Randal McMurphy

Bohater grany przez Jacka Nicholsona w adaptacji powieści Kena Keseya, "Lot nad kukułczym gniazdem", o tym samym tytule, wyreżyserowanej przez Miloš Formana (1975). Znany także jako R.P.McMurphy. Trafia do szpitala psychiatrycznego, by uniknąć kary więzienia.

W czasie wojny koreańskiej McMurphy był więźniem politycznym w chińskim obozie. Odznaczono go Krzyżem Zasług za wzniecenie buntu wśród współwięźniów, ale zwolniono ze służby za niesubordynację. W 1963 roku, w Oregonie, jako recydywista zostaje przeniesiony na oddział psychiatryczny po odsiedzeniu krótkiego wyroku za hazard, pobicie i kontakt seksualny z 15-latką, uznany za gwałt.

McMurphy udaje osobę niestabilną emocjonalnie, by czas odsiadki spędzić w szpitalu psychiatrycznym, który uważa za bardziej komfortowy i łagodniejszy. Trafia na oddział przełożonej Ratched, tyranizującej i zastraszające pacjentów by łatwiej nimi manipulować. McMurphy za główny cel obiera sobie złagodzenie rygorów oddziału. Podczas swojego pobytu tam zaprzyjaźnia się z kilkoma pacjentami: Bilym Bibbito, jąkale zdominowanym przez pielęgniarkę do tego stopnia, że miewał myśli samobójcze. Z Bromdenem, zwanym Wodzem, ze względu na swoje indiańskie pochodzenie uważanym jest za głuchego i niemego. Charliem Cheswickiem miewającym napady nieuzasadnionej złości, czy dobrze wykształconym paranoikiem Dalem Hardingiem. McMurphy szybko daje się wciągnąć siostrze Ratched w rozgrywkę o władzę.

Książka praktycznie natychmiast po publikacji stała się pozycją kultową. Zarówno ze względu jej autora, Kena Keseya – hipisa, narkomana i buntownika, który poddał się terapii wstrząsowej by sprawdzić jak to jest – jak i temat: walkę o swoją godność i indywidualność czy problem ucieczki od wolności. McMurphy stał się dla innych pacjentów mentorem i przodownikiem, a skończył jako ofiara systemu opartego na władzy totalnej.