W Dniu Wszystkich Świętych wspominamy osobistości ze świata kina, które pożegnaliśmy w ciągu ostatniego roku – począwszy od listopada 2021 roku. Na naszej długiej liście z pewnością zabrakło wielu znaczących nazwisk, niemniej mamy w pamięci wszystkich zmarłych, którzy swoją twórczością dołożyli się do rozwoju kinematografii w najróżniejszym zakresie. Liczymy też na Wasze wsparcie w przypomnieniu wszystkich nazwisk. Razem nie pozwólmy o nich zapomnieć.
Dean Stockwell (zm. 7 listopada 2021) – amerykański aktor najlepiej znany z roli admirała Alberta "Ala" Calavicciego – pomocnika głównego bohatera – w serialu "Zagubiony w czasie". Kreacja ta przyniosła mu trzy nominacje do Złotych Globów. Serial emitowany był w latach 1989–1993 i doczekał się pięciu sezonów. W ciągu 70-letniej kariery Stockwell zagrał w ponad stu mniejszych i większych produkcjach. W pamięci widzów zapisał się także występami w takich filmach, jak "Paryż, Teksas" Wima Wendersa, "Gracz" Roberta Altmana czy niemożliwą do zapomnienia rolą w "Blue Velvet" Davida Lyncha.
Stephen Sondheim (zm. 26 listopada 2021) – autor muzyki i tekstów piosenek do słynnych broadwayowskich musicali, m.in. "West Side Story". Jego kompozycje mogliśmy usłyszeć w takich filmach jak "Czerwoni" i "Dick Tracy" Warrena Beatty'ego, "Pocztówki znad krawędzi" Mike'a Nicholsa, "Sweeney Todd: Demoniczny golibroda z Fleet Street" Tima Burtona czy "Tajemnice lasu" Roba Marshalla. W trakcie kariery zebrał imponującą kolekcję prestiżowych nagród – wśród nich dziewięć nagród Tony, osiem Grammy, Pulitzer i Oscar.
David Gulpilil (zm. 29 listopada 2021) - australijski aktor i tancerz. Zadebiutował w "Walkabout" (1971, reż. Nicolas Roeg) i grał w filmach, które wpisuje się w poczet tzw. australijskiej Nowej Fali: "Ostatnia fala" (1976, reż. Peter Weir), "Chłopiec z burzy" (1976, reż. Henri Safran) i "Szalony pies Morgan" (1976, reż. Philippe Mora). Wystąpił też m.in. w filmach "Krokodyl Dundee" (1986), "Dziesięć czółen" (2006) i "Australia" (2008). W 2014 roku zdobył nagrodę dla najlepszego aktora w przeglądzie Un Certain Regard na festiwalu w Cannes za film "Kraina Charliego" (2013, reż. Rolf De Heer).
Sylwester Chęciński (zm. 8 grudnia 2021) – kultowy polski reżyser i scenarzysta filmowy. Popularność i nieśmiertelność zapewniła mu trylogia komedii o zwaśnionych rodzinach Karguli i Pawlaków – "Sami swoi", "Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć". W późniejszym okresie kariery nakręcił dwa inne, kultowe filmy – "Wielkiego Szu" z Janem Nowickim oraz "Rozmowy kontrolowane" na podstawie scenariusza Stanisława Tyma. Ten drugi film był zarazem jego ostatnią pełnometrażową fabułą.
Lina Wertmüller (zm. 9 grudnia 2021) – scenarzystka i reżyserka, która karierę filmową rozpoczęła w 1963 roku dramatem "Bazyliszki", za który została nagrodzona na festiwalu w Locarno. W tym samym toku pracowała także jako asystentka Federico Felliniego na planie głośnego "8 1/2". Jej filmy były prezentowane na najważniejszych festiwalach filmowych, m.in. w Cannes ("Hutnik Mimí dotknięty na honorze", "Miłość i anarchia"), Berlinie ("Camorra") i Wenecji ("W pewną noc, w świetle księżyca"). W swoich dziełach chętnie opowiadała o włoskiej klasie robotniczej, ukazując realia jej życia. Quentin Tarantino przyznał, że za sprawą spaghetti westernu "Il mio corpo per un poker" Lina Wertmüller była pierwszą reżyserką, którą umiał wymienić z nazwiska. W 1977 roku jako pierwsza kobieta w historii została nominowana do Oscara w kategorii najlepsza reżyseria za film "Siedem piękności Pasqualino".
Anne Rice (zm. 11 grudnia 2021) – autorka cyklu "Kroniki wampirów", w którym znalazły się takie powieści jak "Wywiad z wampirem" czy "Królowa potępionych". Była także autorką innych powieści gotyckich, m.in. trzytomowych "Dziejów czarownic z rodu Mayfair". Pod pseudonimem publikowała również książki erotyczne. Najbardziej znaną z nich jest "Przebudzenie śpiącej królewny".
Tadeusz Ross (zm. 14 grudnia 2021) – aktor, satyryk, scenarzysta, a także polityk. Na ekranie pierwszy raz pojawił się jako powstaniec w filmie "Kanał" Andrzeja Wajdy. Oglądaliśmy go także w takich serialach jak "Na dobre i na złe", "Graczykowie", "Daleko od noszy", "Klan" czy "Plebania". Największą sławę przyniosło mu jednak wcielenie się w Zulu-Gulę w programie satyrycznym nadawanym przez Telewizję Polską w latach 1992-96. Program brał na warsztat największe absurdy życia w Polsce. Najsłynniejszym zdaniem padającym z ust Zulu-Guli pozostanie niewątpliwie: Polska to jest bardzo ciekawa kraj.
Joan Didion (zm. 23 grudnia 2021) – ceniona i nagradzana dziennikarka, powieściopisarka, eseistka i scenarzystka znana m.in. ze zbioru "Dryfując do Betlejem" oraz powieści "Graj jak się da". Jako scenarzystka pracowała przy takich filmach jak m.in. "Narkomani", "Narodziny gwiazdy" i "Prawdziwe wyznania". Uznawana była za przedstawicielkę tzw. Nowego Dziennikarstwa, publicystycznego stylu, który wyróżniał się stosowaniem subiektywnej perspektywy i ekspresyjnych, literackich technik. W swoich esejach bezkompromisowo opisywała Amerykę lat 60. i 70., poruszając m.in. tematy ruchu hippisowskiego czy feminizmu.
Jean-Marc Vallée (zm. 26 grudnia 2021) – reżyser takich filmów jak "C.R.A.Z.Y.", "Witaj w klubie" czy "Dzika droga", a także seriali "Wielkie kłamstewka" i "Ostre przedmioty". Wyreżyserował także takie filmy jak "Młoda Wiktoria" czy "Café de Flore". Jego ostatnim filmem jest komedia "Destrukcja" z Jakiem Gyllenhaalem i Naomi Watts w rolach głównych.
Betty White (zm. 31 grudnia 2021) – amerykańska aktorka i komiczka, której kariera trwała dziewięć dekad. Była rekordzistką Guinessa i laureatką ośmiu nagród Emmy. Do jej najważniejszych ról należały Sue Ann Nivens z sitcomu "Mary Tyler Moore" (za którą zdobyła dwie nagrody Emmy) oraz Rose Nylund z sitcomu "Złotka" (za którą również wyróżniono ją Emmy). Największym filmowym hitem w jej karierze był "Narzeczony mimo woli", w którym zagrała u boku Ryana Reynoldsa i Sandry Bullock. Była też gwiazdą popularnej kampanii reklamowej batonika Snickers ze sloganem "nie jesteś sobą, kiedy jesteś głodny". Ponadto opublikowała szereg książek i aktywnie działała na rzecz zwierząt.
Peter Bogdanovich (zm. 6 stycznia 2022) – amerykański reżyser, scenarzysta, aktor i znawca kina. Swoje najważniejsze filmy nakręcił na początku kariery, jako przedstawiciel tzw. "Nowego Hollywood". Wówczas cieszył się przychylnością krytyki oraz odnosił największe sukcesy kasowe. "Ostatni seans filmowy" zdobył dwa Oscary (dla aktorów drugoplanowych Bena Johnsona i Cloris Leachman), scenariusz "No i co, doktorku?" został wyróżniony przez Amerykańską Gildię Scenarzystów, a "Papierowy księżyc" nagrodzono Oscarem dla najlepszej aktorki drugoplanowej (dla 10-letniej Tatum O'Neal, najmłodszej laureatki nagrody Akademii). Sam Bogdanovich był dwukrotnie nominowany do Oscara (jako scenarzysta i reżyser "Ostatniego seansu filmowego").
Sidney Poitier (zm. 7 stycznia 2022) – aktor, reżyser, działacz społeczny. Przełomem w jego karierze była rola w filmie "Szkolna dżungla" z 1955 roku. Trzy lata później zagrał u boku Tony'ego Curtisa w dramacie "Ucieczka w kajdanach". Obraz był wielkimi hitem i otrzymał aż dziewięć nominacji do Oscarów, w tym dla Poitiera jako aktora pierwszoplanowego. Była to historyczna nominacja. Wcześniej żaden czarny aktor nie zdobył w tej kategorii nominacji. Pięć lat później Sidney Poitier ponownie zapisał się w kronikach światowego kina. Za rolę w filmie "Polne lilie" zdobył – jako pierwsza czarnoskóra osoba – Oscara w kategorii aktor pierwszoplanowy.
Bob Saget (zm. 9 stycznia 2022) – amerykański aktor i komik, najlepiej znany jako Danny Tanner z sitcomu "Pełna chata". W 1998 roku nakręcił swój pierwszy pełnometrażowy film, "Brudna robota", w którym zagrali Norm MacDonald i Artie Lange. Saget wyreżyserował ponadto filmy "Kariera po trupach" i "Farsa pingwinów". W 2007 wydano jego nakręcony dla HBO komediowy show "That Ain’t Right". Był głosem narratora w "Jak poznałem waszą matkę" i wcielił się w parodię siebie samego w serialu "Ekipa". Ponadto w jego serialowej filmografii są również m.in. "Wychować tatę" i "Życie na przedmieściach". Wystąpił też gościnnie w serialach "Dziadek z przypadku", "Joey", "Louie" i "Shameless – Niepokorni".
Jean-Jacques Beineix (zm. 13 stycznia 2022) – francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Jeden z twórców francuskiego neobaroku (cinéma du look) – popularnego w latach 80. nurtu kinowego nacechowanego fetyszyzacją stylu, licznymi odwołaniami do popkultury, a także posługiwaniem się obrazem nawiązującym do estetyki wideoklipów oraz subkultur młodzieżowych. Do najsłynniejszych filmów Beineixa należą "Diva" oraz "Betty".
Gaspard Ulliel (zm. 19 stycznia 2022) – francuski aktor znany najlepiej z takich filmów jak "Hannibal. Po drugiej stronie maski", "Bardzo długie zaręczyny", "Saint Laurent", a także "To tylko koniec świata". 18 stycznia 2022 podczas zjazdu na nartach Ulliel uległ wypadkowi, w wyniku którego doznał poważnego urazu głowy. Mimo starań lekarzy aktor zmarł. Jego ostatnią rolą był występ w serialu Marvela "Moon Knight".
Louie Anderson (zm. 21 stycznia 2022) – aktor filmowy i telewizyjny. Zadebiutował niewielką rolą w filmie "Żywe srebro". Sympatię publiczności przyniósł mu występ u boku Eddiego Murphy'ego w komedii "Książę w Nowym Jorku". Użyczał głosu Ludwikowi i Andy'emu w popularnym serialu animowanym "Świat według Ludwiczka", którego scenariusz został oparty na wydarzeniach z jego życia. Produkcja zdobyła trzy nagrody Humanitas oraz dwie Emmy. Gościnnie Anderson pojawiał się w takich popularnych produkcjach jak "Detektyw Remington Steele", "Dotyk anioła", "Nash Bridges", "Ally McBeal", "Hoży doktorzy" czy "Młody Sheldon".
Mace Neufeld (zm. 21 stycznia 2022) – amerykański producent filmowy znany najlepiej z realizacji cyklu horrorów "Omen" oraz ekranowych przygód Jacka Ryana. W jego filmografii znajdziemy również takie popularne tytuły jak "Bez wyjścia", "Gliniarz z Beverly Hills III" oraz "Bez litości".
Meat Loaf (zm. 20 stycznia 2022) – muzyk i aktor, którego zapamiętamy z występów w takich filmach jak "Rocky Horror Picture Show", "Świat Wayne'a", "Podziemny krąg" oraz "Tenacious D: Kostka Przeznaczenia". Jego największym przebojem była piosenka I'd Do Anything for Love (But I Won't Do That). Teledysk do utworu nakręcił Michael Bay.
Barbara Krafftówna (zm. 23 stycznia 2022) – polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, artystka kabaretowa i piosenkarka. Choć kojarzona była głównie z repertuarem komediowym, na koncie miała także wybitne role dramatyczne. Mogliśmy zobaczyć ją w takich filmach jak "Popiół i diament" Andrzeja Wajdy, "Nikt nie woła" Kazimierza Kutza czy "Jak być kochaną" i "Rękopis znaleziony w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa. Największą popularność przyniosła jej rola Honoraty w serialu "Czterej pancerni i pies". Na swoim koncie miała takie odznaczenia jak Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski czy Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Monica Vitti (zm. 2 lutego 2022) – włoska aktorka, która zapisała się w historii kina dzięki występom w filmach Michelangelo Antonioniego – "Przygodzie", "Zaćmieniu", "Czerwonej pustyni". W latach 60. Monica Vitti występowała m.in. w filmach Rogera Vadima ("Zamek w Szwecji") i Tinto Brassa ("Latający spodek"). W 1966 roku zagrała swoją pierwszą anglojęzyczną rolę w brytyjskiej komedii szpiegowskiej "Modesty Blaise" Josepha Loseya. Ostatnią znaczącą rolą Moniki Vitti był występ w "Widmie wolności" Luisa Buñuela.
Douglas Trumbull (zm. 7 lutego 2022) – reżyser, scenarzysta oraz legendarny specjalista od efektów specjalnych, który w znaczący sposób przyczynił się do powstania takich klasyków kina jak "2001: Odyseja kosmiczna", "Bliskie spotkania trzeciego stopnia" oraz "Łowca androidów". W 1972 roku zadebiutował jako reżyser. Thriller science fiction "Niemy wyścig" opowiada historię pracującego na statku kosmicznym botanika, który przeciwstawia się rozkazowi zniszczenia ostatnich okazów ziemskiej flory i fauny.
Jagoda Murczyńska (zm. 12 lutego 2022) – filmoznawczyni, krytyczka, redaktorka, współorganizatorka Festiwalu Filmowego Pięć Smaków. Była autorką książek "Cicha eksplozja. Nowe kino Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej" oraz "Made in Hong Kong. Kino czasu przemian". Od 2016 roku prowadziła Linię Filmową Korporacji Ha!Art. Jej teksty mogliśmy czytać w czasopismach "Kino" i "Ekrany" oraz na portalu Dwutygodnik. Wraz z Marcinem Krasnowolskim prowadziła podcast Azja kręci. W ostatnich latach pracowała nad książką poświęconą kostiumowi w kinie polskim.
Ivan Reitman (zm. 12 lutego 2022) – reżyser i producent filmowy, twórca takich klasycznych komedii jak "Pogromcy duchów", "Bliźniacy", "Pulpety", "Szarże" oraz "Gliniarz w przedszkolu". Brał udział w realizacji kultowych horrorów Davida Cronenberga "Dreszcze" (1975) i "Wściekłość" (1977), a także uczestniczył w powstaniu klasyki kina exploitation "Elza - Syberyjska tygrysica" (1977). W 1978 roku zadebiutował w Hollywood. Wyprodukowana przez niego niskobudżetowa komedia "Menażeria" okazała się niespodziewanym megahitem, zarabiając ponad 140 milionów dolarów.
Brad Johnson (zm. 18 lutego 2022) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Karierę w show-biznesie rozpoczął jako twarz marki papierosów Marlboro. Na wielkim ekranie zadebiutował w filmie Stevena Spielberga "Na zawsze". Największa popularność przyniósł mu udział w serialu "Melrose Place", w którym wcielił się w Dominicka O’Malleya.
Jan Hryniak (zm. 19 lutego 2022) – polski reżyser i scenarzysta. W 1997 roku na ekrany kin trafił jego pełnometrażowy debiut – dramat psychologiczny "Przystań", w którym główne role zagrali Maja Ostaszewska i Rafał Królikowski. Utwór otrzymał dwie nagrody na festiwalu w Gdyni. W kolejnych latach Hryniak nakręcił inspirowany "Nożem w wodzie" film "Trzeci" (2004) oraz zrealizowany w konwencji heist movie "Trick" (2010). Filmografię reżysera zamyka "Zenek" (2020) oparty na życiorysie gwiazdy disco polo Zenona Martyniuka. W premierowy weekend obraz zobaczyło blisko ćwierć miliona widzów.
Sally Kellerman (zm. 24 lutego 2022) – amerykańska aktorka znana najlepiej z roli major Margaret "Gorące Wargi" O'Houlihan w nagrodzonej Złotą Palmą i Oscarem komedii wojennej "MASH". Na koncie miała również występy m.in. w "Brewsterze McCloudzie", "Małym romansie oraz "Powrocie do szkoły".
Tadeusz Borowski (zm. 4 marca 2022) – polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. W latach 70. zdobył dużą popularność, dzięki rolom w dramacie "Kardiogram" oraz serialu "Dyrektorzy". Sympatię publiczności przyniosły mu również występy w takich serialach jak "Aż po sufit", "Barwy szczęścia", "Samo Życie" oraz "Ekstradycja".
William Hurt (zm. 13 marca 2022) – wybitny aktor oraz laureat Oscara. William Hurt miał na koncie ponad 100 ról filmowych i telewizyjnych. Na dużym ekranie zadebiutował w 1980 roku w horrorze Kena Russella "Odmienne stany świadomości". Zagrał głównego bohatera - naukowca prowadzącego na sobie ryzykowne badania przy użyciu halucynogennego narkotyku. Kreacja przyniosła Hurtowi nominację do Złotego Globu dla najbardziej obiecującego nowego aktora. Kolejne lata to role w takich produkcjach jak "Żar ciała" (1981), "Wielki chłód" (1983) oraz "Park Gorkiego" (1983). W 1985 roku Hurt wziął udział w ekranizacji powieści Manuela Puiga "Pocałunek kobiety-pająka". Kreacja homoseksualisty Luisa, który zostaje niesłusznie skazany na więzienie, przyniosła aktorowi Oscara. W kolejnym sezonie Amerykańska Akademia Filmowa nominowała go za "Dzieci gorszego Boga", a rok później – za "Telepasję". Czwartą nominację do Oscara Hurt otrzymał w 2006 roku za drugoplanowy występ w "Historii przemocy".
Estelle Harris (zm. 2 kwietnia 2022) – amerykańska aktorka, której sławę przyniósł występ w sitcomie pt. "Kroniki Seinfelda", gdzie wcielała się w Estelle Costanzę. Zagrała drugoplanowe role w filmach "Dobre rady", "Morska przygoda" i "Rodzina to grunt" oraz w serialu "Nie ma to jak hotel". Sprawdzała się także w aktorstwie dubbingowym: mogliśmy ją słyszeć między innymi w takich animacjach jak "Toy Story" (w roli Pani Bulwy).
Gilbert Gottfried (zm. 12 kwietnia 2022) – słynny amerykański komik oraz posiadacz jednego z bardziej rozpoznawalnych głosów w Hollywood. Najsłynniejszym dubbingowanym przez Gottfrieda bohaterem była papuga Jago z disneyowskiej animacji "Aladyn" (1992). W filmach z serii "Kochany urwis" powracał jako Pan Peabody. Ponadto w jego filmografii są m.in. "Gliniarz z Beverly Hills 2" (1987), "I kto to mówi 2" (1990) oraz "Milion sposobów, jak zginąć na Zachodzie" (2014).
Liz Sheridan (zm. 15 kwietnia 2022) – amerykańska aktorka, której największą sławę przyniosły występy w serialach komediowych "ALF" oraz "Kroniki Seinfelda". W pierwszym wcieliła się w Raquel Ochmonek, wścibską sąsiadkę rodziny Tannerów, która nie przepuści żadnej okazji do werbalnej konfrontacji. Z kolei w emitowanych w latach 90. "Kronikach" zagrała Helen Seinfeld, zaślepioną miłością do syna matkę tytułowego bohatera.
Andrzej Korzyński (zm. 18 kwietnia 2022) – kompozytor, pianista, autor muzyki do wielu polskich filmów. Współpracował z takimi reżyserami jak Andrzej Żuławski ("Diabeł", "Opętanie", "Na srebrnym globie"), Andrzej Wajda ("Człowiek z marmuru", "Człowiek z żelaza") czy Sylwester Chęciński ("Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć"). W 1964 roku Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Warszawie, gdzie studiował kompozycję i dyrygenturę. Rok później założył Radiowe Studio "Rytm", na falach którego prezentował młodych wykonawców bigbitu. Był także autorem wielu popularnych piosenek. Tworzył dla największych gwiazd polskiej estrady – m.in. Maryli Rodowicz (Do łezki łezka), Ireny Jarockiej (Motylem jestem) czy Piotra Szczepanika (Żółte kalendarze, Kochać). Napisał także muzykę i tekst do hitu King Bruce Lee karate mistrz z repertuaru Franka Kimono.
Fred Ward (zm. 8 maja 2022) – amerykański aktor filmowy i producent. Po odbyciu studiów aktorskich na nowojorskim Herbert Berghof Studio Ward stawiał swoje pierwsze kroki na ekranie w filmie "Hollywoodzki kowboj" (1975), którego gwiazdą był Jeff Bridges. Widzowie, podobnie jak krytycy, dostrzegli jego charyzmę i wyjątkową umiejętność portretowania szorstkich, twardych bohaterów. Popularność przyniosła mu niedługo później rola w "Ucieczce z Alcatraz" (1979) u boku Clinta Eastwooda. W 1982 roku wcielił się w pierwszoplanowego bohatera w filmie "Timerider: Przygoda Lyle’a Swanna" o motocykliście podróżującym w czasie. Do najważniejszych ról w karierze Warda należą m.in. występy w takich filmach, jak obsypany Oscarami "Pierwszy krok w kosmos" w reżyserii Philipa Kaufmana, w którym grał jednego z kosmonautów – Gusa Grissoma, czy w komedii "Remo: Nieuzbrojony i niebezpieczny" – jego bohaterem był agent tajnych służb specjalnych szkolący się u mistrza wschodnich sztuk walki. Widzowie z całą pewnością zapamiętają Warda także z ról w takich filmach, jak: "Wstrząsy", "Na skróty", "Naga broń 33 1/3: Ostateczna zniewaga" czy "Dziewczyna z Alabamy".
Ignacy Gogolewski (zm. 15 maja 2022) – polski aktor i reżyser pracujący w teatrze, kinie oraz telewizji. W Jego filmografii znajduje się kilkadziesiąt ról filmowych i serialowych, a także dubbingowych. Na ekranie mogliśmy go oglądać m.in. w filmie historyczno-kostiumowym w tytułowej roli króla pt. "Bolesław Śmiały", a także "Chłopach" Jana Rybkowskiego, "Jowicie" Janusza Morgensterna, "Trudnej miłości" Stanisława Różewicza, czy ostatnio także w "Wyklętym" z 2017 roku. Gogolewski wyreżyserował również "Romans Teresy Hennert", nominowany w 1978 roku do Złotych Lwów.
Jerzy Trela (zm. 15 maja 2022) – aktor, pedagog, poseł na Sejm IX kadencji. Jerzy Trela urodził się 14 marca 1942 roku. Po ukończeniu liceum rozpoczął pracę scenografa i aktora-lalkarza w Teatrzyku Lalkowym przy nowohuckim Teatrze Ludowym. Za namową Zofii Jaremowej, dzięki której rozpoczął współpracę z Teatrem "Groteska", zdał egzaminy do krakowskiej PWST. Jeszcze jako student związał się z powstającym wówczas Teatrem STU. Od 1970 roku nieprzerwanie związany jest z krakowskim Narodowym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej. Na ekranie Jerzy Trela zadebiutował w niewielką rolą w "Soli ziemi czarnej" Kazimierza Kutza. W jego aktorskim CV znajdują się role w filmach najważniejszych polskich reżyserów: Wojciecha Jerzego Hasa ("Sanatorium pod Klepsydrą"), Krzysztofa Kieślowskiego ("Spokój", "Trzy kolory: Biały", "Dekalog IX"), Jerzego Hoffmana ("Znachor", "Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem"), Andrzeja Wajdy ("Człowiek z żelaza", "Danton", "Pierścionek z orłem w koronie", "Pan Tadeusz"), Agnieszki Holland ("Kobieta samotna"), Andrzeja Żuławskiego ("Na srebrnym globie"), Jerzego Kawalerowicza ("Quo vadis"), Piotra Szulkina ("Ubu król") czy Pawła Pawlikowskiego (oscarowa "Ida").
Vangelis (zm. 17 maja 2022) – właściwie Ewangelos Odiseas Papathanasiu, grecki kompozytor specjalizujący się w muzyce elektronicznej. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Atenach. W 1963 założył swój pierwszy zespół Forminx. Wkrótce zaczął pracować jako muzyk sesyjny oraz kompozytor muzyki filmowej. W 1980 kompozycje Vangelisa zostały wykorzystane w popularnonaukowym programie telewizyjnym Carla Sagana "Cosmos", co spopularyzowało twórczość i nazwisko Greka w USA. Światową sławę przyniosła mu jednak dopiero muzyka do filmu "Rydwany ognia" (1982). Motyw przewodni z tego filmu pozostaje jednym z najsłynniejszych tematów muzycznych w historii kina. Za tę ścieżkę dźwiękową Vangelis zdobył Oscara. W annałach historii kina zapisała się również współpraca Vangelisa z Ridleyem Scottem. Kompozytor zilustrował swoją muzyką dwa filmy reżysera. Były to "Łowca androidów" (1982) oraz "1492: Wyprawa do raju" (1992). Wydana w 2001 "Mythodea" została wykorzystana przez NASA jako motyw przewodni misji na Marsa. Napisał też hymn piłkarskich mistrzostw świata 2002 roku w Korei i Japonii.
Jerzy Zass (zm. 19 maja 2022) – polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Grywał niewielkie, ale zapadające w pamięć role w popularnych serialach – "Czterech pancernych i psie", "Polskich drogach", "Domu" – a także filmach. Był m.in. ubekiem przyjmującym bohaterkę "Przesłuchania" (1982) Ryszarda Bugajskiego do więzienia, szefem bandy w "Zabij mnie, glino" (1987) Jacka Bromskiego, naczelnikiem więzienia w "Krótkim filmie o zabijaniu" (1987) Krzysztofa Kieślowskiego.
Ray Liotta (zm. 26 maja 2022) – amerykański aktor i producent filmowy. Jedną z jego pierwszych ról był Joey Perrini w operze mydlanej "Another World". Aktor grał w serialu w latach 1978-1981. Pierwszy duży występ dał w filmie "Dzika namiętność" (1986) Jonathana Demme'ego, za który zdobył nominację do Złotego Globa dla najlepszego aktora drugoplanowego. Najważniejszą rolę w karierze Ray Liotta zagrał w filmie "Chłopcy z ferajny" (1990), który wyreżyserował Martin Scorsese. Aktor wystąpił jako Henry Hill, prawdziwy gangster, który został informatorem FBI. W 1987 roku Liotta otrzymał nominacje do Złotego Globa dla najlepszego aktora drugoplanowego za występ w filmie "Dzika namiętność" (1986), który wyreżyserował Jonathan Demme. Wiele osób kojarzy go z roli w grze "Grand Theft Auto: Vice City". Wcielił się w niej w postać Tommy'ego Vercettiego, głównego bohatera opowieści o gangsterze, który prowadzi desperacką walkę o przetrwanie we wrogim mu świecie.
Bo Hopkins (zm. 28 maja 2022) – amerykański aktor, który w ciągu 40 lat swojej kariery zagrał w ponad 100 filmach i serialach. Burzliwe dzieciństwo sprawiło, że jako nastolatek sprawił sporo kłopotów. W wieku 17 porzucił szkołę i zaciągnął się do wojska. Służył 9 miesięcy w Korei. Aktorstwem zaczął interesować się w latach 60. W końcu trafił do Actors Studios, gdzie jego kolegą z klasy był Martin Landau. W drugiej połowie lat 60. zaczął pojawiać się w telewizji. Wkrótce potem trafił i do kin. Debiutował w 1968 roku rolą taksówkarza "Dayton's Devils". Rok później można go już było zobaczyć w przeboju "Dzika banda". Do najważniejszych filmów w jego karierze należą: "Most na Renie", "Ucieczka gangstera", "Człowiek który kochał "Tańczącą Kotkę"", "Amerykańskie graffiti", "Elita zabójców", "Miasteczko w Teksasie" i "Midnight Express". Olbrzymią popularność przyniosła mu rola Matthew Blaisdela w telewizyjnym przeboju "Dynastia".
Philip Baker Hall (zm. 12 czerwca 2022) – amerykański aktor charakterystyczny. Philip Baker Hall urodził się w Toledo w stanie Ohio w 1931 roku. Pochodził z robotniczej rodziny. Uczył się na uniwersytecie w Toledo. Był tłumaczem w armii stacjonując w Niemczech. Później pracował jako nauczyciel w liceum. Profesjonalne aktorstwo pojawiło się w jego życiu późno. Za namową żony w 1961 roku przenieśli się do Nowego Jorku, gdzie Hall mógł podążać za swoim scenicznym marzeniem. Stopniowo budował karierę na deskach Off Broadwayu i Broadwayu. Przed kamerą debiutował dopiero w 1970 roku w filmie "Zabriskie Point", choć nie wymieniono go jeszcze wtedy w napisach. W 1976 roku przeprowadził się do Los Angeles, by na poważnie zająć się pracą w telewizji. Jednocześnie dalej występował na scenie. W 1984 roku zagrał swoją pierwszą ważną rolę filmową - Richarda Nixona w "Secret Honor" Roberta Altmana. Później można go było zobaczyć na drugim planie takich filmów jak "Zdążyć przed północą", "Pogromcy duchów II", "Twierdza", "Air Force One". "Godziny szczytu", "Truman Show", "Informator" czy "Zodiak". Philip Baker Hall należał do ulubionych aktorów Paula Thomasa Andersona. Po raz pierwszy spotkali się na planie krótkometrażówki "Cigarettes & Coffee". Następnie Hall wystąpił w pełnometrażowym debiucie Andersona "Ryzykant". Reżyser obsadził go również w swoich dwóch kolejnych dziełach: "Boogie Nights" i "Magnolia".
Jean-Louis Trintignant (zm. 17 czerwca 2022) – wielki aktor z Francji. Pochodził z zamożnej rodziny. Początkowo chciał zostać prawnikiem, przerwał jednak studia i przeniósł się do Paryża, gdzie studiował aktorstwo. W filmach zaczął występować w latach 50. i szybko stał się jedną z twarzy francuskiej Nowej Fali. W pierwszej fazie kariery by jednym z ulubionych aktorów Rogera Vadima - popularność przyniosła mu rola w "I Bóg stworzył kobietę" (1956), gdzie zagrał razem z Brigitte Bardot. Największy przełom w karierze aktora nadszedł, gdy Claude Lelouch zobaczył w nim idealnego kandydata do roli w melodramacie "Kobieta i mężczyzna". Obsypany nagrodami film (zdobył m.in. Złotą Palmę w Cannes, dwa Złote Globy i dwa Oscary) cieszył się wówczas statusem najpopularniejszej francuskiej produkcji na zagranicznym rynku. W 1970 roku aż dwa jego filmy walczyły o Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Były to "Moja noc u Maud" Erika Rohmera i zwycięskie "Z" Costa-Gavrasa. Po tym sukcesie rozpoczął się szczególnie intensywny okres jego kariery. W latach 70. i 80. Jean-Louis Trintignant wystąpił w ponad 50 filmach. Jean-Louis Trintignant zwolnił tempo w drugiej połowie lat 90. Od tego czasu pojawiał się na ekranie okazjonalnie. Jego wielkim powrotem był występ w obsypanej nagrodami "Miłości" Michaela Hanekego. Do współpracy z austriackim reżyserem wrócił w 2017 roku w filmie "Happy End".
James Caan (zm. 6 lipca 2022) – amerykański aktor filmowy. James Caan urodził się 26 marca 1940 roku na Bronksie w Nowym Jorku w żydowskiej rodzinie z Niemiec. Naukę aktorstwa rozpoczął w 1960 roku. Początkowo występował na Off-Broadwayu oraz Broadwayu. Caan nie musiał długo czekać na duże role i uznanie środowiska. Do jego wczesnych najważniejszych kreacji należą występy m.in. w "Czerwonej linii 7000" w reżyserii Howarda Hawksa czy "El Dorado" u boku Johna Wayne'a i Roberta Mitchuma. Przełom w filmowym wizerunku awanturnika dała mu rola u Francisa Forda Coppoli w "Ludziach z deszczu", gdzie wcielił się futbolistę, który na skutek kontuzji cierpi na problemy psychiczne. Świat na zawsze zapamiętał go jako Sonny'ego Corleone z "Ojca chrzestnego", za rolę w którym zdobył nominację do Oscara. Rola w filmie "Piosenka Briana" przyniosła mu natomiast w 1971 nominację do nagrody Emmy. Caan był również czterokrotnie nominowany do Złotych Globów za role w westernie "The Glory Guys" (1965), "Ojcu chrzestnym" (1972), "Graczu" (1974) oraz "Zabawnej damie" z Barbrą Streisand (1975). Widzowie zapamiętają go również z pewnością z takich kreacji, jak w "Misery", gdzie wcielił się w pisarza prześladowanego przez graną przez Kathy Bates psychofankę czy filmu "Rollerball" o zawodniku tytułowego okrutnego sportu przyszłości.
Tony Sirico (zm. 8 lipca 2022) – amerykański aktor najbardziej znany jako Peter Paul "Paulie Walnuts" Gualtieri z serialu "Rodzina Soprano". Grał role epizodyczne w serialach "Kojak" czy "Policjanci z Miami". Wystąpił też w filmach "Chłopcy z ferajny" (1990), "Cop Land" (1997) i "Mickey Niebieskie Oko" (1999). Wielokrotnie grywał u Woody'ego Allena. W jego filmografii są m.in. "Strzały na Broadwayu" (1994), "Jej wysokość Afrodyta" (1995), "Wszyscy mówią: kocham cię" (1996), "Przejrzeć Harry'ego" (1997) czy "Na karuzeli życia" (2017).
L.Q. Jones (zm. 9 lipca 2022) – właściwie Justus Ellis McQueen Jr., amerykański aktor i reżyser filmowy. Zanim zdecydował się zostać aktorem, imał się różnych zajęć. Służył w wojsku, grał w baseball i football, próbował być ranczerem w Nikaragui i komikiem stand-upowym. W kinie debiutował w filmie "Operacja Saipan", w którym zagrał szeregowego L.Q. Jonesa. Imię to tak mu przypadło do gustu, że postanowił, iż będzie to jego pseudonim artystyczny. W latach 60. i 70. należał do ulubionych aktorów reżysera Sama Peckinpaha. Wystąpił w takich jego filmach jak: "Strzały o zmierzchu", "Major Dundee", "Dzika banda", "Ballada o Cable'u Hogue'u" i "Pat Garrett i Billy Kid". Wśród innych filmów z jego udziałem są: "Rzeka śmierci", "Kasyno", "Maska Zorro" oraz "Ostatnia audycja".
Monty Norman (zm. 11 lipca 2022) – brytyjski piosenkarz i kompozytor, najbardziej znany jako twórca słynnego motywu przewodniego z serii o przygodach agenta 007, Jamesa Bonda. Napisał też muzykę do pierwszej części cyklu, filmu "Doktor No" (1962). Był autorem piosenek dla takich artystów, jak m.in. Cliff Richard, Bob Hope oraz Tommy Steele. Napisał też muzykę do filmów "The Two Faces of Dr. Jekyll" (1960), "The Day the Earth Caught Fire" (1961) i "Call Me Bwana" (1963) oraz serialu "Dickens of London" (1976).
Bob Rafelson (zm. 23 lipca 2022) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Gdy stacjonował w Japonii, miał okazję zapoznać się z tamtejszą kinematografią, m.in. dziełami Yasujirō Ozu. Jak później przyznawał, oryginalne podejście do montażu japońskiego mistrza nie pozostało bez wpływu na jego twórczość. Rafelson rozpoczął karierę od pracy dla telewizji. Wraz z Bertem Schneiderem stworzyli zainspirowany fenomenem The Beatles serial "The Monkees". Przełomem w jego karierze okazał się film "Pięć łatwych utworów", który przyniósł jemu i Jackowi Nicholsonowi nominacje do Oscarów. Wspólnie zrealizowali jeszcze takie filmy jak "Król Marvin Gardens", "Listonosz zawsze dzwoni dwa razy", "Kłopoty z facetami" i "Krew i wino". Na uwagę zasługują takie filmy Boba Rafelsona jak komediodramat "Niedosyt", w którego obsadzie znaleźli się Jeff Bridges, Sally Field i Arnold Schwarzenegger, a także kryminały i thrillery: "Czarna wdowa" z Debrą Winger czy "Zbrodnia doskonała" z Jamesem Caanem.
David Warner (zm. 24 lipca 2022) – angielski aktor filmowy i teatralny. W swojej trwającej sześć dekad karierze David Warner wielokrotnie udowodnił, że jest wszechstronnym aktorem. Grał zarówno w komediach ("Człowiek z dwoma mózgami", "Wojownicze żółwie ninja II: Tajemnica szlamu"), jak i horrorach ("Necronomicon", "Krzyk 2"), filmach science fiction i fantasy ("Bandyci czasu", "Star Trek VI: Wojna o pokój", "Planeta małp", "Wiedźmikołaj") czy dramatach ("Titanic"). Na uwagę zasługują jego występy w filmach "Morgan: przypadek do leczenia" Karela Reisza, "Nędzne psy" Sama Peckinpaha, "Omen" Richarda Donnera, "Krzyk 2" Wesa Cravena czy "Titanic" Jamesa Camerona. Po raz ostatni na wielkim ekranie mieliśmy okazję zobaczyć go w musicalu "Mary Poppins powraca". David Warner chętnie występował także w produkcjach telewizyjnych. Role w miniserialach "Holocaust" i "Masada" przyniosły mu nominacje do Emmy (statuetkę odebrał za tę drugą). Polscy widzowie mogą kojarzyć go z "Wallandera".
Paul Sorvino (zm. 25 lipca) – kultowy amerykański aktor. Znany z wyrazistych drugoplanowych ról w takich filmach jak "Chłopcy z ferajny" Martina Scorsesego, "Nixon" Olivera Stone'a czy "Romeo i Julia" Baza Luhrmanna, a także seriali "Prawo i porządek" i "Ojciec chrzestny Harlemu".
Mary Alice (zm. 27 lipca) – amerykańska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna. W naszej pamięci zapisała się rolami Wyroczni w "Matriksie: Rewolucjach" oraz Lettie w serialu "Inny świat".
Pat Carroll (zm. 30 lipca 2022) – amerykańska, aktorka i komiczka, laureatka nagród Emmy i Grammy, znana m.in. jako głos Urszuli z disnejowskiej animacji "Mała syrenka" (1989). Grała m.in. w serialach "Make Room for Daddy", "Busting Loose", "Laverne & Shirley", "She's the Sheriff" i "Ostry dyżur" oraz filmach "Kopciuszek" (1965), "With Six You Get Eggroll" (1968), "Nancy Drew i tajemnice Hollywood" (2007) i "Druhny" (2011).
Nichelle Nichols (zm. 30 lipca 2022) – amerykańska aktorka i wokalistka, znana najlepiej z roli porucznik Uhury w kultowym cyklu "Star Trek". Postać dzielnej oficer Gwiezdnej Floty uważana jest za jeden z kamieni milowych walki o równouprawnienie rasowe w USA. Nichols wcieliła się panią porucznik we wszystkich trzech sezonach "Star Trek", a także w sześciu kinowych kontynuacjach serialu zrealizowanych w latach 1979-1991.
Clu Gulager (zm. 5 sierpnia 2022) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zagrał w serialach "The Tall Man" i "The Virginian" oraz filmach "Zabójcy" (1964, reż. Don Siegel), "Ostatni seans filmowy" (1971, reż. Peter Bogdanovich) i "Detektyw McQ" (1974, reż. John Sturges). Był ikoną horroru, a w jego filmografii są m.in. "Powrót żywych trupów" (1985), "Koszmar z ulicy Wiązów 2: Zemsta Freddy'ego" (1985), "Ukryty" (1987) oraz wyreżyserowane przez jego syna Johna "Krwawa uczta" (2005) i "Pirania 3DD" (2012).
Roger E. Mosley (zm. 7 sierpnia 2022) – amerykański aktor oraz reżyser i producent filmowy i telewizyjny. Sławę przyniosła mu rola w kultowym serialu "Magnum".
Olivia Newton-John (zm. 8 sierpnia 2022) – brytyjsko-australijska piosenkarka, aktorka i aktywistka, znana m.in. z filmów "Xanadu" i "Grease", gdzie zagrała u boku Johna Travolty. Była m.in. czterokrotną laureatką Grammy, a w 1979 roku została Oficerem Orderu Imperium Brytyjskiego za zasługi w muzyce i filmie.
Jean-Jacques Sempé (zm. 11 sierpnia 2022) – francuski rysownik i karykaturzysta. Znany przede wszystkim z ilustracji do literackich przygód Mikołajka oraz niezliczonej ilości grafik oraz ilustracji prasowych (od "New Yorkera" po "Marie Claire").
Wolfgang Petersen (zm. 12 sierpnia 2022) – niemiecki reżyser, scenarzysta i producent. Twórca "Okrętu", "Troi" i "Na linii ognia”, specjalista od kina wszelkich gatunków. Kręcił science-fiction ("Mój własny wróg", 1985), thrillery ("Epidemia", 1995 i "Na linii ognia", 1993), kino kostiumowe ("Troja", 2004) i dramaty katastroficzne ("Gniew oceanu", 2000, "Posejdon", 2006) oraz kino akcji ("Air Force One", 1997).
Anne Heche (zm. 12 sierpnia 2022) – amerykańska aktorka. Znana z ról telewizyjnych ("Inny świat", "Murphy Brown”, "Kroniki młodego Indiany Jonesa”) oraz filmowych. Największe sukcesy przyniosła jej druga połowa lat 90. Mogliśmy zobaczyć ją wówczas w takich filmach jak "Wulkan", "Koszmar minionego lata", "Fakty i akty", "Donnie Brasco", "Sześć dni, siedem nocy" czy "Psychol" Gusa Van Santa.
Charlbi Dean (zm. 29 sierpnia 2022) – pochodząca z Południowej Afryki modelka i aktorka. Zagrała m.in. w nagrodzonym tegoroczną Złotą Palmą filmie "W trójkącie" oraz w serialu stacji The CW "Black Lightning".
Jean-Luc Godard (zm. 13 września 2022) – francuski reżyser i scenarzysta. Autor takich filmów jak "Do utraty tchu", "Pogarda" czy "Szalony Piotruś", będący jednym z najważniejszych przedstawicieli francuskiej Nowej Fali. Największy rozgłos przyniosły mu filmy zrealizowane na początku kariery: brawurowy debiut "Do utraty tchu" z Jean Seberg i Jeanem-Paulem Belmondo w rolach głównych, "Pogarda" z Brigitte Bardot, czy produkcje z Anną Kariną (wówczas jego żoną) – "Żyć własnym życiem", "Kobieta jest kobietą", "Alphaville", "Amatorski gang" czy "Szalony Piotruś".
Irene Papas (zm. 14 września 2022) – aktorka i piosenkarka, gwiazda estrady oraz greckiego kina. Międzynarodową sławę przyniosły jej role w takich produkcjach jak "Grek Zorba", "Działa Navarony" oraz "Kapitan Corelli".
Franciszek Pieczka (zm. 23 września 2022) – wybitny polski aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z "Żywotu Mateusza", "Rękopisu znalezionego w Saragossie" i "Austerii", seriali "Czterej pancerni i pies" i "Ranczo", a także występów na deskach krakowskiego Teatru Starego czy stołecznego Teatru Powszechnego. Grał w produkcjach najbardziej znanych polskich reżyserów: Jerzego Kawalerowicza ("Matka Joanna od aniołów", "Austeria", "Quo vadis"), Jerzego Hoffmana ("Potop"), Kazimierza Kutza ("Perła w koronie", "Paciorki jednego różańca"), Krzysztofa Kieślowskiego ("Blizna") czy Jana Jakuba Kolskiego ("Jańcio Wodnik", "Pogrzeb kartofla", "Szabla od komendanta", "Jasminum").
Louise Fletcher (zm 23. września 2022) – amerykańska aktorka. W historii kina zapisała się dzięki nagrodzonej Oscarem, niezapomnianej kreacji złowieszczej siostry Ratched w filmie "Lot nad kukułczym gniazdem".
Coolio (zm. 28 września 2022) – amerykański raper, producent muzyczny, kompozytor, aktor filmowy i dubbingowy. Największą popularność zyskał dzięki nagrodzonemu Grammy singlowi "Gangsta's Paradise", promującym hit "Młodzi gniewni" z Michelle Pfeiffer.
Angela Lansbury (zm. 11 października 2022) – amerykańska aktorka filmowa i teatralna oraz piosenkarka, laureatka Honorowego Oscara za całokształt twórczości, pięciu nagród Tony i sześciu Złotych Globów, znana najlepiej jako Jessica Fletcher z serialu "Napisała: Morderstwo". Trzykrotnie nominowano ją do Oscara w kategorii "Najlepsza aktorka drugoplanowa" za występy w filmach "Gasnący płomień" (1944) George'a Cukora, "Portret Doriana Graya" (1945) Alberta Lewina oraz "Przeżyliśmy wojnę" (1962) Johna Frankenheimera.
Robbie Coltrane (zm. 14 października 2022) – szkocki komik i aktor, który zapisał się w sercach publiczności rolą Rubeusa Hagrida w cyklu filmów o przygodach Harry'ego Pottera. Zagrał również Walentina Żukowskiego w serii o Jamesie Bondzie, występując w filmach "GoldenEye" (1995) oraz "Świat to za mało" (1999). W jego filmografii są ponadto m.in. "Caravaggio" (1986, reż. Derek Jarman) i "Henryk V" (1989, reż. Kenneth Branagh), a także "Uciekające zakonnice", "Ocean's Twelve: Dogrywka", "Van Helsing" oraz serial "Dr Fitz".
Leslie Jordan (zm. 24 października 2022) - amerykański aktor i komik, najbardziej znany z roli Beverleya Lesliego z serialu "Will i Grace", która przyniosła mu nagrodę Emmy. W jego filmografii są również filmy "Piątek, trzynastego IX: Jason idzie do piekła" (1993) i "Służące" (2011) oraz seriale "The People Next Door", "Top of the Heap", "Hearts Afire", "American Horror Story: Sabat", "American Horror Story: Roanoke" i "American Horror Story: 1984".
***
Dean Stockwell (zm. 7 listopada 2021) – amerykański aktor najlepiej znany z roli admirała Alberta "Ala" Calavicciego – pomocnika głównego bohatera – w serialu "Zagubiony w czasie". Kreacja ta przyniosła mu trzy nominacje do Złotych Globów. Serial emitowany był w latach 1989–1993 i doczekał się pięciu sezonów. W ciągu 70-letniej kariery Stockwell zagrał w ponad stu mniejszych i większych produkcjach. W pamięci widzów zapisał się także występami w takich filmach, jak "Paryż, Teksas" Wima Wendersa, "Gracz" Roberta Altmana czy niemożliwą do zapomnienia rolą w "Blue Velvet" Davida Lyncha.
***
Stephen Sondheim (zm. 26 listopada 2021) – autor muzyki i tekstów piosenek do słynnych broadwayowskich musicali, m.in. "West Side Story". Jego kompozycje mogliśmy usłyszeć w takich filmach jak "Czerwoni" i "Dick Tracy" Warrena Beatty'ego, "Pocztówki znad krawędzi" Mike'a Nicholsa, "Sweeney Todd: Demoniczny golibroda z Fleet Street" Tima Burtona czy "Tajemnice lasu" Roba Marshalla. W trakcie kariery zebrał imponującą kolekcję prestiżowych nagród – wśród nich dziewięć nagród Tony, osiem Grammy, Pulitzer i Oscar.
***
David Gulpilil (zm. 29 listopada 2021) - australijski aktor i tancerz. Zadebiutował w "Walkabout" (1971, reż. Nicolas Roeg) i grał w filmach, które wpisuje się w poczet tzw. australijskiej Nowej Fali: "Ostatnia fala" (1976, reż. Peter Weir), "Chłopiec z burzy" (1976, reż. Henri Safran) i "Szalony pies Morgan" (1976, reż. Philippe Mora). Wystąpił też m.in. w filmach "Krokodyl Dundee" (1986), "Dziesięć czółen" (2006) i "Australia" (2008). W 2014 roku zdobył nagrodę dla najlepszego aktora w przeglądzie Un Certain Regard na festiwalu w Cannes za film "Kraina Charliego" (2013, reż. Rolf De Heer).
***
Sylwester Chęciński (zm. 8 grudnia 2021) – kultowy polski reżyser i scenarzysta filmowy. Popularność i nieśmiertelność zapewniła mu trylogia komedii o zwaśnionych rodzinach Karguli i Pawlaków – "Sami swoi", "Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć". W późniejszym okresie kariery nakręcił dwa inne, kultowe filmy – "Wielkiego Szu" z Janem Nowickim oraz "Rozmowy kontrolowane" na podstawie scenariusza Stanisława Tyma. Ten drugi film był zarazem jego ostatnią pełnometrażową fabułą.
***
Lina Wertmüller (zm. 9 grudnia 2021) – scenarzystka i reżyserka, która karierę filmową rozpoczęła w 1963 roku dramatem "Bazyliszki", za który została nagrodzona na festiwalu w Locarno. W tym samym toku pracowała także jako asystentka Federico Felliniego na planie głośnego "8 1/2". Jej filmy były prezentowane na najważniejszych festiwalach filmowych, m.in. w Cannes ("Hutnik Mimí dotknięty na honorze", "Miłość i anarchia"), Berlinie ("Camorra") i Wenecji ("W pewną noc, w świetle księżyca"). W swoich dziełach chętnie opowiadała o włoskiej klasie robotniczej, ukazując realia jej życia. Quentin Tarantino przyznał, że za sprawą spaghetti westernu "Il mio corpo per un poker" Lina Wertmüller była pierwszą reżyserką, którą umiał wymienić z nazwiska. W 1977 roku jako pierwsza kobieta w historii została nominowana do Oscara w kategorii najlepsza reżyseria za film "Siedem piękności Pasqualino".
***
Anne Rice (zm. 11 grudnia 2021) – autorka cyklu "Kroniki wampirów", w którym znalazły się takie powieści jak "Wywiad z wampirem" czy "Królowa potępionych". Była także autorką innych powieści gotyckich, m.in. trzytomowych "Dziejów czarownic z rodu Mayfair". Pod pseudonimem publikowała również książki erotyczne. Najbardziej znaną z nich jest "Przebudzenie śpiącej królewny".
***
Tadeusz Ross (zm. 14 grudnia 2021) – aktor, satyryk, scenarzysta, a także polityk. Na ekranie pierwszy raz pojawił się jako powstaniec w filmie "Kanał" Andrzeja Wajdy. Oglądaliśmy go także w takich serialach jak "Na dobre i na złe", "Graczykowie", "Daleko od noszy", "Klan" czy "Plebania". Największą sławę przyniosło mu jednak wcielenie się w Zulu-Gulę w programie satyrycznym nadawanym przez Telewizję Polską w latach 1992-96. Program brał na warsztat największe absurdy życia w Polsce. Najsłynniejszym zdaniem padającym z ust Zulu-Guli pozostanie niewątpliwie: Polska to jest bardzo ciekawa kraj.
***
Joan Didion (zm. 23 grudnia 2021) – ceniona i nagradzana dziennikarka, powieściopisarka, eseistka i scenarzystka znana m.in. ze zbioru "Dryfując do Betlejem" oraz powieści "Graj jak się da". Jako scenarzystka pracowała przy takich filmach jak m.in. "Narkomani", "Narodziny gwiazdy" i "Prawdziwe wyznania". Uznawana była za przedstawicielkę tzw. Nowego Dziennikarstwa, publicystycznego stylu, który wyróżniał się stosowaniem subiektywnej perspektywy i ekspresyjnych, literackich technik. W swoich esejach bezkompromisowo opisywała Amerykę lat 60. i 70., poruszając m.in. tematy ruchu hippisowskiego czy feminizmu.
***
Jean-Marc Vallée (zm. 26 grudnia 2021) – reżyser takich filmów jak "C.R.A.Z.Y.", "Witaj w klubie" czy "Dzika droga", a także seriali "Wielkie kłamstewka" i "Ostre przedmioty". Wyreżyserował także takie filmy jak "Młoda Wiktoria" czy "Café de Flore". Jego ostatnim filmem jest komedia "Destrukcja" z Jakiem Gyllenhaalem i Naomi Watts w rolach głównych.
***
Betty White (zm. 31 grudnia 2021) – amerykańska aktorka i komiczka, której kariera trwała dziewięć dekad. Była rekordzistką Guinessa i laureatką ośmiu nagród Emmy. Do jej najważniejszych ról należały Sue Ann Nivens z sitcomu "Mary Tyler Moore" (za którą zdobyła dwie nagrody Emmy) oraz Rose Nylund z sitcomu "Złotka" (za którą również wyróżniono ją Emmy). Największym filmowym hitem w jej karierze był "Narzeczony mimo woli", w którym zagrała u boku Ryana Reynoldsa i Sandry Bullock. Była też gwiazdą popularnej kampanii reklamowej batonika Snickers ze sloganem "nie jesteś sobą, kiedy jesteś głodny". Ponadto opublikowała szereg książek i aktywnie działała na rzecz zwierząt.
***
Peter Bogdanovich (zm. 6 stycznia 2022) – amerykański reżyser, scenarzysta, aktor i znawca kina. Swoje najważniejsze filmy nakręcił na początku kariery, jako przedstawiciel tzw. "Nowego Hollywood". Wówczas cieszył się przychylnością krytyki oraz odnosił największe sukcesy kasowe. "Ostatni seans filmowy" zdobył dwa Oscary (dla aktorów drugoplanowych Bena Johnsona i Cloris Leachman), scenariusz "No i co, doktorku?" został wyróżniony przez Amerykańską Gildię Scenarzystów, a "Papierowy księżyc" nagrodzono Oscarem dla najlepszej aktorki drugoplanowej (dla 10-letniej Tatum O'Neal, najmłodszej laureatki nagrody Akademii). Sam Bogdanovich był dwukrotnie nominowany do Oscara (jako scenarzysta i reżyser "Ostatniego seansu filmowego").
***
Sidney Poitier (zm. 7 stycznia 2022) – aktor, reżyser, działacz społeczny. Przełomem w jego karierze była rola w filmie "Szkolna dżungla" z 1955 roku. Trzy lata później zagrał u boku Tony'ego Curtisa w dramacie "Ucieczka w kajdanach". Obraz był wielkimi hitem i otrzymał aż dziewięć nominacji do Oscarów, w tym dla Poitiera jako aktora pierwszoplanowego. Była to historyczna nominacja. Wcześniej żaden czarny aktor nie zdobył w tej kategorii nominacji. Pięć lat później Sidney Poitier ponownie zapisał się w kronikach światowego kina. Za rolę w filmie "Polne lilie" zdobył – jako pierwsza czarnoskóra osoba – Oscara w kategorii aktor pierwszoplanowy.
***
Bob Saget (zm. 9 stycznia 2022) – amerykański aktor i komik, najlepiej znany jako Danny Tanner z sitcomu "Pełna chata". W 1998 roku nakręcił swój pierwszy pełnometrażowy film, "Brudna robota", w którym zagrali Norm MacDonald i Artie Lange. Saget wyreżyserował ponadto filmy "Kariera po trupach" i "Farsa pingwinów". W 2007 wydano jego nakręcony dla HBO komediowy show "That Ain’t Right". Był głosem narratora w "Jak poznałem waszą matkę" i wcielił się w parodię siebie samego w serialu "Ekipa". Ponadto w jego serialowej filmografii są również m.in. "Wychować tatę" i "Życie na przedmieściach". Wystąpił też gościnnie w serialach "Dziadek z przypadku", "Joey", "Louie" i "Shameless – Niepokorni".
***
Jean-Jacques Beineix (zm. 13 stycznia 2022) – francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Jeden z twórców francuskiego neobaroku (cinéma du look) – popularnego w latach 80. nurtu kinowego nacechowanego fetyszyzacją stylu, licznymi odwołaniami do popkultury, a także posługiwaniem się obrazem nawiązującym do estetyki wideoklipów oraz subkultur młodzieżowych. Do najsłynniejszych filmów Beineixa należą "Diva" oraz "Betty".
***
Gaspard Ulliel (zm. 19 stycznia 2022) – francuski aktor znany najlepiej z takich filmów jak "Hannibal. Po drugiej stronie maski", "Bardzo długie zaręczyny", "Saint Laurent", a także "To tylko koniec świata". 18 stycznia 2022 podczas zjazdu na nartach Ulliel uległ wypadkowi, w wyniku którego doznał poważnego urazu głowy. Mimo starań lekarzy aktor zmarł. Jego ostatnią rolą był występ w serialu Marvela "Moon Knight".
***
Louie Anderson (zm. 21 stycznia 2022) – aktor filmowy i telewizyjny. Zadebiutował niewielką rolą w filmie "Żywe srebro". Sympatię publiczności przyniósł mu występ u boku Eddiego Murphy'ego w komedii "Książę w Nowym Jorku". Użyczał głosu Ludwikowi i Andy'emu w popularnym serialu animowanym "Świat według Ludwiczka", którego scenariusz został oparty na wydarzeniach z jego życia. Produkcja zdobyła trzy nagrody Humanitas oraz dwie Emmy. Gościnnie Anderson pojawiał się w takich popularnych produkcjach jak "Detektyw Remington Steele", "Dotyk anioła", "Nash Bridges", "Ally McBeal", "Hoży doktorzy" czy "Młody Sheldon".
***
Mace Neufeld (zm. 21 stycznia 2022) – amerykański producent filmowy znany najlepiej z realizacji cyklu horrorów "Omen" oraz ekranowych przygód Jacka Ryana. W jego filmografii znajdziemy również takie popularne tytuły jak "Bez wyjścia", "Gliniarz z Beverly Hills III" oraz "Bez litości".
***
Meat Loaf (zm. 20 stycznia 2022) – muzyk i aktor, którego zapamiętamy z występów w takich filmach jak "Rocky Horror Picture Show", "Świat Wayne'a", "Podziemny krąg" oraz "Tenacious D: Kostka Przeznaczenia". Jego największym przebojem była piosenka I'd Do Anything for Love (But I Won't Do That). Teledysk do utworu nakręcił Michael Bay.
***
Barbara Krafftówna (zm. 23 stycznia 2022) – polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, artystka kabaretowa i piosenkarka. Choć kojarzona była głównie z repertuarem komediowym, na koncie miała także wybitne role dramatyczne. Mogliśmy zobaczyć ją w takich filmach jak "Popiół i diament" Andrzeja Wajdy, "Nikt nie woła" Kazimierza Kutza czy "Jak być kochaną" i "Rękopis znaleziony w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa. Największą popularność przyniosła jej rola Honoraty w serialu "Czterej pancerni i pies". Na swoim koncie miała takie odznaczenia jak Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski czy Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
***
Monica Vitti (zm. 2 lutego 2022) – włoska aktorka, która zapisała się w historii kina dzięki występom w filmach Michelangelo Antonioniego – "Przygodzie", "Zaćmieniu", "Czerwonej pustyni". W latach 60. Monica Vitti występowała m.in. w filmach Rogera Vadima ("Zamek w Szwecji") i Tinto Brassa ("Latający spodek"). W 1966 roku zagrała swoją pierwszą anglojęzyczną rolę w brytyjskiej komedii szpiegowskiej "Modesty Blaise" Josepha Loseya. Ostatnią znaczącą rolą Moniki Vitti był występ w "Widmie wolności" Luisa Buñuela.
***
Douglas Trumbull (zm. 7 lutego 2022) – reżyser, scenarzysta oraz legendarny specjalista od efektów specjalnych, który w znaczący sposób przyczynił się do powstania takich klasyków kina jak "2001: Odyseja kosmiczna", "Bliskie spotkania trzeciego stopnia" oraz "Łowca androidów". W 1972 roku zadebiutował jako reżyser. Thriller science fiction "Niemy wyścig" opowiada historię pracującego na statku kosmicznym botanika, który przeciwstawia się rozkazowi zniszczenia ostatnich okazów ziemskiej flory i fauny.
***
Jagoda Murczyńska (zm. 12 lutego 2022) – filmoznawczyni, krytyczka, redaktorka, współorganizatorka Festiwalu Filmowego Pięć Smaków. Była autorką książek "Cicha eksplozja. Nowe kino Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej" oraz "Made in Hong Kong. Kino czasu przemian". Od 2016 roku prowadziła Linię Filmową Korporacji Ha!Art. Jej teksty mogliśmy czytać w czasopismach "Kino" i "Ekrany" oraz na portalu Dwutygodnik. Wraz z Marcinem Krasnowolskim prowadziła podcast Azja kręci. W ostatnich latach pracowała nad książką poświęconą kostiumowi w kinie polskim.
***
Ivan Reitman (zm. 12 lutego 2022) – reżyser i producent filmowy, twórca takich klasycznych komedii jak "Pogromcy duchów", "Bliźniacy", "Pulpety", "Szarże" oraz "Gliniarz w przedszkolu". Brał udział w realizacji kultowych horrorów Davida Cronenberga "Dreszcze" (1975) i "Wściekłość" (1977), a także uczestniczył w powstaniu klasyki kina exploitation "Elza - Syberyjska tygrysica" (1977). W 1978 roku zadebiutował w Hollywood. Wyprodukowana przez niego niskobudżetowa komedia "Menażeria" okazała się niespodziewanym megahitem, zarabiając ponad 140 milionów dolarów.
***
Brad Johnson (zm. 18 lutego 2022) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Karierę w show-biznesie rozpoczął jako twarz marki papierosów Marlboro. Na wielkim ekranie zadebiutował w filmie Stevena Spielberga "Na zawsze". Największa popularność przyniósł mu udział w serialu "Melrose Place", w którym wcielił się w Dominicka O’Malleya.
***
Jan Hryniak (zm. 19 lutego 2022) – polski reżyser i scenarzysta. W 1997 roku na ekrany kin trafił jego pełnometrażowy debiut – dramat psychologiczny "Przystań", w którym główne role zagrali Maja Ostaszewska i Rafał Królikowski. Utwór otrzymał dwie nagrody na festiwalu w Gdyni. W kolejnych latach Hryniak nakręcił inspirowany "Nożem w wodzie" film "Trzeci" (2004) oraz zrealizowany w konwencji heist movie "Trick" (2010). Filmografię reżysera zamyka "Zenek" (2020) oparty na życiorysie gwiazdy disco polo Zenona Martyniuka. W premierowy weekend obraz zobaczyło blisko ćwierć miliona widzów.
***
Sally Kellerman (zm. 24 lutego 2022) – amerykańska aktorka znana najlepiej z roli major Margaret "Gorące Wargi" O'Houlihan w nagrodzonej Złotą Palmą i Oscarem komedii wojennej "MASH". Na koncie miała również występy m.in. w "Brewsterze McCloudzie", "Małym romansie oraz "Powrocie do szkoły".
***
Tadeusz Borowski (zm. 4 marca 2022) – polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. W latach 70. zdobył dużą popularność, dzięki rolom w dramacie "Kardiogram" oraz serialu "Dyrektorzy". Sympatię publiczności przyniosły mu również występy w takich serialach jak "Aż po sufit", "Barwy szczęścia", "Samo Życie" oraz "Ekstradycja".
***
William Hurt (zm. 13 marca 2022) – wybitny aktor oraz laureat Oscara. William Hurt miał na koncie ponad 100 ról filmowych i telewizyjnych. Na dużym ekranie zadebiutował w 1980 roku w horrorze Kena Russella "Odmienne stany świadomości". Zagrał głównego bohatera - naukowca prowadzącego na sobie ryzykowne badania przy użyciu halucynogennego narkotyku. Kreacja przyniosła Hurtowi nominację do Złotego Globu dla najbardziej obiecującego nowego aktora. Kolejne lata to role w takich produkcjach jak "Żar ciała" (1981), "Wielki chłód" (1983) oraz "Park Gorkiego" (1983). W 1985 roku Hurt wziął udział w ekranizacji powieści Manuela Puiga "Pocałunek kobiety-pająka". Kreacja homoseksualisty Luisa, który zostaje niesłusznie skazany na więzienie, przyniosła aktorowi Oscara. W kolejnym sezonie Amerykańska Akademia Filmowa nominowała go za "Dzieci gorszego Boga", a rok później – za "Telepasję". Czwartą nominację do Oscara Hurt otrzymał w 2006 roku za drugoplanowy występ w "Historii przemocy".
***
Estelle Harris (zm. 2 kwietnia 2022) – amerykańska aktorka, której sławę przyniósł występ w sitcomie pt. "Kroniki Seinfelda", gdzie wcielała się w Estelle Costanzę. Zagrała drugoplanowe role w filmach "Dobre rady", "Morska przygoda" i "Rodzina to grunt" oraz w serialu "Nie ma to jak hotel". Sprawdzała się także w aktorstwie dubbingowym: mogliśmy ją słyszeć między innymi w takich animacjach jak "Toy Story" (w roli Pani Bulwy).
***
Gilbert Gottfried (zm. 12 kwietnia 2022) – słynny amerykański komik oraz posiadacz jednego z bardziej rozpoznawalnych głosów w Hollywood. Najsłynniejszym dubbingowanym przez Gottfrieda bohaterem była papuga Jago z disneyowskiej animacji "Aladyn" (1992). W filmach z serii "Kochany urwis" powracał jako Pan Peabody. Ponadto w jego filmografii są m.in. "Gliniarz z Beverly Hills 2" (1987), "I kto to mówi 2" (1990) oraz "Milion sposobów, jak zginąć na Zachodzie" (2014).
***
Liz Sheridan (zm. 15 kwietnia 2022) – amerykańska aktorka, której największą sławę przyniosły występy w serialach komediowych "ALF" oraz "Kroniki Seinfelda". W pierwszym wcieliła się w Raquel Ochmonek, wścibską sąsiadkę rodziny Tannerów, która nie przepuści żadnej okazji do werbalnej konfrontacji. Z kolei w emitowanych w latach 90. "Kronikach" zagrała Helen Seinfeld, zaślepioną miłością do syna matkę tytułowego bohatera.
***
Andrzej Korzyński (zm. 18 kwietnia 2022) – kompozytor, pianista, autor muzyki do wielu polskich filmów. Współpracował z takimi reżyserami jak Andrzej Żuławski ("Diabeł", "Opętanie", "Na srebrnym globie"), Andrzej Wajda ("Człowiek z marmuru", "Człowiek z żelaza") czy Sylwester Chęciński ("Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć"). W 1964 roku Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Warszawie, gdzie studiował kompozycję i dyrygenturę. Rok później założył Radiowe Studio "Rytm", na falach którego prezentował młodych wykonawców bigbitu. Był także autorem wielu popularnych piosenek. Tworzył dla największych gwiazd polskiej estrady – m.in. Maryli Rodowicz (Do łezki łezka), Ireny Jarockiej (Motylem jestem) czy Piotra Szczepanika (Żółte kalendarze, Kochać). Napisał także muzykę i tekst do hitu King Bruce Lee karate mistrz z repertuaru Franka Kimono.
***
Fred Ward (zm. 8 maja 2022) – amerykański aktor filmowy i producent. Po odbyciu studiów aktorskich na nowojorskim Herbert Berghof Studio Ward stawiał swoje pierwsze kroki na ekranie w filmie "Hollywoodzki kowboj" (1975), którego gwiazdą był Jeff Bridges. Widzowie, podobnie jak krytycy, dostrzegli jego charyzmę i wyjątkową umiejętność portretowania szorstkich, twardych bohaterów. Popularność przyniosła mu niedługo później rola w "Ucieczce z Alcatraz" (1979) u boku Clinta Eastwooda. W 1982 roku wcielił się w pierwszoplanowego bohatera w filmie "Timerider: Przygoda Lyle’a Swanna" o motocykliście podróżującym w czasie. Do najważniejszych ról w karierze Warda należą m.in. występy w takich filmach, jak obsypany Oscarami "Pierwszy krok w kosmos" w reżyserii Philipa Kaufmana, w którym grał jednego z kosmonautów – Gusa Grissoma, czy w komedii "Remo: Nieuzbrojony i niebezpieczny" – jego bohaterem był agent tajnych służb specjalnych szkolący się u mistrza wschodnich sztuk walki. Widzowie z całą pewnością zapamiętają Warda także z ról w takich filmach, jak: "Wstrząsy", "Na skróty", "Naga broń 33 1/3: Ostateczna zniewaga" czy "Dziewczyna z Alabamy".
***
Ignacy Gogolewski (zm. 15 maja 2022) – polski aktor i reżyser pracujący w teatrze, kinie oraz telewizji. W Jego filmografii znajduje się kilkadziesiąt ról filmowych i serialowych, a także dubbingowych. Na ekranie mogliśmy go oglądać m.in. w filmie historyczno-kostiumowym w tytułowej roli króla pt. "Bolesław Śmiały", a także "Chłopach" Jana Rybkowskiego, "Jowicie" Janusza Morgensterna, "Trudnej miłości" Stanisława Różewicza, czy ostatnio także w "Wyklętym" z 2017 roku. Gogolewski wyreżyserował również "Romans Teresy Hennert", nominowany w 1978 roku do Złotych Lwów.
***
Jerzy Trela (zm. 15 maja 2022) – aktor, pedagog, poseł na Sejm IX kadencji. Jerzy Trela urodził się 14 marca 1942 roku. Po ukończeniu liceum rozpoczął pracę scenografa i aktora-lalkarza w Teatrzyku Lalkowym przy nowohuckim Teatrze Ludowym. Za namową Zofii Jaremowej, dzięki której rozpoczął współpracę z Teatrem "Groteska", zdał egzaminy do krakowskiej PWST. Jeszcze jako student związał się z powstającym wówczas Teatrem STU. Od 1970 roku nieprzerwanie związany jest z krakowskim Narodowym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej. Na ekranie Jerzy Trela zadebiutował w niewielką rolą w "Soli ziemi czarnej" Kazimierza Kutza. W jego aktorskim CV znajdują się role w filmach najważniejszych polskich reżyserów: Wojciecha Jerzego Hasa ("Sanatorium pod Klepsydrą"), Krzysztofa Kieślowskiego ("Spokój", "Trzy kolory: Biały", "Dekalog IX"), Jerzego Hoffmana ("Znachor", "Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem"), Andrzeja Wajdy ("Człowiek z żelaza", "Danton", "Pierścionek z orłem w koronie", "Pan Tadeusz"), Agnieszki Holland ("Kobieta samotna"), Andrzeja Żuławskiego ("Na srebrnym globie"), Jerzego Kawalerowicza ("Quo vadis"), Piotra Szulkina ("Ubu król") czy Pawła Pawlikowskiego (oscarowa "Ida").
***
Vangelis (zm. 17 maja 2022) – właściwie Ewangelos Odiseas Papathanasiu, grecki kompozytor specjalizujący się w muzyce elektronicznej. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Atenach. W 1963 założył swój pierwszy zespół Forminx. Wkrótce zaczął pracować jako muzyk sesyjny oraz kompozytor muzyki filmowej. W 1980 kompozycje Vangelisa zostały wykorzystane w popularnonaukowym programie telewizyjnym Carla Sagana "Cosmos", co spopularyzowało twórczość i nazwisko Greka w USA. Światową sławę przyniosła mu jednak dopiero muzyka do filmu "Rydwany ognia" (1982). Motyw przewodni z tego filmu pozostaje jednym z najsłynniejszych tematów muzycznych w historii kina. Za tę ścieżkę dźwiękową Vangelis zdobył Oscara. W annałach historii kina zapisała się również współpraca Vangelisa z Ridleyem Scottem. Kompozytor zilustrował swoją muzyką dwa filmy reżysera. Były to "Łowca androidów" (1982) oraz "1492: Wyprawa do raju" (1992). Wydana w 2001 "Mythodea" została wykorzystana przez NASA jako motyw przewodni misji na Marsa. Napisał też hymn piłkarskich mistrzostw świata 2002 roku w Korei i Japonii.
***
Jerzy Zass (zm. 19 maja 2022) – polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Grywał niewielkie, ale zapadające w pamięć role w popularnych serialach – "Czterech pancernych i psie", "Polskich drogach", "Domu" – a także filmach. Był m.in. ubekiem przyjmującym bohaterkę "Przesłuchania" (1982) Ryszarda Bugajskiego do więzienia, szefem bandy w "Zabij mnie, glino" (1987) Jacka Bromskiego, naczelnikiem więzienia w "Krótkim filmie o zabijaniu" (1987) Krzysztofa Kieślowskiego.
***
Ray Liotta (zm. 26 maja 2022) – amerykański aktor i producent filmowy. Jedną z jego pierwszych ról był Joey Perrini w operze mydlanej "Another World". Aktor grał w serialu w latach 1978-1981. Pierwszy duży występ dał w filmie "Dzika namiętność" (1986) Jonathana Demme'ego, za który zdobył nominację do Złotego Globa dla najlepszego aktora drugoplanowego. Najważniejszą rolę w karierze Ray Liotta zagrał w filmie "Chłopcy z ferajny" (1990), który wyreżyserował Martin Scorsese. Aktor wystąpił jako Henry Hill, prawdziwy gangster, który został informatorem FBI. W 1987 roku Liotta otrzymał nominacje do Złotego Globa dla najlepszego aktora drugoplanowego za występ w filmie "Dzika namiętność" (1986), który wyreżyserował Jonathan Demme. Wiele osób kojarzy go z roli w grze "Grand Theft Auto: Vice City". Wcielił się w niej w postać Tommy'ego Vercettiego, głównego bohatera opowieści o gangsterze, który prowadzi desperacką walkę o przetrwanie we wrogim mu świecie.
***
Bo Hopkins (zm. 28 maja 2022) – amerykański aktor, który w ciągu 40 lat swojej kariery zagrał w ponad 100 filmach i serialach. Burzliwe dzieciństwo sprawiło, że jako nastolatek sprawił sporo kłopotów. W wieku 17 porzucił szkołę i zaciągnął się do wojska. Służył 9 miesięcy w Korei. Aktorstwem zaczął interesować się w latach 60. W końcu trafił do Actors Studios, gdzie jego kolegą z klasy był Martin Landau. W drugiej połowie lat 60. zaczął pojawiać się w telewizji. Wkrótce potem trafił i do kin. Debiutował w 1968 roku rolą taksówkarza "Dayton's Devils". Rok później można go już było zobaczyć w przeboju "Dzika banda". Do najważniejszych filmów w jego karierze należą: "Most na Renie", "Ucieczka gangstera", "Człowiek który kochał "Tańczącą Kotkę"", "Amerykańskie graffiti", "Elita zabójców", "Miasteczko w Teksasie" i "Midnight Express". Olbrzymią popularność przyniosła mu rola Matthew Blaisdela w telewizyjnym przeboju "Dynastia".
***
Philip Baker Hall (zm. 12 czerwca 2022) – amerykański aktor charakterystyczny. Philip Baker Hall urodził się w Toledo w stanie Ohio w 1931 roku. Pochodził z robotniczej rodziny. Uczył się na uniwersytecie w Toledo. Był tłumaczem w armii stacjonując w Niemczech. Później pracował jako nauczyciel w liceum. Profesjonalne aktorstwo pojawiło się w jego życiu późno. Za namową żony w 1961 roku przenieśli się do Nowego Jorku, gdzie Hall mógł podążać za swoim scenicznym marzeniem. Stopniowo budował karierę na deskach Off Broadwayu i Broadwayu. Przed kamerą debiutował dopiero w 1970 roku w filmie "Zabriskie Point", choć nie wymieniono go jeszcze wtedy w napisach. W 1976 roku przeprowadził się do Los Angeles, by na poważnie zająć się pracą w telewizji. Jednocześnie dalej występował na scenie. W 1984 roku zagrał swoją pierwszą ważną rolę filmową - Richarda Nixona w "Secret Honor" Roberta Altmana. Później można go było zobaczyć na drugim planie takich filmów jak "Zdążyć przed północą", "Pogromcy duchów II", "Twierdza", "Air Force One". "Godziny szczytu", "Truman Show", "Informator" czy "Zodiak". Philip Baker Hall należał do ulubionych aktorów Paula Thomasa Andersona. Po raz pierwszy spotkali się na planie krótkometrażówki "Cigarettes & Coffee". Następnie Hall wystąpił w pełnometrażowym debiucie Andersona "Ryzykant". Reżyser obsadził go również w swoich dwóch kolejnych dziełach: "Boogie Nights" i "Magnolia".
***
Jean-Louis Trintignant (zm. 17 czerwca 2022) – wielki aktor z Francji. Pochodził z zamożnej rodziny. Początkowo chciał zostać prawnikiem, przerwał jednak studia i przeniósł się do Paryża, gdzie studiował aktorstwo. W filmach zaczął występować w latach 50. i szybko stał się jedną z twarzy francuskiej Nowej Fali. W pierwszej fazie kariery by jednym z ulubionych aktorów Rogera Vadima - popularność przyniosła mu rola w "I Bóg stworzył kobietę" (1956), gdzie zagrał razem z Brigitte Bardot. Największy przełom w karierze aktora nadszedł, gdy Claude Lelouch zobaczył w nim idealnego kandydata do roli w melodramacie "Kobieta i mężczyzna". Obsypany nagrodami film (zdobył m.in. Złotą Palmę w Cannes, dwa Złote Globy i dwa Oscary) cieszył się wówczas statusem najpopularniejszej francuskiej produkcji na zagranicznym rynku. W 1970 roku aż dwa jego filmy walczyły o Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Były to "Moja noc u Maud" Erika Rohmera i zwycięskie "Z" Costa-Gavrasa. Po tym sukcesie rozpoczął się szczególnie intensywny okres jego kariery. W latach 70. i 80. Jean-Louis Trintignant wystąpił w ponad 50 filmach. Jean-Louis Trintignant zwolnił tempo w drugiej połowie lat 90. Od tego czasu pojawiał się na ekranie okazjonalnie. Jego wielkim powrotem był występ w obsypanej nagrodami "Miłości" Michaela Hanekego. Do współpracy z austriackim reżyserem wrócił w 2017 roku w filmie "Happy End".
***
James Caan (zm. 6 lipca 2022) – amerykański aktor filmowy. James Caan urodził się 26 marca 1940 roku na Bronksie w Nowym Jorku w żydowskiej rodzinie z Niemiec. Naukę aktorstwa rozpoczął w 1960 roku. Początkowo występował na Off-Broadwayu oraz Broadwayu. Caan nie musiał długo czekać na duże role i uznanie środowiska. Do jego wczesnych najważniejszych kreacji należą występy m.in. w "Czerwonej linii 7000" w reżyserii Howarda Hawksa czy "El Dorado" u boku Johna Wayne'a i Roberta Mitchuma. Przełom w filmowym wizerunku awanturnika dała mu rola u Francisa Forda Coppoli w "Ludziach z deszczu", gdzie wcielił się futbolistę, który na skutek kontuzji cierpi na problemy psychiczne. Świat na zawsze zapamiętał go jako Sonny'ego Corleone z "Ojca chrzestnego", za rolę w którym zdobył nominację do Oscara. Rola w filmie "Piosenka Briana" przyniosła mu natomiast w 1971 nominację do nagrody Emmy. Caan był również czterokrotnie nominowany do Złotych Globów za role w westernie "The Glory Guys" (1965), "Ojcu chrzestnym" (1972), "Graczu" (1974) oraz "Zabawnej damie" z Barbrą Streisand (1975). Widzowie zapamiętają go również z pewnością z takich kreacji, jak w "Misery", gdzie wcielił się w pisarza prześladowanego przez graną przez Kathy Bates psychofankę czy filmu "Rollerball" o zawodniku tytułowego okrutnego sportu przyszłości.
***
Tony Sirico (zm. 8 lipca 2022) – amerykański aktor najbardziej znany jako Peter Paul "Paulie Walnuts" Gualtieri z serialu "Rodzina Soprano". Grał role epizodyczne w serialach "Kojak" czy "Policjanci z Miami". Wystąpił też w filmach "Chłopcy z ferajny" (1990), "Cop Land" (1997) i "Mickey Niebieskie Oko" (1999). Wielokrotnie grywał u Woody'ego Allena. W jego filmografii są m.in. "Strzały na Broadwayu" (1994), "Jej wysokość Afrodyta" (1995), "Wszyscy mówią: kocham cię" (1996), "Przejrzeć Harry'ego" (1997) czy "Na karuzeli życia" (2017).
***
L.Q. Jones (zm. 9 lipca 2022) – właściwie Justus Ellis McQueen Jr., amerykański aktor i reżyser filmowy. Zanim zdecydował się zostać aktorem, imał się różnych zajęć. Służył w wojsku, grał w baseball i football, próbował być ranczerem w Nikaragui i komikiem stand-upowym. W kinie debiutował w filmie "Operacja Saipan", w którym zagrał szeregowego L.Q. Jonesa. Imię to tak mu przypadło do gustu, że postanowił, iż będzie to jego pseudonim artystyczny. W latach 60. i 70. należał do ulubionych aktorów reżysera Sama Peckinpaha. Wystąpił w takich jego filmach jak: "Strzały o zmierzchu", "Major Dundee", "Dzika banda", "Ballada o Cable'u Hogue'u" i "Pat Garrett i Billy Kid". Wśród innych filmów z jego udziałem są: "Rzeka śmierci", "Kasyno", "Maska Zorro" oraz "Ostatnia audycja".
***
Monty Norman (zm. 11 lipca 2022) – brytyjski piosenkarz i kompozytor, najbardziej znany jako twórca słynnego motywu przewodniego z serii o przygodach agenta 007, Jamesa Bonda. Napisał też muzykę do pierwszej części cyklu, filmu "Doktor No" (1962). Był autorem piosenek dla takich artystów, jak m.in. Cliff Richard, Bob Hope oraz Tommy Steele. Napisał też muzykę do filmów "The Two Faces of Dr. Jekyll" (1960), "The Day the Earth Caught Fire" (1961) i "Call Me Bwana" (1963) oraz serialu "Dickens of London" (1976).
***
Bob Rafelson (zm. 23 lipca 2022) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Gdy stacjonował w Japonii, miał okazję zapoznać się z tamtejszą kinematografią, m.in. dziełami Yasujirō Ozu. Jak później przyznawał, oryginalne podejście do montażu japońskiego mistrza nie pozostało bez wpływu na jego twórczość. Rafelson rozpoczął karierę od pracy dla telewizji. Wraz z Bertem Schneiderem stworzyli zainspirowany fenomenem The Beatles serial "The Monkees". Przełomem w jego karierze okazał się film "Pięć łatwych utworów", który przyniósł jemu i Jackowi Nicholsonowi nominacje do Oscarów. Wspólnie zrealizowali jeszcze takie filmy jak "Król Marvin Gardens", "Listonosz zawsze dzwoni dwa razy", "Kłopoty z facetami" i "Krew i wino". Na uwagę zasługują takie filmy Boba Rafelsona jak komediodramat "Niedosyt", w którego obsadzie znaleźli się Jeff Bridges, Sally Field i Arnold Schwarzenegger, a także kryminały i thrillery: "Czarna wdowa" z Debrą Winger czy "Zbrodnia doskonała" z Jamesem Caanem.
***
David Warner (zm. 24 lipca 2022) – angielski aktor filmowy i teatralny. W swojej trwającej sześć dekad karierze David Warner wielokrotnie udowodnił, że jest wszechstronnym aktorem. Grał zarówno w komediach ("Człowiek z dwoma mózgami", "Wojownicze żółwie ninja II: Tajemnica szlamu"), jak i horrorach ("Necronomicon", "Krzyk 2"), filmach science fiction i fantasy ("Bandyci czasu", "Star Trek VI: Wojna o pokój", "Planeta małp", "Wiedźmikołaj") czy dramatach ("Titanic"). Na uwagę zasługują jego występy w filmach "Morgan: przypadek do leczenia" Karela Reisza, "Nędzne psy" Sama Peckinpaha, "Omen" Richarda Donnera, "Krzyk 2" Wesa Cravena czy "Titanic" Jamesa Camerona. Po raz ostatni na wielkim ekranie mieliśmy okazję zobaczyć go w musicalu "Mary Poppins powraca". David Warner chętnie występował także w produkcjach telewizyjnych. Role w miniserialach "Holocaust" i "Masada" przyniosły mu nominacje do Emmy (statuetkę odebrał za tę drugą). Polscy widzowie mogą kojarzyć go z "Wallandera".
***
Paul Sorvino (zm. 25 lipca) – kultowy amerykański aktor. Znany z wyrazistych drugoplanowych ról w takich filmach jak "Chłopcy z ferajny" Martina Scorsesego, "Nixon" Olivera Stone'a czy "Romeo i Julia" Baza Luhrmanna, a także seriali "Prawo i porządek" i "Ojciec chrzestny Harlemu".
***
Mary Alice (zm. 27 lipca) – amerykańska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna. W naszej pamięci zapisała się rolami Wyroczni w "Matriksie: Rewolucjach" oraz Lettie w serialu "Inny świat".
***
Pat Carroll (zm. 30 lipca 2022) – amerykańska, aktorka i komiczka, laureatka nagród Emmy i Grammy, znana m.in. jako głos Urszuli z disnejowskiej animacji "Mała syrenka" (1989). Grała m.in. w serialach "Make Room for Daddy", "Busting Loose", "Laverne & Shirley", "She's the Sheriff" i "Ostry dyżur" oraz filmach "Kopciuszek" (1965), "With Six You Get Eggroll" (1968), "Nancy Drew i tajemnice Hollywood" (2007) i "Druhny" (2011).
***
Nichelle Nichols (zm. 30 lipca 2022) – amerykańska aktorka i wokalistka, znana najlepiej z roli porucznik Uhury w kultowym cyklu "Star Trek". Postać dzielnej oficer Gwiezdnej Floty uważana jest za jeden z kamieni milowych walki o równouprawnienie rasowe w USA. Nichols wcieliła się panią porucznik we wszystkich trzech sezonach "Star Trek", a także w sześciu kinowych kontynuacjach serialu zrealizowanych w latach 1979-1991.
***
Clu Gulager (zm. 5 sierpnia 2022) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zagrał w serialach "The Tall Man" i "The Virginian" oraz filmach "Zabójcy" (1964, reż. Don Siegel), "Ostatni seans filmowy" (1971, reż. Peter Bogdanovich) i "Detektyw McQ" (1974, reż. John Sturges). Był ikoną horroru, a w jego filmografii są m.in. "Powrót żywych trupów" (1985), "Koszmar z ulicy Wiązów 2: Zemsta Freddy'ego" (1985), "Ukryty" (1987) oraz wyreżyserowane przez jego syna Johna "Krwawa uczta" (2005) i "Pirania 3DD" (2012).
***
Roger E. Mosley (zm. 7 sierpnia 2022) – amerykański aktor oraz reżyser i producent filmowy i telewizyjny. Sławę przyniosła mu rola w kultowym serialu "Magnum".
***
Olivia Newton-John (zm. 8 sierpnia 2022) – brytyjsko-australijska piosenkarka, aktorka i aktywistka, znana m.in. z filmów "Xanadu" i "Grease", gdzie zagrała u boku Johna Travolty. Była m.in. czterokrotną laureatką Grammy, a w 1979 roku została Oficerem Orderu Imperium Brytyjskiego za zasługi w muzyce i filmie.
***
Jean-Jacques Sempé (zm. 11 sierpnia 2022) – francuski rysownik i karykaturzysta. Znany przede wszystkim z ilustracji do literackich przygód Mikołajka oraz niezliczonej ilości grafik oraz ilustracji prasowych (od "New Yorkera" po "Marie Claire").
***
Wolfgang Petersen (zm. 12 sierpnia 2022) – niemiecki reżyser, scenarzysta i producent. Twórca "Okrętu", "Troi" i "Na linii ognia”, specjalista od kina wszelkich gatunków. Kręcił science-fiction ("Mój własny wróg", 1985), thrillery ("Epidemia", 1995 i "Na linii ognia", 1993), kino kostiumowe ("Troja", 2004) i dramaty katastroficzne ("Gniew oceanu", 2000, "Posejdon", 2006) oraz kino akcji ("Air Force One", 1997).
***
Anne Heche (zm. 12 sierpnia 2022) – amerykańska aktorka. Znana z ról telewizyjnych ("Inny świat", "Murphy Brown”, "Kroniki młodego Indiany Jonesa”) oraz filmowych. Największe sukcesy przyniosła jej druga połowa lat 90. Mogliśmy zobaczyć ją wówczas w takich filmach jak "Wulkan", "Koszmar minionego lata", "Fakty i akty", "Donnie Brasco", "Sześć dni, siedem nocy" czy "Psychol" Gusa Van Santa.
***
Charlbi Dean (zm. 29 sierpnia 2022) – pochodząca z Południowej Afryki modelka i aktorka. Zagrała m.in. w nagrodzonym tegoroczną Złotą Palmą filmie "W trójkącie" oraz w serialu stacji The CW "Black Lightning".
***
Jean-Luc Godard (zm. 13 września 2022) – francuski reżyser i scenarzysta. Autor takich filmów jak "Do utraty tchu", "Pogarda" czy "Szalony Piotruś", będący jednym z najważniejszych przedstawicieli francuskiej Nowej Fali. Największy rozgłos przyniosły mu filmy zrealizowane na początku kariery: brawurowy debiut "Do utraty tchu" z Jean Seberg i Jeanem-Paulem Belmondo w rolach głównych, "Pogarda" z Brigitte Bardot, czy produkcje z Anną Kariną (wówczas jego żoną) – "Żyć własnym życiem", "Kobieta jest kobietą", "Alphaville", "Amatorski gang" czy "Szalony Piotruś".
***
Irene Papas (zm. 14 września 2022) – aktorka i piosenkarka, gwiazda estrady oraz greckiego kina. Międzynarodową sławę przyniosły jej role w takich produkcjach jak "Grek Zorba", "Działa Navarony" oraz "Kapitan Corelli".
***
Franciszek Pieczka (zm. 23 września 2022) – wybitny polski aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z "Żywotu Mateusza", "Rękopisu znalezionego w Saragossie" i "Austerii", seriali "Czterej pancerni i pies" i "Ranczo", a także występów na deskach krakowskiego Teatru Starego czy stołecznego Teatru Powszechnego. Grał w produkcjach najbardziej znanych polskich reżyserów: Jerzego Kawalerowicza ("Matka Joanna od aniołów", "Austeria", "Quo vadis"), Jerzego Hoffmana ("Potop"), Kazimierza Kutza ("Perła w koronie", "Paciorki jednego różańca"), Krzysztofa Kieślowskiego ("Blizna") czy Jana Jakuba Kolskiego ("Jańcio Wodnik", "Pogrzeb kartofla", "Szabla od komendanta", "Jasminum").
***
Louise Fletcher (zm 23. września 2022) – amerykańska aktorka. W historii kina zapisała się dzięki nagrodzonej Oscarem, niezapomnianej kreacji złowieszczej siostry Ratched w filmie "Lot nad kukułczym gniazdem".
***
Coolio (zm. 28 września 2022) – amerykański raper, producent muzyczny, kompozytor, aktor filmowy i dubbingowy. Największą popularność zyskał dzięki nagrodzonemu Grammy singlowi "Gangsta's Paradise", promującym hit "Młodzi gniewni" z Michelle Pfeiffer.
***
Angela Lansbury (zm. 11 października 2022) – amerykańska aktorka filmowa i teatralna oraz piosenkarka, laureatka Honorowego Oscara za całokształt twórczości, pięciu nagród Tony i sześciu Złotych Globów, znana najlepiej jako Jessica Fletcher z serialu "Napisała: Morderstwo". Trzykrotnie nominowano ją do Oscara w kategorii "Najlepsza aktorka drugoplanowa" za występy w filmach "Gasnący płomień" (1944) George'a Cukora, "Portret Doriana Graya" (1945) Alberta Lewina oraz "Przeżyliśmy wojnę" (1962) Johna Frankenheimera.
***
Robbie Coltrane (zm. 14 października 2022) – szkocki komik i aktor, który zapisał się w sercach publiczności rolą Rubeusa Hagrida w cyklu filmów o przygodach Harry'ego Pottera. Zagrał również Walentina Żukowskiego w serii o Jamesie Bondzie, występując w filmach "GoldenEye" (1995) oraz "Świat to za mało" (1999). W jego filmografii są ponadto m.in. "Caravaggio" (1986, reż. Derek Jarman) i "Henryk V" (1989, reż. Kenneth Branagh), a także "Uciekające zakonnice", "Ocean's Twelve: Dogrywka", "Van Helsing" oraz serial "Dr Fitz".
***
Leslie Jordan (zm. 24 października 2022) - amerykański aktor i komik, najbardziej znany z roli Beverleya Lesliego z serialu "Will i Grace", która przyniosła mu nagrodę Emmy. W jego filmografii są również filmy "Piątek, trzynastego IX: Jason idzie do piekła" (1993) i "Służące" (2011) oraz seriale "The People Next Door", "Top of the Heap", "Hearts Afire", "American Horror Story: Sabat", "American Horror Story: Roanoke" i "American Horror Story: 1984".
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
