Film jest piękny. Technicznie świetny. Muzycznie - arcydzieło. Niemniej to tylko telegraficzny skrót powieści.
Dobrej połowy bohaterów tu brak lub pojawiają się w tle - niewykorzystany potencjał.
Film to raczej powieściowe fragmenty, poustawiane nie zawsze po kolei. Jest sporo cytatów z powieści, a zmiany narracyjne względem oryginału są minimalne. Jagna przedstawiona jako niezależna i wyzyskiwana - nie kłóci się to z literą powieści, która często zawierała taki sam przekaz. Ale już druga strona Jagny (i wielu bohaterów) bardzo uproszczona. Brak jest poważnej determinacji Hanki, która w powieści wręcz epatowała siłą i zawzięciem, a która w tej wersji została sprowadzona do antytezy Jagny i nieszczęśliwej żony. O dziwo dobrze wypada Maciej - w miarę podobny do powieściowego. Wzruszała scena, w której stary gospodarz miał łzy w oczach po zdradzie, czy moment, kiedy spotkał się z synem po bitwie o las. Film wydobywa tu emocje nienakreślone tak mocno w powieści i przedstawia Borynę nieco szerzej i emocjonalniej.
Antek przez pierwszą połowę to raczej dobrotliwy i romantyczny amant, zupełnie inny niż książkowy brutal. Dopiero pod koniec filmu Antek staje się postacią niejednoznaczną, a nawet negatywną. Jak na ironię w książce jest trochę na odwrót.
No i przede wszystkim te wielkie skróty. Brak śmierci Kuby, bodaj dziesiątek postaci drugo i trzecioplanowych. Wątek odsiadki chłopów tak pobieżny, że aż nieistniejący.
No i brak większości tego brudu, nędzy, podziałów społecznych. W lipieckim kościele na Pasterce luźno. Brak tego "narodu", tej masy, która w powieści stanowiła trzon. Brak większości obrzędów, kolorytu, zwyczajów ludowych. Jak na film "malowany" aż szkoda że nie ma ani jednej sceny malowania pisanek, Śmigusa-Dyngusa, czy posępnych i szarych Zaduszek. Życie małżeńskie Macieja i Jagny praktycznie nie istnieje, podczas gdy w powieści ono ewoluowało. Tutaj Maciej się żeni, jest zdradzony i zaraz umiera. Wiem, że to może wina czasu filmu, ale za to inne wątki są rozwinięte za bardzo moim zdaniem.
"Chłopi" A.D. 2023 to raczej film na skroś amerykański, z silnym wątkiem romansu i wyzysku. Niemniej piękny i pomimo przemilczeń zgodny z duchem Reymonta. Dla nieznających książki idealny, dla znających - już nieco gorszy.
Muzyka tak dobra, że klękajcie narody. Tak dobrej ścieżki dźwiękówej w nowym filmie nie słyszałem od dawna.