Jeśli reżyser filmu unika konkretów i dialogów, a sugeruje widzom, że mają do czynienia z głęboką, uniwersalną metaforą... czegoś - czyż nie powinien być w swym przesłaniu, tudzież jego braku konsekwentny? Tej konsekwencji w „Essential Killing” brakuje. Jest za to zimne, wystudiowane piękno wędrówki przez śmierć ku śmierci.
Ten film to poezja obrazu i treści, a z poezją często bywa tak, że rodzi mnogość opinii i interpretacji. Z nowym obrazem Skolimowskiego jest nie inaczej. Słyszy się i czyta, że to film niejednoznaczny, tajemniczy, niełatwy do rozszyfrowania itd. itp. Wszystko to prawda, reżyser pozostawił widzowi ogromne pole do snucia domysłów, co też artysta miał na myśli. Jedni tę metodę lubią, inni mniej, niekiedy sprawdza się ona lepiej, innym razem gorzej. Tutaj – mam wrażenie, że nie do końca. Niestety.
Mam lekki żal do Skolimowskiego, że dysponując pomysłem tak dobrym i twórczym, jakby uciekł przed odpowiedzialnością w mglistość wywodu i niedopowiedzenia. Jeśli natchnęła go głośna sprawa więzień CIA w Polsce, czemu zabrakło mu odwagi, aby nakręcić krwisty thriller polityczny, osadzony w konkretnych realiach, dyskusyjny i budzący spory? Skoro natomiast zdecydował się na absolutną metaforę, dlaczego fragmenty dziejące się w Europie (w jakiejś rzekomej nibylandii) pełne są tych charakterystycznych, przaśnych fragmentów i bon motów, które pokazują Polskę jako grajdół i zaścianek, pełen prostaczków i pijaczków? Być może i zgodnie z prawdą, ale właściwie po co? Żeby było śmieszniej przez chwilę?
Nie bardzo też wierzę w Emmanuelle Seigner jako niemą żonę leśniczego – jakoś na nią nie wygląda. Ta decyzja obsadowa przywodzi na myśl telefon do przyjaciela („Słuchaj Roman, będę kręcił taki film teraz...”) i chęć zapewnienia sobie odpowiedniej twarzy na plakacie. Nota bene polski poster do filmu to oszustwo, które sugeruje zwykłemu widzowi, że ma do czynienia z kinem akcji, tudzież kinem wojennym. Oczywiście, kto nie czyta, sam sobie szkodzi, ale dodatkowo krzywdzi się ten film, wpychając go do multipleksów, gdzie pasuje jak popcorn do sali tortur. Ot, taka zmyłka profrekwencyjna, ale skoro już PISF wybulił kasę na realizację, trzeba to sobie jakoś odbić. A to naprawdę film idealnie wpisujący się w formułę kin studyjnych.
Przy okazji, dziś rano słyszałem w radio narzekania jakiegoś dziennikarza, czy to aby dobrze, że Skolimowski za publiczne pieniądze kręci film, który wskazuje terrorystom nasz wspaniały kraj jako cel potencjalnej zemsty. Zapominając, że wstydzić powinien się raczej nie ten, co widzi, ale ten, co robi... Groteskowy zarzut pod adresem artysty. Zresztą sam Skolimowski (być może przeczuwając, co się święci) już wcześniej przytomnie zauważył, że nawet przeciętny widz europejski nie ma zielonego pojęcia, gdzie toczy się zimowy akt filmu – może to być Litwa, Ukraina, Białoruś, Norwegia lub Polska... Mało kto rozpozna, iż Polacy nie gęsi, a poza tym wiadomo – metafora...
I jeszcze jedna pomniejsza usterka. Jest taka przedłużająca się scena, w której główny bohater uporczywie próbuje się wczołgać gdzieś pod górę. Ubrany jest w wojskową odzież maskującą koloru białego, ale kiedy widzimy go za chwilę postawionego do pionu, nieskazitelna biel tejże budzi lekkie zdziwienie. Szanujmy widza.
Co się może w „Essential Killing” podobać? Wbrew pozorom - sporo. Muzyka. Trafna, nerwowa, z ciekawymi wschodnimi zapożyczeniami. Obrazy. Miejscami wspaniałe i urzekające, chłodne i ascetyczne. Vincent Gallo. Jego animalistyczny sposób gry idealnie pokazujący sytuację kogoś osaczonego, ściganego, głodnego, kto na dodatek znalazł się w skrajnie obcym, wrogim sobie środowisku. Sceny wizyjne – halucynacje wywołane tyleż przez wspomnienia, co i spożyte wilcze jagody. Fantastyczny jest choćby kadr ze spływającą leśnym potokiem niebieską burką wśród śniegu – to m.in. dzięki takim fragmentom ten film jest tak poetycki, w wielorakim zresztą sensie. Wreszcie biały koń (atrybut zagarnięty wcześniej przez Wajdę) w scenach finałowych. Symbol tajemniczy, niejasny, szczególny, ale dziwnie pasujący.
To nie jest film dla szerokiej publiczności i zwolenników klarownej, czytelnej narracji. Jeśli oczekujecie klasycznej, wartkiej akcji lub łatwych wniosków, stracicie czas.