Rouben Mamoulian 

Był jednym z najbardziej utalentowanych i wszechstronnych reżyserów pracujących w systemie studyjnym Hollywood. Przyczynił się do rozwoju sztuki filmowej na początku ery dźwiękowej. Odważnie przecierał szlaki dla pozostałych reżyserów, wdrażając nowe technologie i techniki filmowania. Z wielką inwencją wykorzystywał dźwięk, rozmyślnie operował kolorem oraz ruchem kamery. Jednocześnie święcił sukcesy jako jeden z czołowych reżyserów na Broadwayu.

Urodził się w 1897 roku w Gruzji, wówczas pod panowaniem Rosji. Jego ojciec był bankierem, zaś matka pracowała w teatrze. On sam zainteresował się teatrem studiując prawo karne na uniwersytecie w Moskwie. Szkolił się w MChAT (Moskiewski Akademicki Teatr Artystyczny) pod okiem Jewgienija Wachtangowa, jednego z najsłynniejszych uczniów Konstantego Stanisławskiego. W 1918 założył studio teatralne w Tyflisie (dzisiaj Tbilisi). Dwa lata później ruszył z rosyjskim teatrem repertuarowym do Anglii, gdzie też pozostał, aby uciec od sowieckiego reżimu i studiować sztuki dramatyczne na Uniwersytecie Londyńskim.

W 1923 wyemigrował do USA, przez kilka lat reżyserował wielkie opery i operetki w Eastman Theatre w Rochester w Nowym Jorku. Pod koniec lat 20. wykładał i reżyserował w nowojorskiej gildii teatralnej. Wywarł olbrzymi wpływ na amerykańską scenę swoją produkcją sztuki "Porgy", obsadzając samych czarnoskórych aktorów. W międzyczasie nakręcił "Aplauz", wczesny film dźwiękowy dla studia Paramount. Z dużą wprawą korzystał z głosu i muzyki. Na planie zamontował koła do dźwiękoszczelnej budki z kamerą, dając jej swobodę ruchu. Dzięki swoim innowacjom szybko zyskał uznanie i uwagę filmowego środowiska.

Jego pierwszym filmem po przeprowadzce do Hollywood były "Wielkomiejskie ulice", jeden z lepszych wczesnych filmów gangsterskich, aczkolwiek nie tak głośny, jak "Mały Cezar", "Wróg publiczny nr 1" czy "Człowiek z blizną". Następnie stworzył pierwszą dźwiękową wersję "Doktora Jekylla i pana Hyde’a" (Oscar dla najlepszego aktora, nominacja za zdjęcia i scenariusz), obraz przez wielu uważany za arcydzieło reżysera. Chwalono scenę transformacji bohatera, w której zastosowano nowatorskie użycie makijażu, światła i filtrów.

Kolejna produkcja Mamouliana, "Kochaj mnie dziś", uchodzi za jeden z najlepszych wczesnych musicali, płynnie łącząc fabułę i piosenki (w scenie otwierającej reżyser pomysłowo wtapia uliczne dźwięki i odgłosy chrapania w jazzowy, synkopowany rytm). W 1933 nakręcił swój ostatni film dla Paramount, "Pieśń nad pieśniami", przez wielu ówczesnych krytyków uznany za błahy melodramat. Więcej szczęścia miał w progach MGM, gdzie reżyserował Gretę Garbo w "Królowej Krystynie". Po przeciętnej adaptacji powieści Tołstoja w formie "Katiuszy", nakręcił "Jarmark próżności", pierwszy pełnometrażowy film w technice Technicolor.

W 1935 wrócił na Broadway, gdzie triumfował produkcją "Porgy i Bess". Trzy kolejne filmy reżysera - "Dla ciebie Seniorito", "Płynne złoto" i "Złoty chłopiec" - nie spotkały się z ciepłym przyjęciem. Do kinowej formy wrócił po przejściu do wytwórni Twentieth Century-Fox, kręcąc nowe wersje niemych przebojów. "Znak Zorro" stał się klasykiem kina awanturniczego. "Krew na piasku" to najbardziej malarski film reżysera, nawiązujący do hiszpańskich mistrzów, zwłaszcza El Greco. Kolejna produkcja dla studia, "Rings on Her Fingers", odniosła już mniejszy sukces.

Następnym projektem reżysera miała być "Laura", lecz został zwolniony przez Darryla F. Zanucka. Zniesmaczony tym doświadczeniem wrócił na Broadway, gdzie wyreżyserował wielkie przeboje "Oklahoma!" i "Carousel". Stworzył jeszcze tylko dwa filmy-musicale, "Letnie wakacje" i "Jedwabne pończoszki", oba dla MGM. W międzyczasie nakręcił również kilka nowych scen do "Dzikiego serca" na potrzeby amerykańskiej dystrybucji.

Przez całą swoją karierę miał opinię trudnego, bezkompromisowego reżysera. Nie tolerował ingerencji w proces twórczy. Studia w końcu zmęczyły się walką z reżyserem, przez co szybko został zwolniony z produkcji "Porgy i Bess" oraz słynnej "Kleopatry" i w efekcie trafił na czarną listę wielkich wytwórni. Mimo to, zanotował trwały wkład w kino amerykańskie, zostawiając po sobie 16 stylowych, zręcznie nakręconych tytułów, w których umiejętnie łączył muzykę i efekty dźwiękowe z wizualnym rytmem obrazu.