W cieniu słońca Pressbooks

BEHIND THE SUN opowiada o niszczącej sile przemocy, która wypala ludzkie serca i dusze, a także o poszukiwaniach nadziei i pokoju, jakie podejmuje młody mężczyzna i jego brat, z chwilą, gdy znajdują w sobie odwagę i postanawiają przerwać cykl śmierci. Osadzony na pustkowiu wypalonej brazylijskiej ziemi, gdzie dwie rodziny żyją w okowach wieloletniego sporu o granice między posiadłościami, BEHIND THE SUN śledzi losy rodziny Breves, której syn Tonio (Rodrigo Santoro) ma przejąć dziedzictwo zemsty i bronić rodzinnego honoru. Gdy na jego drodze staje dwóch cyrkowców z wędrownej trupy, Tonio, zachęcony przez swojego młodszego brata Pacu (Ravi Ramos Lacerda), zaczyna wierzyć, w życie poza zaklętym kręgiem, który powoli niszczy jego bliskich. Jest rozdarty między synowskim obowiązkiem, a chęcią ucieczki w nowy dla niego świat, wypełniony miłością, namiętnością i nowym możliwościami. Po raz pierwszy w życiu Tonio zdobywa się na spontaniczność, odkrywa prawdziwy smak życia, a także przez niezwykły zakręt losu, dowiaduje się, czym naprawdę jest braterska miłość. BEHIND THE SUN to kolejny, po świetnie przyjętym "Dworcu nadziei" wspólny projekt reżysera Waltera Sallesa, producenta Arthura Cohna i oparatora Waltera Carvalho. Film został zainspirowany powieścią Ismaila Kadare, którą dla potrzeb tego filmu adaptowali Walter Salles, Sergio Machado i Karim Ainouz.

Gdy jego wcześniejsze dzieło, czyli podziwiany na całym świecie "Dworzec nadziei" wchodził do kin, Walter Salles czytał powieść "Broken April" Ismaila Kadare. Choć miał już inne projekty i zobowiązania, nie mógł przestać myśleć o książce, tak poraziła go jej brutalna symbolika i główny wątek dotyczący rodziny i miłości. Salles wspomina: "Gdy zdałem sobie sprawę, jak bardzo owładnęła mną ta historia, od razu zabrałem się za adaptację. Zrezygnowałem tymczasowo z innych projektów, choć były z pewnością prostsze do zrealizowania." Głównym wyzwaniem było przeniesienie akcji książki Kadare z Albanii do kraju, który Salles rozumiał najlepiej na świecie- jego rodzinnej Brazylii. By nadać historii walory autentyczności, a jednocześnie nie utracić jej serca, filmowcy musieli poprzeć adaptację szeregiem badań i poszukiwań. "Musieliśmy dobrze zrozumieć charakter konfliktów między rodzinami w Brazylii," zauważa Salles. "Konflikty te rozgrywają się zazwyczaj między posiadaczami ziemskimi i dotyczą granic terenów w północno- wschodniej nieurodzajnej części kraju, jak na przykład na pustkowiu Inhamuns, a stanie Ceara, gdzie w pierwszej połowie naszego wieku konflikt graniczny przerodził się w wojnę między rodzinami Montes i Feitosa." Przy przenoszeniu tej historii w realia innego kraju, autentyczność stała się kluczową kwestią. Po okresie długich przygotowań badawczych, Salles skontaktował się z Ismailem Kadare, by porozmawiać z nim o filmie, proponowanych zmianach, a także po to, by uzyskać jego błogosławieństwo. "Jako człowiek o przenikliwej inteligencji, Kadare uwolnił nas od obowiązku niewolniczego trzymania się powieści". Salles opowiada dalej, "Dalsze postępy w pracy nad filmem bezwzględnie wymagały wielu zmian. Wynikały one z różnic kulturowych między Brazylią a Albanią widzianą oczyma Kadare, a głównie z faktu, że autor w książce powołuje się na Kanun, kod moralny stosowany w trakcie sporów między rodzinami, który nie ma swojego brazylijskiego odpowiednika." By nadrobić te różnice Salles potrzebował trochę twórczej wolności. Idąc za radą Kadare, filmowcy rozpoczęli druga rundę badań. Tym razem zgłębiali greckie tragedie. Okazało się, że wojny między rodzinami zainspirowały niezliczoną ilość sztuk antycznych. Te badania jeszcze lepiej uświadomiły filmowcom ponadczasowość motywu i uniwersalność historii. Producent filmu, Arthur Cohn, przekonywał Sallesa, że historia ta wykracza poza lokalne granice, bo na swym najgłębszym poziomie opowiada o braterskiej miłości i lojalności. Salles zapragnął zrobić film dla publiczności na całym świecie, opowiedzieć historię, którą wszyscy mogą zrozumieć i przeżyć. Dlatego też zdecydował się stworzyć film, który tak jak bajki byłby zrozumiały na całym świecie, a nie tylko w obrębie jakiegoś specyficznego miejsca. Ta historia mogła się wydarzyć na początku XX wieku na brazylijskim pustkowiu, ale równie dobrze w innym czasie i innym kraju. Tak naprawdę, jest to historia o relacji między dwoma braćmi. Atmosferę filmu dominują niewinność, optymizm i nadzieja. Podobnie, jak we wcześniejszych filmach, Salles zdecydował się opowiedzieć całą historię z perspektywy dziecka. "Do głównego wątku całej tej historii postanowiłem dodać coś od siebie. Podobnie jak w "Terra Estrangeira" i "Dworcu nadziei", zdecydowałem się na narratora, który w ogólnym chaosie panującym wokół niego zachowuje jasność widzenia i niewinność (Pacu)" mówi Salles "Pragnąłem takiego rozwinięcia całej sytuacji, które w jakiś sposób daje określonym postaciom drugą szansę. A moim ostatecznym celem było zgłębienie związku, jaki łączy obu braci z rodziny Breves- Tonio i Pacu". Więź łącząca obu braci jest wyjątkowa. Niewinność Pacu i jego gorąca miłość do starszego brata sprawiają, że ten otwiera w końcu oczy na świat i przeżywa prawdziwe szczęście. Tonio zyskuje siłę potrzebną, by przerwać trwający lata zaklęty krąg rodzinnej tradycji i zobowiązań. Podobną przemianę przeżywa Clara, która z chwilą, gdy głęboko zakochuje się w Tonim odkrywa możliwość doznawania czystej radości poza enklawą jej cyrkowego życia. "Relacja między braćmi jest tak interesująca, gdyż choć to Pacu jest młodszy, to właśnie on będzie chronił starszego brata i jego szczęście" dodaje reżyser. Pomimo baśniowej natury filmu, filmowcy dołożyli wszelkich starań, by stworzyć realistyczny świat i rzeczywistość pełną symboli zdolnych do podtrzymania opowieści. "Dane jakie zebraliśmy w trakcie przygotowań pozwoliły ustalić charakter filmu, począwszy od struktury filmu, a na rekwizytach skończywszy," wyjaśnia Salles. Na przykład koło do miażdżenia trzciny cukrowej symbolizuje zamknięty krąg, w jakim tkwi rodzina Breves. W filmie dużo jest tego typu metaforycznych odniesień. BEHIND THE SUN to intymny portret rodzinny i epicka historia o dwóch rodzinach, które rywalizują ze sobą od dziesięcioleci. W streszczeniu filmu Salles pisze: "Chciałem odkryć przed widzem świat pełen kontrastów, który byłyby lustrzanym odbiciem świata konfliktu tych ludzi. Kontrastów między ruchem a stagnacją, archaizmem (świat rodziny Breves) a nowoczesnością (świat za bramą ich domu), między porządkiem narzuconym przez ojca rodziny, a anarchią głoszoną przez Pacu, najmłodszego brata, między czasem postrzeganym jako powtarzający się cykl w wiecznym ruchu, który symbolizować może koło do miażdżenia trzciny cukrowej, a czasem w zawieszeniu, który nastaje, gdy Clara i Tonio zakochują się w sobie". Dzięki wszystkim tym elementom, Salles opowiada zupełnie prostą historię, plotąc jednocześnie misterną sieć złożonej filmowej rzeczywistości.

Na kolejnym etapie produkcji do reżysera dołączyli współpracownicy znani z jego wcześniejszych projektów: operator Walter Carvalho i drugi reżyser Sérgio Machado. To dzięki ich decyzjom zdjęcia kręcono bardzo często na miejscu, korzystając z naturalnego, dramatycznego światła, jakie panuje w północno- wschodniej Brazylii. Podobnie jak w "Dworcu nadziei" i "Terra Estrangeira", twórcy zdecydowali się wymieszać doświadczonych aktorów z naturszczykami. Proces rekrutacji, za który odpowiedzialny był Sérgio Machado pochłonął rok. W tym czasie przesłuchano więcej niż 1500 osób. Ostatecznie w filmie wystąpiło tylko 9 aktorów profesjonalnych. Dla reszty BEHIND THE SUN to debiut fabularny. Chłopiec Ravi Ramos Lacerda (Pacu) pochodzi z ulicznego teatru, a Flavia Marco Antonio (Clara) z cyrku. Przez prawie dwa miesiące aktorzy przygotowywali się do zdjęć w docelowych filmowych sceneriach. Często musieli sobie radzić bez elektryczności, nauczyć się pracy ze zwierzętami, obsługi koła do miażdżenia trzciny cukrowej, cięcia trzciny i przygotowywania melasy. Przy kręceniu BEHIND THE SUN każdy członek podstawowej ekipy przebył 20 tysięcy kilometrów, podróżując po wyjątkowo złych drogach. Codziennie, aktorzy i filmowcy przejeżdżali 200 kilometrów z miasteczka, w którym spali na plan zdjęciowy. Przeciętna temperatura wynosiła 40 stopni C°. To między innymi te powody zadecydowały, że był to wyjątkowo trudny film do nakręcenia. "Jednak opuszczenie tego mikrokosmosu na koniec zdjęć było jeszcze trudniejsze" podsumowuje Salles.

Dzięki napisanej w 1940 roku książce "Lutas de Família no Brasil" ("Spory rodowe w Brazylii") Luiz Aguiar Costa Pinto, twórcy mogli lepiej zrozumieć, na ile brazylijskie konflikty rodowe są podobne do - lub różne od -albańskich wojen, jakie w swej powieści opisuje Kadare. Opierając się na analizie sporu między rodzinami Pires i Camargo w São Paulo, oraz między rodzinami Feitosas i Montes w Ceará, książka dowodzi istnienia tradycji zemsty i przemocy, jakie kultywuje się w Brazylii przy obojętności legalnych władz. Pozwala uwierzyć, że historia Tonia postawionego wobec obowiązku podtrzymania prowadzonej według ściśle ustalonych reguł walki o honor rodowy jest bardzo prawdopodobna. Te badania okazały się krytyczne dla stworzenia postaci matki i ojca rodziny Breves, których w filmie odtwarzają José Dumont i Rita Assemany. Breves są posiadaczami ziemskimi. Całość ich ziemi pochłania uprawa trzciny cukrowej, która przeżywa postępujący kryzys po zniesieniu niewolnictwa w XIX wieku. Rywalizuje z nimi rodzina Ferreiras, szybko bogacący się hodowcy bydła. Pod spodem znaleźć można kilka reguł z kodu postępowania, ustalonego przez te dwie rodziny w celu regulacji sporu między nimi. Zostały one wybrane i opracowane przez Sergio Machado na podstawie książki "Spory rodowe w Brazylii". "Zemsta jest absolutnym i nie kwestionowanym obowiązkiem, od którego nie ma ucieczki, pod karą wygnania. W przypadku nie dopełnienia obowiązku hańba spada nie tylko na jedną osobę, ale na całą rodzinę." "Dla rodziny, walka rodowa jest walką o przetrwanie. Unikanie jej byłoby złamaniem zasad, pogwałceniem tradycji, zagrożeniem dla własnego istnienia i społecznej harmonii." "Nadmierny rozwój niektórych rodzin i słabość rządu są źródłem prywatnych vendett w Brazylii." "Obowiązek zemsty spada na najbliższego krewnego ofiary." "Jeśli najbliższy krewny nie wypełni swojego obowiązku wobec ofiary, obraza dla zmarłej osoby obróci się przeciw niemu." Tradycja przemocy nie obejmuje jedynie mężczyzn. Choć rzadko zdarza się, by kobieta dokonywała zemsty za kogoś, jej obowiązkiem jest: "podtrzymywać i podsycać nienawiść, ożywiać ducha zemsty. Jeśli jest to krwawy spór, powinny wystawiać na publiczny widok zakrwawione ubrania zabitych mężczyzn, żyć w ciągłej żałobie, nigdy nie wychodzić z domu, opłakując całymi dniami zmarłych, wspominając i wyolbrzymiając ich dobre cechy, nasilając w ten sposób tęsknotę, wyrzuty sumienia i żądzę zemsty." Duch rodziny zostaje zatruty, gniew i pragnienie zemsty pochłaniają wszystko. W przypadku rodowej vendetty, racja nigdy nie należy do obu stron jednocześnie. Wędruje od jednej rodziny do drugiej, idąc szlakiem kolejnych zabójstw. Przechodzi z mężczyzny na mężczyznę, z rodziny na rodzinę, z frakcji na frakcję, z kraju do kraju, w niekończącym się cyklu.