Jacques Tourneur I

Niesłusznie zapomniany przez współczesną widownię, Jacques Tourneur był swego czasu mistrzem w kreowaniu atmosfery i poczucia tajemnicy w kinie grozy, opowiadaniu o mrocznych siłach kryjących się za zasłoną cieni. Choć często dysponował niskim budżetem, nigdy nie okazywał tego na ekranie. Z rozmysłem i wprawą korzystał z filmowych środków wyrazu kierując się zasadą "im mniej widzisz, tym bardziej wierzysz". Z pomocą producenta Vala Lewtona, autora zdjęć Nicholasa Musuraci oraz scenografa Alberta S. D'Agostina nakręcił jedne ze swych największych dzieł. Do admiratorów jego talentu należą m.in. Martin Scorsese, Guillermo del Toro i Bertrand Tavernier.

Urodził się w Paryżu w 1904 roku. Dziesięć lat później jego rodzina wyemigrowała do Ameryki, gdzie ojciec chłopca, wybitny francuski reżyser Maurice Tourneur, rozwijał swoją karierę. W 1924 roku Jacques podjął zawód pracownika biurowego w wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, próbował także aktorstwa. Był nadzorcą ciągłości zdjęć przy sześciu ostatnich amerykańskich filmach ojca, a po powrocie do ojczyzny w 1928 roku montażystą i asystentem reżysera przez pięć kolejnych lat. We Francji zadebiutował na kinowym ekranie filmem "Nie warte miłości". W 1934 roku wrócił do Hollywood, by pozostać tam na trzy kolejne dekady. Pełnił funkcję reżysera drugiej ekipy w studiu MGM, gdzie poznał Vala Lewtona, z którym zainscenizował sekwencję szturmu Bastylii do "W cieniu gilotyny".

Wyreżyserował 18 krótkich metraży zanim otrzymał posadę przy filmach pełnometrażowych: więziennym dramacie "They All Come Out" i opowieściach o prywatnym detektywie "Nick Carter - Master Detective" oraz "Phantom Raiders". Wkrótce opuścił progi MGM i dołączył do zespołu produkcyjnego Lewtona w wytwórni RKO. Razem stworzyli trzy dzieła z gatunku kina grozy, oparte na sugestywnej atmosferze i niedopowiedzeniach, wykorzystujące grę światła i cienia, ciszy i dźwięku ("Ludzie-koty", "Wędrowałam z zombie", "The Leopard Man"). Filmy wyróżniały się na tle innych obrazów klasy B i odniosły niespodziewany sukces, dzięki czemu reżyser przejął stery produkcji wojennej "Dni chwały" oraz thrillera "Experiment Perilous". Następnie został wypożyczony do studia Universal, aby pokierować westernem "Canyon Passage".

Kolejnym wpisem w filmografii Tourneura był film noir "Człowiek z przeszłością", który zapewnił Robertowi Mitchumowi status gwiazdy. Ma na swoim koncie także "Berlin Express", pierwszy amerykański obraz filmowany w powojennej Europie. W 1948 roku, po wygaśnięciu kontraktu z RKO, postanowił pracować na własny rachunek. Nakręcił trzy westerny ("Stars in My Crown", "Stranger on Horseback", "Wichita"), w których główną rolę zagrał Joel McCrea, a także średniowieczne kino awanturnicze "Płomień i strzała" z Burtem Lancasterem. W Anglii stworzył kolejny horror, "Noc demona", porównywany do owoców współpracy z Lewtonem. Od późnych lat 50. związany był także z telewizją. W 1966 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do ojczystej Francji.

Pewną cezurę w jego filmografii stanowi obraz "Stars in My Crown". Reżyser zachwycił się historią do tego stopnia, iż zgodził się pracować za minimalną stawkę, jednak przyniosło to ze sobą pewne konsekwencje. Po zaakceptowaniu tak niskiej wypłaty, wytwórnie przestały traktować go poważnie. Francuz został skazany na marginalne produkcje i pracę w telewizji, której nie znosił. Nigdy potem nie odzyskał wcześniejszej pasji.

Tourneur zwykł mawiać, że nigdy nie odrzucał proponowanych mu scenariuszy. Podejmował różne gatunki, acz najbardziej znany jest z horroru, filmu noir i westernu. Lubił skupiać się na tym, co nieznane, co czai się w mroku. Budował napięcie wykorzystując dźwięk i grę cieni, sugerował grozę zamiast pokazywać ją dosłownie. Nasycał swoje filmy pewną dozą poezji i romantyzmu. Interesowała go tajemnica, coś nadprzyrodzonego, nienazwane siły wpływające na los bohaterów. Często instruował aktorów, aby mówili ciszej i poruszali się wolniej. Prezentowany przezeń styl zdjęć i oświetlenia był imitowany przez innych niezliczoną ilość razy. Choć kojarzony jest z kinem klasy B, jego ambicje sięgały daleko poza przypinane mu łatki.

Niewiele wiadomo o jego życiu prywatnym. Był człowiekiem cichym i spokojnym, nie szukał rozgłosu i uwagi otoczenia, acz dobrze odnajdywał się w towarzystwie. Miał też problemy z alkoholem, którego z czasem nadużywał coraz bardziej - ponoć przy produkcji "Way of a Gaucho" pił już na planie zdjęciowym.