Nie będę ukrywać: najnowszy film Oliviera Assayasa, debiutujący w weneckim konkursie zaledwie rok po premierze "Podwójnego życia" na tym samym festiwalu, nie spotkał się z ciepłym przyjęciem. Krytycy zrzędzą i obdarowują hojnie pałami; recenzenckie zestawienia zdecydowanie wygrywa inna konkursowa próba thrillera szpiegowskiego, spod ręki większego mistrza, to jest – Polańskiego. Ja jednak głosuję za Assayasem. Zostaliście ostrzeżeni. Jeśli uznacie, że jestem narratorką niewiarygodną, nic nie szkodzi. Assayas też jest narratorem niewiarygodnym. Na tym polega siła jego filmów – także tych ze środkowej półki.
Akcja "Wasp Network" rozgrywa się tuż po upadku Związku Radzieckiego na Kubie i Florydzie, w atmosferze oczekiwania, aż posypie się i reżim Fidela Castro. Na Kubie bieda aż piszczy: braki żywości, przerwy w dostarczaniu prądu. Główny bohater, pilot wojskowy Rene Gonzalez (Edgar Ramirez), ucieka do Stanów, pozostawiając w Hawanie żonę (Penelope Cruz) i kilkuletnią córeczkę. Nawiązuje kontakt z kubańską organizacją dążącą do obalenia Castro. Jego śladem podąża Juan Pablo Roqoue (Wagner Moura) – też pilot, też weteran z Angoli, flirciarz, który szybko nawiązuje kontakty z amerykańskim wywiadem.
Tyle jeśli chodzi o punkt wyjściowy fabuły – z naciskiem na "wyjściowy". Film oparty jest na faktach, konkretniej – książce brazylijskiego dziennikarza Fernando Moraisa, i kto chce, szybko może zapoznać się z całą intrygą za pomocą Google’a. Ale w końcu Assayas kręci film niejako sensacyjny, a historia nie jest szczególnie znana poza granicami Kuby, tak więc opowieść jest pełna zawijasów i pułapek, w które widz wpada na rozpędzie hollywoodzkich przyzwyczajeń, by kolejny raz zrewidować swoje sympatie i postrzeganie świata przedstawionego. W którą stronę ciążą polityczne sympatie Assayasa, chyba nie tak trudno zgadnąć – film rozpoczyna plansza informująca o amerykańskim embargo nałożonym na Kubę – ale historia tak naprawdę nie rozgrywa się pomiędzy światowym mocarstwem a krajem przegranej strony, w którym wszystko się sypie. "Wasp Network" nie opowiada o państwach, tylko o ludziach uwikłanych w politykę; Stany Zjednoczone mało Assayasa interesują, to film o "Ameryce", "demokracji" i "kapitalizmie" w głowach samych Kubańczyków, tych w Hawanie i tych na Florydzie. Miga archiwalne nagranie Fidela Castro, trochę śmiesznego, jak to bywa ze starymi dyktatorami; pojawiają się kombinatorzy spod ciemnej gwiazdy, zwykli kryminaliści, "prodemokratyczni" "ludzie interesu". Kwestie zdrady i patriotyzmu rozpatrywane są z perspektywy jednostek – bohaterstwo może być rodzinną katastrofą – a poza tym główni bohaterowie, pogrobowcy starej wojny, nie ratują świata. Intryga kręci się wokół ratowania chwiejnej, biednej gospodarki. Tylko tyle i aż tyle.
Assayas buduje thriller ze swojej starej skrzynki z narzędziami – nic więcej mu nie potrzeba. I chociaż film nie jest szczególnie ekscentryczny – gdzie "Wasp Network", a gdzie "Personal Shopper" – wodzi widza za nos w typowo assayasowski sposób. Francuz jest, jak już sobie powiedzieliśmy, narratorem niewiarygodnym: trochę się snuje, obserwuje z dystansu, nie podpowiada, co okaże się ważne w fabule, udaje zdekoncentrowanego, jakby sam nie wiedział, na czym się skupić.
Bohaterowie pojawiają się i znikają z opowieści w nieprzewidywalny sposób – ktoś, kto wydawał się głównym bohaterem, może wyparować bez śladu (niekoniecznie w stylu "Sils Marii"), kluczowy gracz pojawia się po połowie filmu, jak filip z konopii, ale też bez zbędnego huku. Jednocześnie Assayas lekceważy scenopisarskie zasady bez ostentacji, mijając je niby od niechcenia. Dzięki temu w generalnie frustrującym weneckim konkursie "Wasp Network" wydało mi się bardzo sensowną próbą kina gatunkowego – w swojej surowiźnie i dyscyplinie ukrywanej pod rzekomym rozkojarzeniem. Szpiegowski dramat, który sam skrada się na palcach, niepozorny jak każdy dobry tajny agent.
Akcja "Wasp Network" rozgrywa się tuż po upadku Związku Radzieckiego na Kubie i Florydzie, w atmosferze oczekiwania, aż posypie się i reżim Fidela Castro. Na Kubie bieda aż piszczy: braki żywości, przerwy w dostarczaniu prądu. Główny bohater, pilot wojskowy Rene Gonzalez (Edgar Ramirez), ucieka do Stanów, pozostawiając w Hawanie żonę (Penelope Cruz) i kilkuletnią córeczkę. Nawiązuje kontakt z kubańską organizacją dążącą do obalenia Castro. Jego śladem podąża Juan Pablo Roqoue (Wagner Moura) – też pilot, też weteran z Angoli, flirciarz, który szybko nawiązuje kontakty z amerykańskim wywiadem.
Tyle jeśli chodzi o punkt wyjściowy fabuły – z naciskiem na "wyjściowy". Film oparty jest na faktach, konkretniej – książce brazylijskiego dziennikarza Fernando Moraisa, i kto chce, szybko może zapoznać się z całą intrygą za pomocą Google’a. Ale w końcu Assayas kręci film niejako sensacyjny, a historia nie jest szczególnie znana poza granicami Kuby, tak więc opowieść jest pełna zawijasów i pułapek, w które widz wpada na rozpędzie hollywoodzkich przyzwyczajeń, by kolejny raz zrewidować swoje sympatie i postrzeganie świata przedstawionego. W którą stronę ciążą polityczne sympatie Assayasa, chyba nie tak trudno zgadnąć – film rozpoczyna plansza informująca o amerykańskim embargo nałożonym na Kubę – ale historia tak naprawdę nie rozgrywa się pomiędzy światowym mocarstwem a krajem przegranej strony, w którym wszystko się sypie. "Wasp Network" nie opowiada o państwach, tylko o ludziach uwikłanych w politykę; Stany Zjednoczone mało Assayasa interesują, to film o "Ameryce", "demokracji" i "kapitalizmie" w głowach samych Kubańczyków, tych w Hawanie i tych na Florydzie. Miga archiwalne nagranie Fidela Castro, trochę śmiesznego, jak to bywa ze starymi dyktatorami; pojawiają się kombinatorzy spod ciemnej gwiazdy, zwykli kryminaliści, "prodemokratyczni" "ludzie interesu". Kwestie zdrady i patriotyzmu rozpatrywane są z perspektywy jednostek – bohaterstwo może być rodzinną katastrofą – a poza tym główni bohaterowie, pogrobowcy starej wojny, nie ratują świata. Intryga kręci się wokół ratowania chwiejnej, biednej gospodarki. Tylko tyle i aż tyle.
Assayas buduje thriller ze swojej starej skrzynki z narzędziami – nic więcej mu nie potrzeba. I chociaż film nie jest szczególnie ekscentryczny – gdzie "Wasp Network", a gdzie "Personal Shopper" – wodzi widza za nos w typowo assayasowski sposób. Francuz jest, jak już sobie powiedzieliśmy, narratorem niewiarygodnym: trochę się snuje, obserwuje z dystansu, nie podpowiada, co okaże się ważne w fabule, udaje zdekoncentrowanego, jakby sam nie wiedział, na czym się skupić.
Bohaterowie pojawiają się i znikają z opowieści w nieprzewidywalny sposób – ktoś, kto wydawał się głównym bohaterem, może wyparować bez śladu (niekoniecznie w stylu "Sils Marii"), kluczowy gracz pojawia się po połowie filmu, jak filip z konopii, ale też bez zbędnego huku. Jednocześnie Assayas lekceważy scenopisarskie zasady bez ostentacji, mijając je niby od niechcenia. Dzięki temu w generalnie frustrującym weneckim konkursie "Wasp Network" wydało mi się bardzo sensowną próbą kina gatunkowego – w swojej surowiźnie i dyscyplinie ukrywanej pod rzekomym rozkojarzeniem. Szpiegowski dramat, który sam skrada się na palcach, niepozorny jak każdy dobry tajny agent.
Moja ocena:
7
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
