Recenzja filmu

Utsu-Musume Sayuri (2003)

Oglądając tę animację, pierwsze, co rzuca się w oczy, to jej groteskowy, niepokojący, a zarazem zabawny i dziwny wygląd, utrzymujący się przez cały czas trwania tego krótkiego metrażu. Film rozpoczyna się zbliżeniem na czarną mackę przypominającą długą pijawkę. Już na etapie przedstawiania postaci przez narratora pojawia się sugestia motywów seksualnych: zdeformowana Matka, o ustach w kształcie okrągłej dziury, która nieustannie ma w nie wciśnięty długi kabel stanowiący część ciała Ojca i nawet mówiąc, wciąż jest do niego „przysysana”. Nie ma tu jednak niczego, co wprost wskazywałoby na stosunek; to raczej sposób, w jaki wyglądają ich ciała, które ledwo przypominają humanoidalne. Co ciekawe, postacie przedstawiane są jako „this creature is…”, a nie np. „this character is...”. Poznajemy także Hiroshiego, męża Sayuri, do którego bohaterka jest przyczepiona od górnej strony w taki sposób, że nie widać ani jego ust, ani oczu, jakby jego twarz była wtopiona w partnerkę. Pijawka z początkowego zbliżenia okazuje się wyrastać z głowy Sayuri – widać to dopiero po oddaleniu kamery, które ukazuje całą rodzinę żyjącą dosłownie na sobie nawzajem, niczym jeden organizm. W tle pojawiają się także czerwone twarze na długich szyjach, obserwujące rodzinę z oddali. Mimika tytułowej Sayuri również jest sugestywna – postać ślini się i oblizuje.

Po chwili ojciec Sayuri mówi córce, że it’s time for her to „strike”. Matka, słysząc polecenie ojca, wyjmuje jego mackę i również stwierdza, że „the time to strike is here”. Po naleganiach matki wyłaniają się nowe twarze (w tym głowa krowy), powtarzające „strike it”, a za nimi widać dwuwymiarowego mężczyznę zbliżającego się do kobiety od tyłu, gdy oboje są w pozycji kucającej. Sayuri finalnie odpowiada nieśmiało: „perhaps, I’d like to strike it”, wykonując przy tym gest wskazującymi palcami symbolizujący zawstydzenie. Po wypowiedzeniu przez nią „yes, yes”, pojawia się postać błagająca Sayuri: „please, please, please strike me”, zbliżając się do niej swoją nagą tylną częścią ciała, pokazując miejsca na pośladkach, gdzie chce zostać "striked" (ta nowa postać nie ma fallusa, swoją drogą). Na tę prośbę Sayuri przejeżdża palcem między pośladkami bezimiennej postaci, która wydaje jęk, a Sayuri oblizuje się i przewraca oczami, z zaciśniętymi zębami stwierdzając: „it will be wonderful, yes, yes”. Sayuri uderza swoją macką w środek pośladków bezimiennej postaci trzy razy, aż ta pada. Po tej scenie zapada cisza, słychać niepokojący podmuch, a kamera zbliża się na twarz matki Sayuri, której oczy rozszerzają się i migoczą na czerwono, wyrażając zdumienie.

W napisach końcowych pokazane są scenki z życia matki i sayuri, przed tym jak jej córka wyszła za mąż, podczas gdy autor śpiewa „mama had been waiting for this time to come”. Pokazane jest jak matka patrzy na tylną stronę sayuri, matkę wyobrażającą sobie stosunek w akompaniamencie „she had been waiting for the day her daughter would strike”. Następnie pokazane jest jak matka Sayuri i córka gotują wspólnie ryż („While cooking rice.”), jak Sayrui śpi z otwartymi drzwiami, przez które widać matkę („while working at night”), jak matka idzie trzymając Sayuri („Rise her to be obedient for when the day to strike comes.”) oraz jak zakłada na niej wiatraczek, który Sayuri nosi już w finalnej animacji 3D, co prawdopodobnie oznacza, że sayuri jest już zamężna („Raise her to be obedient for when the day to strike comes”). Ostatnim obrazkiem na napisach końcowych jest zdjęcie rodzinne Sayuri z matką i jej ojcem.

Sayuri po japońsku oznacza dosłownie „małą lilię”, czyli kwiat kojarzony z czystością, kobiecością i delikatnością. Samo imię głównej bohaterki nawiązuje do tradycyjnego postrzegania kobiety jako subtelnej i podporządkowanej. W Japonii (i nie tylko) tradycyjnie oczekiwano od kobiet „czystości” oraz cnoty przed ślubem i seks przedmałżeński był źle widziany. Nie mam wystarczającej wiedzy o kulturze japońskiej aby móc dostrzec coś więcej, ale osobiście interpretuję tę animację jako konfrontację starych, konserwatywnych wartości z odstępstwem od ścisłych, tradycyjnych norm. Matka Sayuri skupiona była na wychowaniu swojej córki w tradycyjnych wartościach („Raise her to be obedient for when the day to strike comes”), ale Sayuri od zawsze miała już wystającą z siebie mackę, co interpretuję jako brak zrozumienia przez rodzinę tego, jak orientacja seksualna jest na całe życie i nie da się jej zmienić. Te przewijające się w tle bądź ogólne sugestie seksualnych motywów kopulacji heteronormatywnych par (jak matka stale mająca w ustach rurę ojca i dwuwymiarowy rysunek nadchodzącego stosunku w pewnej chwili w tle) służą jako utwardzone przedstawienie relacji mężczyzna-kobieta w społeczeństwie, gdyż homoseksualizm w znacznej większości kultur jest niedopuszczalny. To również tłumaczyłoby dlaczego matka wyglądała na osłupiałą na końcu animacji.