Myślałem, że proza Kafki jest "nieprzekładalna" na medium jakim jest kino. Oczywiście wiem, że oficjalnie "Przedostatni" nie jest adaptacją żadnej z książek austriackiego pisarza, ale po prostu nie potrafię inaczej czytać tego filmu. Nie wiem, kim jest Jonas Kærup Hjort, ale stawiam, że ma geny artysty z Pragi. Co więcej i co trzeba wyraźnie podkreślić, wizja i realizacja reżysera jest całkowicie autorska, to nie jest żerowanie na czyjejś twórczości, przekładanie jej jeden do jednego, żadna tam inspiracja. To najładniejsza kradzież, jaką można zrobić w sztuce, bo wiadomo - miernoty się inspirują, wielcy mistrzowie kradną na potęgę, oczywiście na swoich zasadach i czyniąc z tej kradzieży coś oryginalnego.

Oto motywy kafkowskie w "Przedostatnim", które wzbudziły moją szczególną uwagę:

Miejsce akcji. Inkasent wodny przychodzący do nieokreślonego budynku jest niczym geometra przybywający do wioski. Inkasent chce odczytać stan licznika, K. chce dostać obiecaną posadę w Zamku. Obaj nie dostają tego, czego chcą i muszą odnaleźć się w poplątanych okolicznościach. W "Zamku" jest sugestia, że K. dobrze wie, że nie jest geometrą, w "Przedostatnim" czasami także mamy wrażenie, że Inspektor wodny zdaje sobie sprawę, że nie jest "prawdziwym" inkasentem (po co po wejściu zostawia kartki na kolejnych drzwiach?)

Dwóch obserwatorów. Bliźniacy bezustannie podążający za głównym bohaterem są niczym pomocnicy w "Zamku" non stop prześladujący swą obecnością K.

Agresywna kobieta. Sprawia wrażenie wszystkich postaci z prozy Kafki, które atakowały K./Józefa K. i tak dalej w związku z zaistniałą, niejasną sytuacją. Zawsze znajdował się ktoś, kto szykanował główną postać.

Kochanka/żona. Inkasent zaraz po poznaniu kocha się z nią i dziwacznie zakochuje, zupełnie jak K. w "Zamku" z dziewczyną z baru. Bohaterowie filmu śpią razem na ziemi, jak postaci literackie przy piecu w szkole w powieści.

Gruba kobieta pilnująca wejścia do dozorczyni. Motyw grubaski pojawia się w "Ameryce", jest to rozhisteryzowana śpiewaczka, do której wzdychają mężczyźni, zupełnie bez powodu, tak jak ludzie stojący przed nią i mówiący do niej. Bez sensu, bo przecież dozorczyni nie istnieje, więc nie ma co się starać o względy grubaski.

Proces. Tak jak u FK, nie wiadomo dlaczego, o co i dokąd prowadzi.

Egzekucja. Kompletnie od czapy tak jak zasztyletowanie Józefa K.

Życie po życiu. Bohater przemienia się, dołączając do grona ludzi wyglądających tak samo jak on. O dziwnych stworach i wyglądzie głównego bohatera (inne nawiązanie do słynnego opowiadania) mówi kobieta, która wchodzi do budynku, ale z niego nie wychodzi.

Wielu fragmentów nie rozumiem, trzeba obejrzeć to jeszcze raz. Nie wiem, co oznacza osioł? Kim był człowiek na końcu (poza tym, że wyglądał podobnie do Franza Kafki)? Co symbolizuje starzec z pętlą na szyi, co dziecko i dlaczego postać Inksaenta jest mroczna (sikanie na dzieciaka)?

Film wielowarstwowy, ale w mojej interpretacji przede wszystkim będący ukłonem w stronę jedynej w swoim rodzaju literatury, której nikt przedtem i nikt później już nie stworzy.