nagrodą w kategorii wokalistów, ustępując studentce warszawskiej AWF - Maryli Rodowicz. W kolejnym roku artysta wystąpił na festiwalu FAMA, gdzie otrzymał I nagrodę. Rok ten był również wielkim debiutem Grechuty na festiwalu w Opolu, gdzie młody artysta otrzymał nagrodę dziennikarzy za piosenkę "Serce". W roku 1970 wychodzi pierwsza płyta zespołu, zatytułowana po prostu "Marek Grechuta & Anawa", wyróżniająca się szczególnym podejściem literackim i niezwykłą, neobarokową oprawą muzyczną. Kolejny rok to występ w Opolu i następna nagroda, tym razem TVP za utwór "Wesele". Ukoronowaniem tego etapu kariery młodego artysty stał się IX Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu w 1971 roku, którego Grand Prix przypadło piosence "Korowód". Zamknięciem tego okresu stało się nagranie płyty "Korowód", albumu ze wszech miar nowatorskiego, bijącego awangardą i wyznaczającego nowe kierunki na drodze polskiej muzyki rozrywkowej.

Po tych sukcesach drogi Grechuty i Jana Kantego Pawluśkiewicza rozchodzą się. Grechuta ulega fascynacji jazz-rockiem i rozpoczyna współpracę z muzykami o rodowodzie jazzowym. Powołuje grupę WIEM (W Innej Epoce Muzycznej), której już sama nazwa miała charakter symboliczny, zrywający z dotychczasową stylistyką liryczno-romantyczną na rzecz nowej o zabarwieniu rockowym i jazzowym. Album z roku 1972 "Droga za widnokres", uważany za prekursora polskiego undergroundu, był mariażem poezji i jazz-rockowego brzmienia. Płyta wyróżniała się ascetycznym brzmieniem i tekstami współczesnych poetów. Kolejną udoskonaloną wersją tej muzyki jest płyta z roku 1974 - "Magia obłoków". Album ten można z kolei uznać za prekursora polskiego art-rocka.

W roku 1976 Grechuta i Kanty Pawluśkiewicz spotykają się ponownie i reaktywują Anawę. Powodem tej niespodziewanej sytuacji stał się Witkacy. Z dzieł "geniusza Tatr" powstał musical i płyta "Szalona lokomotywa", która stała się wielkim sukcesem formacji Anawa. Na płycie usłyszeć możemy również Marylę Rodowicz. Festiwal roku 1977 określa się mianem "festiwalu Grechuty" - artysta oprócz zdobycia głównej nagrody wylansował młodą aktorkę, Krystynę Jandę. Musical "Szalona lokomotywa" cieszył się ogromnym zainteresowaniem w kraju. Wystawiany był m in. w katowickim Spodku oraz w namiocie cyrkowym. Oprócz Grechuty i Maryli Rodowicz w przedstawieniu brał udział Jerzy Stuhr, Alibabki i liczne tancerki, a punktem kulminacyjnym był wjazd na scenę wielkiej uskrzydlonej lokomotywy. Kolejny rok przyniósł Grechucie nagrodę poznańskiej Wiosny Estradowej za muzykę do przedstawienia "Zapach łamanego chleba". Muzyka ta stała się materiałem na płytę "Pieśni". Jest to płyta wyjątkowa w dorobku artysty, wprowadzająca słuchacza w magiczny świat niezwykłej poezji metafizyczno-ludowej. W projekcie tym uczestniczyli m in. Magda Umer, Teresa Haremza i Marian Opania. Odzwierciedleniem malarskiej pasji Grechuty stał się kolejny album, "Śpiewające obrazy". Do współpracy zaprosił dwie krakowskie artystki - Dorotę Pomykałę i Urszulę Kiebzak. Kolejną śpiewającą aktorką biorącą udział w projekcie Grechuty stała się Krystyna Janda. Tym razem to ona namówiła piosenkarza na skomponowanie muzyki do wierszy - erotyków Bolesława Leśmiana. Markowi stworzenie niezwykłej muzyki zajęło zaledwie kilka dni. Przez cały czas tworzył na potrzeby teatru i filmu. Tworząc muzykę do "Szalonej lokomotywy", został poproszony również o napisanie muzyki do filmu "Tumor Witkacego". Fragmenty tej muzyki zostały umieszczone na albumie "Wiosna - ach to ty" w wydaniu reedycyjnym. Warto dodać, że sam Grechuta zagrał epizod w tym filmie. Kolejna płyta, "Wiosna - ach to ty", była składanką prostych, niepowiązanych ze sobą tematycznie piosenek. Trzy lata później wychodzi płyta "Krajobraz pełen nadziei", na którą składają się teksty chwalące takie wartości, jak tradycja, miłość czy uznanie dla trudu rolników ("Pieśń dla ludzi plonów").

W roku 1989 Grechuta odbył po raz pierwszy tournée po ośrodkach polonijnych w Stanach Zjednoczonych i Australii. W roku 1991 wyszła bardzo ciekawa płyta "Piosenki dla dzieci i rodziców", niosąca oprócz humoru wiele walorów wychowawczych. Nie była to ostatnia niespodzianka artysty tego roku, ponieważ w tym samym czasie ukazała się nowa wersja albumu "Droga za widnokres", ze zmienioną aranżacją - tym razem pieśniarzowi akompaniowała Anawa. Jak podkreślał artysta, była to próba przypomnienia nowemu pokoleniu kultowego dzieła sprzed 20 lat. W roku 1994 ukazał się album "Dziesięć ważnych słów", niosący ze sobą ważne przesłanie wartości w dobie kryzysu kodeksu postępowania i upadku autorytetów, zarówno państwa jak i wartości ogólnych. 15 grudnia 2001 roku odebrał pierwszą w swej twórczości Złotą Płytę za album "Dni , których nie znamy", wydany w serii "Złota Kolekcja", a sprzedany w ilości 50 tysięcy egzemplarzy. To dosyć kuriozalne wydarzenie, ponieważ uważa się, że od pierwszego albumu z 1970 roku artysta sprzedał ponad 2 miliony płyt. W czasie trwania 40. Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie Marek Grechuta wyróżniony został Złotym Indeksem za szczególne zasługi dla środowiska akademickiego. W 2003 roku ukazał się ostatni krążek studyjny Grechuty, zatytułowany "Niezwykłe miejsca". W tym samym roku grupa Myslovitz zaprosiła artystę do nagrania nowej wersji ich przeboju "Kraków".

Marek Grechuta zmarł 9 października 2006 roku w następstwie długotrwałej choroby. W jego pogrzebie uczestniczyło wielu przedstawicieli świata kultury i sztuki, prywatnie przyjaciół artysty.