Rozdział I. Wiadomości wstępne i wprowadzenie do nauki postępowania
cywilnego ................................................................................ ................... 1
§ 1. Wprowadzenie historyczne. Pojęcie i funkcja postępowania cywilnego ... 2 1
I. Rys historyczny ................................................................................ . 2 1
II. Pojęcie postępowania cywilnego ...................................................... 3 2
§ 2. Główne przeobrażenia prawa procesowego cywilnego w Polsce
po 2000 r. ................................................................................ ................... 5 4
§ 3. Źródła prawa procesowego cywilnego ..................................................... 7 5
I. Akty prawne ................................................................................ ...... 7 5
II. Judykatura ................................................................................ .......... 10 9
§ 4. Prawo procesowe cywilne a prawo materialne cywilne .......................... 10 10
§ 5. Stosunek sądowego postępowania cywilnego do postępowania
administracyjnego i sądowoadministracyjnego ......................................... 13 12
I. Sądowe postępowanie cywilne a postępowanie administracyjne .... 13 12
II. Sądowe postępowanie cywilne a postępowanie
sądowoadministracyjne ..................................................................... 16 15
§ 6. Stosunek postępowania cywilnego do postępowania karnego ................. 17 18
§ 7. Postępowanie cywilne a orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego ........... 20 21
§ 8. Postępowanie cywilne a orzeczenia wstępne Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości (ETS) .............................................................................. 23 25
§ 9. Pojęcie i kryteria wyodrębnienia sprawy cywilnej (materialne i formalne) .. 25 26
§ 10. Droga sądowa ................................................................................ ............ 26 29
I. Pojęcie drogi sądowej ....................................................................... 26 29
II. Niedopuszczalność drogi sądowej .................................................... 26 30
III. Rodzaje niedopuszczalności drogi sądowej ..................................... 27 31
§ 11. Przedmiot ochrony w postępowaniu cywilnym ........................................ 28 34
I. Teorie dotyczące przedmiotu ochrony .............................................. 28 34
1. Koncepcja roszczeń materialnych ................................................ 28 34
2. Koncepcja roszczeń procesowych ................................................ 28 35
II. Żądanie zawarte w powództwie a przedmiot ochrony prawnej ...... 29 36
1. Uwagi ogólne ................................................................................ 29 36
2. Żądanie o spełnienie świadczenia ................................................ 29 37
3. Żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego ........................ 30 38
4. Żądanie ukształtowania prawa lub stosunku prawnego .............. 30 39
VI Spis treści
Str. Nb.
Rozdział II. Przesłanki wymiaru sprawiedliwości .............................................. 31 40
§ 12. Przesłanki procesowe ............................................................................... 33 43
I. Pojęcie przesłanek procesowych ..................................................... 33 43
II. Rodzaje przesłanek procesowych ..................................................... 36 47
1. Przesłanki dotyczące sądu ............................................................ 36 48
2. Przesłanki dotyczące stron .......................................................... 37 49
3. Przesłanki dotyczące przedmiotu sprawy .................................... 38 50
4. Przesłanki procesowe bezwzględne i względne .......................... 38 51
5. Przesłanki pozytywne i negatywne .............................................. 38 52
III. Sanowanie przesłanek procesowych ................................................. 39 53
1. Sanowanie przesłanek dotyczących sądu ................................... 39 54
2. Sanowanie przesłanek dotyczących stron .................................... 39 55
3. Sanowanie przesłanek dotyczących przedmiotu sprawy ............. 40 56
IV. Skutki braku przesłanek procesowych ............................................ 40 57
1. Skutki braku przesłanek procesowych bezwzględnych ............. 40 58
2. Skutki braku przesłanek procesowych względnych ................... 41 59
§ 13. Przesłanki materialnoprawne ..................................................................... 41 60
Rozdział III. Rodzaje sądowego postępowania cywilnego ................................ 43 61
§ 14. Rozpoznawanie spraw cywilnych ............................................................. 43 61
§ 15. Rodzaje postępowań ................................................................................ .. 45 63
I. Tryby postępowania rozpoznawczego .............................................. 46 64
1. Proces ................................................................................ ............ 46 65
2. Postępowanie nieprocesowe ......................................................... 47 66
Rozdział IV. Zasady procesowe w postępowaniu cywilnym ............................. 50 68
§ 16. Pojęcie zasad procesowych i ich rodzaje w systemie prawa procesowego ... 50 68
§ 17. Zasady procesowe a konstytucyjne zasady wymiaru sprawiedliwości .... 55 78
I. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości .................................. 56 79
II. Zasada prawa do sądu ....................................................................... 57 80
III. Zasada niezawisłości sędziowskiej ................................................... 58 81
IV. Zasada jednolitości sądów ................................................................ 59 82
V. Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru
sprawiedliwości ................................................................................ . 60 83
VI. Zasada nadzoru judykacyjnego Sądu Najwyższego ....................... 60 84
VII. Zasada jawności ................................................................................ 60 85
VIII. Zasada instancyjności ........................................................................ 62 87
§ 18. Ogólna charakterystyka poszczególnych zasad procesowych .................. 63 88
I. Zasada równości (równouprawnienia) stron i uczestników
postępowania ................................................................................ ..... 63 88
II. Zasada dyspozycyjności .................................................................... 66 90
III. Zasada kontradyktoryjności .............................................................. 68 91
IV. Zasada swobodnej oceny dowodów ................................................. 71 93
V. Zasada formalizmu procesowego ..................................................... 72 94
VI. Zasada koncentracji (skupienia) materiału procesowego ................ 74 95
VII. Zasada kierownictwa sędziowskiego ................................................ 77 97
VIII. Zasada bezpośredniości ..................................................................... 78 98
Spis treści VII
Str. Nb.
IX. Zasada ustności ................................................................................ . 79 99
Rozdział V. Organ procesowy ............................................................................... 82 100
§ 19. Sąd ................................................................................ .............................. 82 100
I. Organizacja sądów w sprawach cywilnych ..................................... 82 100
II. Skład sądu ................................................................................ ......... 85 109
1. Skład sądu I instancji ................................................................... 85 110
2. Skład sądu II instancji .................................................................. 87 117
3. Skład Sądu Najwyższego ............................................................. 88 120
§ 20. Referendarze sądowi ................................................................................ .. 89 122
§ 21. Właściwość sądu ................................................................................ ........ 91 128
I. Uwagi ogólne ................................................................................ .... 91 128
II. Właściwość rzeczowa ....................................................................... 91 129
1. Zasada ogólna ............................................................................... 91 129
2. Sąd okręgowy jako sąd I instancji ............................................... 92 130
III. Właściwość miejscowa ..................................................................... 93 131
1. Właściwość ogólna ....................................................................... 94 132
2. Właściwość przemienna ............................................................... 94 134
3. Właściwość wyłączna ................................................................... 95 135
IV. Właściwość funkcjonalna .................................................................. 96 136
1. Funkcje sądu rejonowego ............................................................. 96 137
2. Funkcje sądu okręgowego ............................................................ 97 138
3. Funkcje sądu apelacyjnego ........................................................... 98 139
4. Funkcje Sądu Najwyższego .......................................................... 98 140
V. Właściwość umowna ......................................................................... 98 141
§ 22. Wartość przedmiotu sporu ......................................................................... 99 142
I. Uwagi ogólne ................................................................................ .... 99 142
II. Sposób obliczania wartości przedmiotu sporu ................................. 100 143
III. Kontrola wartości przedmiotu sporu ................................................ 101 145
§ 23. Wyłączenie sędziego ................................................................................ .. 102 146
I. Uwagi ogólne ................................................................................ .... 102 146
II. Iudex inhabilis ................................................................................ ... 102 147
III. Iudex suspectus ................................................................................ .. 103 148
1. Podstawy wniosku ........................................................................ 103 148
2. Podmioty uprawnione ................................................................... 103 149
3. Rozstrzygnięcie wniosku .............................................................. 104 150
IV. Wyłączenie innych podmiotów ......................................................... 104 151
Rozdział VI. Uczestnicy postępowania ................................................................. 106 153
§ 24. Pojęcie strony procesowej ......................................................................... 107 153
§ 25. Zdolność sądowa ................................................................................ ........ 109 155
§ 26. Zdolność procesowa ................................................................................ .. 113 158
§ 27. Zdolność postulacyjna ............................................................................... 116 161
§ 28. Legitymacja procesowa ............................................................................. 117 162
I. Pojęcie legitymacji procesowej ........................................................ 117 162
II. Rodzaje legitymacji procesowej ....................................................... 121 164
1. Legitymacja bezpośrednia i pośrednia ......................................... 121 164
VIII Spis treści
Str. Nb.
2. Legitymacja zwykła i nadzwyczajna ........................................... 121 165
3. Legitymacja czynna i bierna ........................................................ 122 166
4. Legitymacja indywidualna i grupowa .......................................... 123 167
5. Legitymacja publiczna i prywatna ............................................... 124 168
III. Źródła legitymacji procesowej .......................................................... 124 169
IV. Skutki braku legitymacji procesowej ............................................... 125 170
V. Sposoby konwalidacji braku legitymacji procesowej ...................... 126 171
§ 29. Współuczestnictwo procesowe .................................................................. 126 172
I. Pojęcie i rodzaje współuczestnictwa w sporze ............................... 126 172
II. Charakterystyka poszczególnych rodzajów współuczestnictwa ...... 128 173
1. Współuczestnictwo czynne i bierne ............................................. 128 173
2. Współuczestnictwo formalne ........................................................ 128 174
3. Współuczestnictwo materialne ..................................................... 128 175
4. Współuczestnictwo jednolite ........................................................ 130 176
5. Współuczestnictwo konieczne ...................................................... 131 177
6. Współuczestnictwo „nienazwane” .............................................. 133 178
III. Działania współuczestników w procesie .......................................... 133 179
§ 30. Udział podmiotów na prawach strony w postępowaniu cywilnym ......... 135 180
I. Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym ............................... 135 180
1. Wszczęcie postępowania przez prokuratora ............................... 135 181
2. Udział prokuratora w toczącym się już postępowaniu ............... 138 182
II. Udział organizacji społecznych w postępowaniu cywilnym ........... 139 183
III. Udział inspektorów pracy w postępowaniu cywilnym .................... 140 184
IV. Udział powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów
w postępowaniu cywilnym ............................................................... 141 185
V. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu cywilnym ... 141 186
§ 31. Interwencja główna ................................................................................ .... 142 187
§ 32. Interwencja uboczna ................................................................................ .. 143 188
§ 33. Przypozwanie ................................................................................ ............. 145 190
§ 34. Reprezentacja stron i uczestników ............................................................ 146 191
I. Pojęcie reprezentacji ......................................................................... 146 191
II. Przedstawicielstwo ustawowe ........................................................... 147 193
III. Pełnomocnictwo procesowe .............................................................. 149 194
IV. Działanie za stronę niebędącą osobą fizyczną jej organu ............... 153 199
V. Zastępca pośredni ............................................................................ 153 200
1. Teoria urzędowa ............................................................................ 154 201
2. Teoria zastępstwa .......................................................................... 155 202
VI. Zastępstwo sądowe Skarbu Państwa ................................................ 155 203
§ 35. Następstwo procesowe ............................................................................... 157 204
I. Rodzaje przekształceń podmiotowych .............................................. 157 204
II. Sukcesja ogólna ............................................................................... 157 205
III. Sukcesja szczególna .......................................................................... 158 206
1. Nabywca przedmiotu lub prawa objętego sporem ...................... 158 207
2. Interwenient uboczny .................................................................... 159 208
3. Zstępni małżonka .......................................................................... 159 209
4. Kurator ................................................................................ .......... 159 210
Rozdział VII. Przedmiot postępowania cywilnego ............................................. 161 211
Spis treści IX
Str. Nb.
§ 36. Pojęcie powództwa ................................................................................ .... 161 211
§ 37. Rodzaje powództw ................................................................................ ..... 165 216
I. Powództwo o świadczenie ................................................................ 165 217
1. Żądanie alternatywne .................................................................... 166 218
2. Facultas alternativa ...................................................................... 167 219
3. Żądanie ewentualne ...................................................................... 168 220
II. Powództwo o ustalenie ..................................................................... 168 221
III. Powództwo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego ......... 171 225
§ 38. Kumulacja i rozdrobnienie roszczeń ......................................................... 171 226
I. Kumulacja roszczeń .......................................................................... 171 227
II. Rozdrobnienie roszczeń .................................................................... 173 230
§ 39. Zmiana powództwa ................................................................................ .... 174 231
§ 40. Cofnięcie pozwu ................................................................................ ........ 176 233
Rozdział VIII. Dowodzenie faktów i inne sposoby dokonywania ustaleń
faktycznych w postępowaniu cywilnym ................................................ 179 235
§ 41. Wstępna kwalifikacja stanu faktycznego sprawy ..................................... 179 235
§ 42. Przedmiot dowodu ................................................................................ ..... 181 237
I. Fakty jako przedmiot dowodu .......................................................... 181 237
II. Normy prawne jako przedmiot dowodu ........................................... 183 239
§ 43. Ciężar dowodu ................................................................................ ........... 184 240
I. Pojęcie ciężaru dowodu .................................................................... 184 240
II. Ciężar dowodu w znaczeniu formalnym .......................................... 184 241
III. Ciężar dowodu w znaczeniu materialnym ....................................... 185 243
§ 44. Pozadowodowe sposoby dokonywania ustaleń faktycznych ................... 186 244
I. Fakty notoryjne ................................................................................ . 186 245
II. Fakty znane sądowi urzędowo ......................................................... 187 246
III. Fakty przyznane ................................................................................ 187 247
IV. Domniemania prawne ....................................................................... 189 248
V. Domniemania faktyczne .................................................................... 190 249
VI. Dowód prima facie ........................................................................... 191 250
§ 45. Postępowanie dowodowe ........................................................................... 192 251
I. Ogólne reguły postępowania dowodowego ..................................... 192 251
II. Postanowienie dowodowe ................................................................. 194 253
III. Zabezpieczenie dowodu .................................................................... 194 254
§ 46. Środki dowodowe ................................................................................ ...... 196 255
I. Klasyfikacja środków dowodowych ................................................. 196 256
II. Zasada równorzędności środków dowodowych ............................... 198 257
III. Dowód z dokumentu ......................................................................... 199 258
1. Pojęcie dokumentu ........................................................................ 199 258
2. Dokumenty urzędowe i prywatne ................................................ 200 259
3. Moc dowodowa dokumentów ...................................................... 204 264
4. Zakazy dowodowe ........................................................................ 207 266
5. Przedstawianie dokumentów ........................................................ 209 268
IV. Dowód z zeznań świadków .............................................................. 210 269
1. Pojęcie dowodu z zeznań świadka ............................................... 210 269
2. Niemożność bycia świadkiem ...................................................... 211 270
3. Prawo odmowy zeznań ................................................................. 213 271
Spis treści
Str. Nb.
4. Prawo odmowy odpowiedzi na pytania ....................................... 213 272
5. Przeprowadzenie dowodu ze świadka .......................................... 214 273
6. Środki przymusu ........................................................................... 215 274
V. Dowód z biegłego ............................................................................. 216 275
1. Pojęcie dowodu z biegłego .......................................................... 216 275
2. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ................................ 218 276
3. Opinia instytutu naukowego lub naukowo-badawczego ............. 219 277
VI. Dowód z oględzin ............................................................................. 220 278
VII. Dowód ze stron ................................................................................ . 221 279
1. Charakter dowodu ze stron .......................................................... 221 279
2. Podmioty przesłuchiwane w charakterze strony ......................... 223 280
3. Przeprowadzenie dowodu ze stron ............................................... 224 281
VIII. Inne środki dowodowe ...................................................................... 224 282
1. Dowód z grupowego badania krwi .............................................. 225 283
2. Dowód ze środków wizualnych i audialnych .............................. 226 284
§ 47. Uprawdopodobnienie ................................................................................ . 226 285
Rozdział IX. Koszty w postępowaniu cywilnym ................................................. 228 286
§ 48. Pojęcie kosztów postępowania cywilnego ................................................ 228 286
I. Definicja kosztów procesu ................................................................ 228 286
II. Zasady orzekania o kosztach procesu .............................................. 229 287
1. Zasada odpowiedzialności za wynik procesu .............................. 229 288
2. Zasada kosztów celowych ............................................................ 230 289
3. Zasada zawinienia ......................................................................... 231 290
4. Zasada słuszności .......................................................................... 231 291
5. Zasada kompensaty ....................................................................... 232 292
§ 49. Źródła prawa regulujące koszty postępowania ......................................... 233 293
§ 50. Koszty sądowe ................................................................................ ........... 234 294
I. Definicja kosztów sądowych ............................................................ 234 295
II. Rodzaje opłat sądowych ................................................................... 235 296
1. Opłata stała ................................................................................ ... 235 297
2. Opłata stosunkowa ........................................................................ 235 298
3. Opłata podstawowa ....................................................................... 236 299
4. Opłata tymczasowa ....................................................................... 237 300
III. Rodzaje wydatków ............................................................................ 237 301
IV. Podmioty obowiązane do uiszczenia kosztów sądowych ................ 238 302
V. Sposoby uiszczania opłat sądowych ................................................. 238 303
§ 51. Konsekwencje nieuiszczenia należnej opłaty sądowej ............................. 239 304
I. Brak opłaty sądowej .......................................................................... 239 304
1. Brak opłaty w przypadku pisma procesowego wniesionego
przez stronę niereprezentowaną przez adwokata, radcę
prawnego lub rzecznika patentowego .......................................... 239 304
2. Brak opłaty sądowej od pisma procesowego wniesionego
przez stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego
lub rzecznika patentowego ........................................................... 240 305
II. Brak zaliczki na wydatki .................................................................. 240 305
1. Zasady ponoszenia przez strony wydatków ................................ 240 305
2. Skutki nieuiszczenia zaliczki na wydatki .................................... 241 306
Spis treści XI
Str. Nb.
III. Tryb związany z orzekaniem o kosztach w procesie ...................... 241 307
1. Orzekanie o kosztach .................................................................... 241 307
2. Termin na zgłoszenie wniosku o przyznanie kosztów ................ 242 308
§ 52. Zwolnienie od kosztów sądowych ............................................................ 242 309
I. Zwolnienie od kosztów z mocy ustawy ........................................... 243 310
1. Całkowite zwolnienie od kosztów sądowych .............................. 244 311
2. Częściowe zwolnienie od kosztów sądowych ............................. 245 312
2.1. Częściowe zwolnienie o charakterze podmiotowym .......... 245 312
2.2. Częściowe zwolnienie o charakterze przedmiotowym ....... 246 313
II. Zwolnienie od kosztów sądowych na wniosek ................................ 247 314
1. Podmioty uprawnione do wystąpienia z wnioskiem
o zwolnienie od kosztów sądowych ............................................ 248 315
2. Termin, w jakim należy wystąpić z wnioskiem o zwolnienie
od kosztów ................................................................................ .... 249 316
3. Wymogi formalne wniosku o zwolnienie od kosztów ................ 249 317
4. Rozpoznanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych ....... 250 318
5. Cofnięcie zwolnienia od kosztów sądowych ............................... 250 319
§ 53. Szczególne przepisy dotyczące kosztów postępowania ........................... 251 320
I. Koszty postępowania nieprocesowego ............................................. 251 320
II. Koszty postępowania zabezpieczającego ......................................... 252 321
1. Zasady orzekania o kosztach w postępowaniu
zabezpieczającym ......................................................................... 252 322
2. Koszty należne obowiązanemu .................................................... 253 323
III. Koszty w postępowaniu egzekucyjnym ........................................... 254 324
1. Zasady orzekania o kosztach w postępowaniu egzekucyjnym ... 254 325
2. Forma rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
egzekucyjnego ............................................................................... 255 326
IV. Zagadnienie kosztów w postępowaniu grupowym .......................... 255 326
Rozdział X. Doręczenia i terminy ........................................................................ 256 327
§ 54. Doręczenia ................................................................................ .................. 256 327
I. Zasady dokonywania doręczeń ......................................................... 256 327
II. Rodzaje doręczeń .............................................................................. 258 328
§ 55. Terminy ................................................................................ ...................... 260 329
I. Rodzaje terminów ............................................................................. 260 329
II. Skutki uchybienia terminu ................................................................ 260 330
III. Przywrócenie terminu ....................................................................... 261 331
1. Warunki przywrócenia terminu .................................................... 261 331
2. Decyzja sądu ................................................................................ . 261 332
Rozdział XI. Czynności procesowe ....................................................................... 263 333
§ 56. Pojęcie czynności procesowej ................................................................... 263 333
I. Uwagi wstępne ................................................................................ .. 263 333
II. Wymagania czynności procesowych ................................................ 264 334
1. Wymagania wewnętrzne czynności procesowych ....................... 264 335
A. Treść czynności procesowej ................................................... 264 335
B. Forma czynności procesowej ................................................. 266 336
C. Wymagania podmiotowe ........................................................ 267 337
XII Spis treści
Str. Nb.
2. Wymagania zewnętrzne czynności procesowych ........................ 268 338
A. Ogólne zewnętrzne warunki czynności procesowych ........... 268 339
B. Szczególne zewnętrzne warunki czynności procesowych ... 269 340
§ 57. Wadliwości czynności procesowych ......................................................... 270 341
I. Uwagi wstępne ................................................................................ .. 270 341
II. Czynności procesowe nieistniejące .................................................. 270 342
III. Czynności procesowe nieważne ....................................................... 272 343
IV. Czynności procesowe bezskuteczne ................................................. 274 344
1. Względna bezskuteczność czynności procesowych ................... 274 345
2. Bezwzględna bezskuteczność czynności procesowych ............... 276 346
Rozdział XII. Postępowanie przed sądem I instancji ........................................ 278 347
§ 58. Postępowanie pojednawcze. Ugoda .......................................................... 278 347
I. Postępowanie pojednawcze ............................................................... 278 348
II. Ugoda ................................................................................ ................. 279 349
§ 59. Wszczęcie postępowania ........................................................................... 282 351
I. Formy wszczęcia postępowania ........................................................ 282 351
1. Wymogi pozwu ............................................................................. 283 352
2. Sposoby sporządzania i wnoszenia pozwu .................................. 284 353
3. Ustne zgłoszenie powództwa ....................................................... 285 354
II. Skutki prawne wytoczenia powództwa ............................................ 286 355
1. Uwagi ogólne ................................................................................ 286 355
2. Materialnoprawne skutki wytoczenia powództwa ....................... 286 356
3. Procesowe skutki wytoczenia powództwa ................................... 287 357
III. Dekretacja pozwu .............................................................................. 287 358
IV. Skutki doręczenia pozwu .................................................................. 290 364
§ 60. Rozprawa ................................................................................ .................... 290 365
I. Posiedzenia sądowe ........................................................................... 290 365
1. Rodzaje posiedzeń ........................................................................ 291 366
2. Organizacja posiedzenia ............................................................... 292 367
II. Przygotowanie rozprawy ................................................................... 292 368
III. Etapy rozprawy ................................................................................ . 293 369
§ 61. Obrona pozwanego ................................................................................ .... 295 374
I. Niepodjęcie obrony ........................................................................... 295 375
II. Formy obrony pozwanego ................................................................ 296 376
1. Zaprzeczenia ................................................................................ . 296 376
2. Zarzuty ................................................................................ .......... 296 378
3. Powództwo wzajemne .................................................................. 299 387
III. Uznanie powództwa .......................................................................... 301 393
§ 62. Zawieszenie postępowania ........................................................................ 303 397
I. Podstawy zawieszenia postępowania ................................................ 303 397
1. Uwagi ogólne ................................................................................ 303 397
2. Obligatoryjne zawieszenie postępowania .................................... 304 398
3. Fakultatywne zawieszenie postępowania ..................................... 305 401
4. Zawieszenie postępowania na wniosek ........................................ 307 403
II. Podjęcie zawieszonego postępowania .............................................. 307 404
§ 63. Zasady orzekania w postępowaniu cywilnym .......................................... 308 406
I. Wiadomości ogólne ........................................................................... 308 406
Spis treści XIII
Str. Nb.
II. Związanie sądu granicami dochodzonej ochrony prawnej .............. 308 407
1. Zakaz orzekania ponad żądanie ................................................... 308 407
2. Odstępstwa od zasady .................................................................. 309 408
III. Zastrzeżenie na rzecz pozwanego prawa do powołania się
w toku egzekucji na ograniczenie odpowiedzialności ..................... 310 410
IV. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty i wyznaczenie
terminu wykonania eksmisji ............................................................. 311 412
V. Zasądzenie odpowiedniej sumy według oceny sądu ....................... 312 413
§ 64. Merytoryczne zakończenie postępowania cywilnego. Rodzaje wyroków ... 313 414
I. Zagadnienia ogólne ........................................................................... 313 414
II. Wyrok ................................................................................ ................ 313 415
1. Istota wyroku ................................................................................ 313 415
2. Podstawa faktyczna i prawna wyroku ......................................... 314 416
3. Rodzaje wyroków ......................................................................... 315 418
4. Wyroki ze względu na zakres rozstrzygnięcia ............................ 315 422
5. Wyroki ze względu na zachowanie się pozwanego .................... 317 428
III. Wydanie wyroku ............................................................................... 321 439
IV. Budowa wyroku ............................................................................... 322 442
V. Skutki prawne orzeczeń .................................................................... 323 447
1. Prawomocność .............................................................................. 324 448
1.1. Formalna ............................................................................... 324 448
1.2. Materialna ............................................................................. 324 449
2. Wykonalność ................................................................................ . 326 453
2.1. Z mocy ustawy ..................................................................... 326 454
2.2. Z mocy orzeczenia sądowego .............................................. 327 455
3. Skuteczność ................................................................................ ... 328 458
VI. Rektyfikacja orzeczeń ....................................................................... 328 459
1. Pojęcie ................................................................................ ........... 328 459
2. Sprostowanie ................................................................................ . 329 460
3. Uzupełnienie ................................................................................ . 330 461
4. Wykładnia ................................................................................ ...... 331 464
§ 65. Formalne zakończenie postępowania cywilnego ...................................... 332 465
I. Sposoby zakończenia procesu .......................................................... 332 565
II. Odrzucenie pozwu ............................................................................. 332 466
III. Umorzenie postępowania .................................................................. 333 469
Rozdział XIII. Postępowania odrębne ................................................................. 335 472
§ 66. Zagadnienia ogólne ................................................................................ .... 335 472
§ 67. Postępowanie w sprawach małżeńskich ................................................... 338 473
I. Zakres przedmiotowy ........................................................................ 338 473
II. Właściwość sądu ............................................................................... 339 474
III. Przepisy wspólne ............................................................................... 339 475
IV. Postępowanie w sprawach o rozwód i o separację ......................... 341 482
1. Mediacja ................................................................................ ....... 341 483
2. Legitymacja procesowa ................................................................ 342 484
3. Zawieszenie postępowania ........................................................... 342 485
4. Postępowanie dowodowe .............................................................. 342 486
5. Umorzenie postępowania .............................................................. 343 487
XIV Spis treści
Str. Nb.
V. Inne sprawy ................................................................................ ....... 343 488
1. Unieważnienie małżeństwa ........................................................... 343 488
2. Ustalenie istnienia albo nieistnienia małżeństwa ........................ 344 489
3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami .... 344 490
§ 68. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi ... 344 491
I. Zakres przedmiotowy ........................................................................ 344 491
II. Właściwość sądu ............................................................................... 344 492
III. Legitymacja procesowa ..................................................................... 345 493
IV. Tok postępowania .............................................................................. 347 500
1. Zwolnienie od kosztów sądowych ............................................... 347 500
2. Niestawiennictwo stron ................................................................. 347 501
3. Udział prokuratora ........................................................................ 348 502
4. Reprezentowanie strony ................................................................ 348 503
5. Postępowanie dowodowe .............................................................. 348 504
6. Zawieszenie i umorzenie postępowania ....................................... 348 505
7. Orzeczenia ................................................................................ ..... 349 506
§ 69. Postępowanie z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych ........... 349 507
I. Zagadnienia wspólne ......................................................................... 349 507
1. Właściwość sądu ......................................................................... 350 508
1.1. Właściwość sądu w sprawach z zakresu prawa pracy ....... 351 509
1.2. Właściwość sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych ........................................................................... 351 510
2. Podmioty uprawnione do wszczęcia postępowania ................... 352 511
3. Przebieg postępowania ................................................................ 352 512
3.1. Wszczęcie postępowania ...................................................... 352 512
3.2. Odrzucenie pozwu ................................................................ 353 513
4. Badanie wstępne .......................................................................... 354 514
5. Czynności wyjaśniające ................................................................ 354 515
6. Czynności dyspozytywne stron .................................................... 355 516
7. Termin wyznaczenia rozprawy ................................................... 355 517
8. Doręczenia ................................................................................ ..... 356 518
9. Sygnalizacja i dyscyplinowanie stron .......................................... 356 519
9.1. Sygnalizacja nieprawidłowości ........................................... 356 519
9.2. Dyscyplinowanie stron ......................................................... 356 520
10. Odrębności postępowania dowodowego ................................... 357 521
II. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy .......................... 357 522
1. Zakres przedmiotowy ................................................................... 357 522
2. Zakres podmiotowy ...................................................................... 357 523
3. Właściwość miejscowa sądu ........................................................ 358 524
4. Orzeczenia ................................................................................ ... 358 525
4.1. Zakres związania sądu zgłoszonym roszczeniem .............. 358 525
4.2. Rygor natychmiastowej wykonalności ............................... 358 526
4.3. Dopuszczalność weryfikacji orzeczenia w drodze skargi
kasacyjnej ............................................................................ 359 527
III. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ..... 359 528
1. Zakres przedmiotowy ................................................................... 359 528
2. Zakres podmiotowy ...................................................................... 360 529
3. Właściwość sądu ........................................................................... 360 530
3.1. Właściwość miejscowa sądu ................................................ 360 530
Spis treści XV
Str. Nb.
3.2. Właściwość rzeczowa ........................................................... 360 531
3.2.1. Właściwość sądu rejonowego ........................................... 361 532
4. Przebieg postępowania ................................................................. 361 533
4.1. Wniesienie odwołania ......................................................... 361 533
4.2. Czynności organu rentowego ............................................... 362 534
4.2.1. Uchylenie przez organ zaskarżonej decyzji ..................... 362 535
4.2.2. Przekazanie akt sądowi ..................................................... 362 536
5. Orzeczenia sądu ........................................................................... 362 537
5.1. Odrzucenie odwołania ......................................................... 362 537
5.2. Umorzenie postępowania ..................................................... 363 538
5.3. Oddalenie odwołania ............................................................ 363 539
5.4. Uwzględnienie odwołania .................................................... 363 540
5.5. Rozstrzygnięcia sądu II instancji ........................................ 364 541
5.6. Dopuszczalność weryfikacji orzeczenia w drodze skargi
kasacyjnej ............................................................................ 364 542
§ 70. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania ................................ 364 543
I. Zakres przedmiotowy ........................................................................ 364 543
II. Właściwość sądu ............................................................................... 365 544
III. Legitymacja procesowa ..................................................................... 365 545
§ 71. Postępowanie w sprawach gospodarczych ............................................... 365 546
I. Sprawy gospodarcze .......................................................................... 366 546
1. Sądy gospodarcze ........................................................................ 366 546
2. Definicja sprawy gospodarczej ..................................................... 367 547
II. Postępowanie w sprawach gospodarczych ..................................... 369 550
1. Przesłanki podmiotowe decydujące o rozpoznaniu sprawy
w postępowaniu gospodarczym ................................................... 370 551
1.1. Utrata przez podmiot statusu przedsiębiorcy i jej skutki
dla postępowania .................................................................. 371 552
1.2. Podmioty zagraniczne prowadzące działalność gospodarczą ... 373 553
2. Właściwość sądu ........................................................................... 374 554
3. Przebieg postępowania ................................................................ 374 555
3.1. Wymogi formalne pozwu ..................................................... 374 555
3.2. Doręczenia ............................................................................ 375 556
3.3. Posiedzenia sądu ................................................................... 376 557
3.4. Zawieszenie i umorzenie postępowania .............................. 377 558
3.5. Ograniczenie czynności dyspozytywnych stron .................. 377 559
3.6. Obowiązki pozwanego ......................................................... 378 560
4. Orzeczenia ................................................................................ ..... 378 561
§ 72. Postępowanie nakazowe ............................................................................ 379 562
I. Charakter prawny postępowania nakazowego ................................. 379 562
II. Podstawy do wydania nakazu zapłaty .............................................. 380 563
III. Charakter prawny nakazu zapłaty .................................................... 382 564
IV. Tryb zaskarżania nakazu zapłaty ...................................................... 383 566
V. Przebieg postępowania po wniesieniu zarzutów .............................. 384 567
VI. Rodzaje rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu nakazowym ... 385 568
§ 73. Postępowanie upominawcze ...................................................................... 386 569
I. Właściwość sądu w postępowaniu upominawczym ........................ 386 569
II. Podstawy do wydania nakazu zapłaty .............................................. 386 570
III. Charakter prawny nakazu zapłaty .................................................... 387 571
XVI Spis treści
Str. Nb.
IV. Forma i tryb zaskarżania nakazu zapłaty ......................................... 387 572
V. Przebieg postępowania po wniesieniu sprzeciwu ............................ 388 573
VI. Rodzaje rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu
upominawczym ................................................................................ .. 388 574
§ 74. Postępowanie uproszczone ........................................................................ 390 575
I. Rodzaj spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym .... 390 575
II. Odmienności postępowania uproszczonego ..................................... 391 576
1. Postępowanie przed sądem I instancji ......................................... 391 576
2. Postępowanie przed sądem II instancji ........................................ 392 577
A. Zarzuty apelacyjne .................................................................. 392 577
B. Rodzaje rozstrzygnięć sądu II instancji ................................. 392 578
III. Relacje postępowania uproszczonego do innych postępowań
odrębnych ................................................................................ .......... 393 579
§ 75. Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych ........................ 394 580
I. Rodzaj spraw rozpoznawanych w europejskich postępowaniach
w sprawach transgranicznych .......................................................... 394 580
II. Europejskie postępowanie nakazowe ............................................... 394 581
1. Podstawy zastosowania przez sąd przepisów o europejskim
postępowaniu nakazowym ............................................................ 395 582
1.1. Warunki uprawniające do zastosowania rozporządzenia
Nr 1896/2006 ........................................................................ 395 582
2. Wymogi formalne pozwu w europejskim postępowaniu
nakazowym ................................................................................ ... 395 583
2.1. Wymogi pozwu ..................................................................... 396 583
2.2. Forma wniesienia pozwu ..................................................... 396 583
2.3. Badanie i uzupełnianie wymogów formalnych pozwu ....... 396 583
3. Organy właściwe do wydania europejskiego nakazu zapłaty ..... 397 584
4. Rozpoznawanie spraw w europejskim postępowaniu
nakazowym ................................................................................ ... 397 585
4.1. Przekazanie sprawy do rozpoznania w innym
postępowaniu ........................................................................ 397 585
4.1.1. Skierowanie sprawy do rozpoznania w postępowaniu
gospodarczym ....................................................................... 398 585
5. Wniesienie sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty ............ 398 586
6. Uchylenie europejskiego nakazu zapłaty ..................................... 399 587
III. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń ............... 399 588
1. Podstawy do zastosowania europejskiego postępowania
w sprawie drobnych roszczeń ...................................................... 400 589
2. Właściwość sądów w sprawach drobnych roszczeń .................. 400 590
3. Sposób rozpoznawania spraw ..................................................... 401 591
4. Zwrot pozwu w europejskim postępowaniu w sprawach
drobnych roszczeń ........................................................................ 401 592
5. Przeprowadzanie środków dowodowych .................................... 401 593
6. Rodzaje rozstrzygnięć ................................................................... 401 594
7. Środki zaskarżenia ........................................................................ 402 595
7.1. Apelacja od wyroku wydawanego w europejskim
postępowaniu w sprawach drobnych roszczeń .................... 402 595
§ 76. Elektroniczne postępowanie upominawcze ............................................... 403 596
I. Charakter elektronicznego postępowania upominawczego ............. 403 596
Spis treści XVII
Str. Nb.
II. Pozew i inne pisma w elektronicznym postępowaniu
upominawczym ................................................................................ 404 598
Rozdział XIV. Postępowanie grupowe ................................................................. 406 599
§ 77. Charakter i miejsce postępowania grupowego w systemie
postępowania cywilnego ............................................................................ 406 599
§ 78. Zakres podmiotowy postępowania grupowego ......................................... 408 600
§ 79. Zakres przedmiotowy postępowania grupowego ...................................... 409 601
§ 80. Przebieg postępowania grupowego w ujęciu dynamicznym .................. 411 602
Rozdział XV. Postępowanie nieprocesowe ........................................................... 414 603
§ 81. Zagadnienia ogólne ................................................................................ .... 414 603
§ 82. Wszczęcie postępowania ........................................................................... 415 604
I. Wniosek o wszczęcie postępowania ................................................. 415 605
II. Wszczęcie postępowania z urzędu ................................................... 417 606
§ 83. Uczestnicy postępowania ........................................................................... 418 607
I. Pojęcie uczestnika postępowania ...................................................... 418 607
II. Zdolność sądowa i procesowa uczestnika ........................................ 419 608
§ 84. Właściwość i skład sądu ........................................................................... 419 609
I. Właściwość miejscowa i rzeczowa .................................................. 419 609
II. Skład sądu ................................................................................ ......... 420 610
§ 85. Przebieg postępowania .............................................................................. 421 611
I. Rozprawa ................................................................................ ........... 421 611
II. Wysłuchanie ................................................................................ ....... 421 612
III. Postępowanie dowodowe .................................................................. 422 613
IV. Zawieszenie i umorzenie postępowania ........................................... 422 614
§ 86. Orzeczenia ................................................................................ .................. 422 615
I. Rodzaje orzeczeń .............................................................................. 422 615
II. Skutki orzeczeń ................................................................................ . 423 617
1. Prawomocność .............................................................................. 423 617
2. Wykonalność ................................................................................ . 424 618
3. Skuteczność ................................................................................ ... 425 619
III. Zaskarżanie orzeczeń ........................................................................ 425 620
1. Apelacja ................................................................................ ......... 425 620
2. Zażalenie ................................................................................ ....... 426 621
3. Skarga kasacyjna ........................................................................... 426 622
4. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia ................................................................................ ..... 426 622
5. Wznowienie postępowania ........................................................... 427 623
6. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego ............................. 427 624
§ 87. Postępowanie w poszczególnych rodzajach spraw ................................... 428 625
I. Uwagi wstępne ................................................................................ .. 428 625
1. Ustawy szczególne ........................................................................ 428 625
2. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego ................................ 430 626
II. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa osobowego ................. 430 627
1. Sprawy o uznanie za zmarłego .................................................... 430 627
2. Sprawy o stwierdzenie zgonu ...................................................... 431 628
XVIII Spis treści
Str. Nb.
3. Uchylenie postanowienia uznającego za zmarłego albo
stwierdzającego zgon .................................................................... 431 629
4. Sprawy o ubezwłasnowolnienie ................................................... 432 630
III. Postępowanie z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli ... 434 632
1. Sprawy małżeńskie ....................................................................... 434 632
2. Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi ....... 435 633
3. Sprawy o przysposobienie ............................................................ 436 634
4. Sprawy z zakresu opieki .............................................................. 437 635
5. Sprawy z zakresu kurateli ............................................................ 437 636
6. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej
lub pozostającej pod opieką ......................................................... 437 637
IV. Postępowanie z zakresu prawa rzeczowego ..................................... 438 638
1. Stwierdzenie zasiedzenia .............................................................. 438 639
2. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem .............. 438 640
3. Przepadek rzeczy .......................................................................... 439 641
4. Zniesienie współwłasności ........................................................... 440 642
5. Ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu ............... 440 643
6. Postępowanie wieczystoksięgowe ................................................ 440 644
V. Sprawy z zakresu prawa spadkowego .............................................. 441 645
1. Jurysdykcja i właściwość sądu ..................................................... 441 645
2. Zabezpieczenie spadku ................................................................. 442 646
3. Spis inwentarza ............................................................................. 442 647
4. Przyjęcie albo odrzucenie spadku ................................................ 442 648
5. Ogłoszenie testamentu .................................................................. 443 649
6. Wyjawianie przedmiotów spadkowych ........................................ 443 650
7. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego .............................. 444 651
8. Wykonawca testamentu ................................................................ 444 652
9. Zarząd spadku nieobjętego ........................................................... 444 653
10. Stwierdzenie nabycia spadku ..................................................... 445 654
11. Dział spadku ................................................................................ 446 655
VI. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych
i samorządzie załogi .......................................................................... 446 656
VII. Sprawy depozytowe .......................................................................... 447 657
VIII. Postępowanie rejestrowe ................................................................... 448 658
Rozdział XVI. Środki weryfikacyjne w postępowaniu cywilnym ..................... 451 661
§ 88. Zaskarżanie orzeczeń sądowych ................................................................ 452 661
I. Pojęcie środków zaskarżenia ............................................................ 452 661
II. Klasyfikacja środków zaskarżenia .................................................... 455 664
§ 89. Apelacja ................................................................................ ...................... 457 666
I. Ogólna charakterystyka apelacji ....................................................... 457 666
II. Systemy apelacji ................................................................................ 457 667
III. Dopuszczalność apelacji ................................................................... 459 669
IV. Wymogi apelacji ................................................................................ 460 670
1. Oznaczenie zakresu zaskarżenia .................................................. 461 671
2. Przedstawienie zarzutów i ich uzasadnienie ................................ 462 672
3. Wniosek o zmianę lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia ....... 465 677
V. Granice apelacji ................................................................................ . 466 678
Spis treści XIX
Str. Nb.
VI. Nieważność postępowania ................................................................ 469 680
VII. Postępowanie wywołane wniesieniem apelacji ................................ 470 681
VIII. Rodzaje orzeczeń wydawanych przez sąd II instancji .................... 475 688
§ 90. Zażalenie ................................................................................ .................... 480 693
I. Ogólna charakterystyka zażalenia .................................................... 480 693
II. Dopuszczalność zażalenia ................................................................. 481 694
III. Wymogi zażalenia ............................................................................. 485 698
IV. Postępowanie wywołane wniesieniem zażalenia ............................. 486 699
V. Postępowanie wywołane wniesieniem zażalenia do Sądu
Najwyższego ................................................................................ ...... 488 701
§ 91. Skarga kasacyjna ................................................................................ ........ 490 702
I. Dopuszczalność skargi kasacyjnej .................................................... 491 703
II. Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej .................................. 494 708
III. Wymogi skargi kasacyjnej ................................................................ 494 709
1. Oznaczenie zakresu zaskarżenia .................................................. 495 710
2. Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie ............... 495 711
3. Wniosek o zmianę lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia ....... 498 715
4. Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ............. 499 716
IV. Postępowanie wywołane wniesieniem skargi kasacyjnej ................ 500 717
V. Rodzaje orzeczeń wydawanych przez Sąd Najwyższy
po rozpoznaniu skargi kasacyjnej ..................................................... 504 723
§ 92. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia ................................................................................ ................... 506 726
I. Dopuszczalność skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia ................................................................ 507 727
II. Legitymacja do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia ............................................... 509 729
III. Wymogi skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia .........................................................