"Nieracjonalny mężczyzna" Woody'ego Allena to słodko-gorzka komedia, której głównym bohaterem jest rozczarowany życiem profesor filozofii. Abe Lucas (Joaquin Phoenix) jest rozbity emocjonalnie i nie potrafi znaleźć sensu ani radości w swoim życiu. Czuje, że wszystko w co do tej pory się angażował - od polityki po nauczanie - jest całkowicie pozbawione znaczenia.
Abe podejmuje pracę w college'u w niewielkim mieście i w niedługim czasie po przyjeździe angażuje się w romans z dwiema kobietami: Ritą Richards (Parker Posey), profesorką, która szuka ucieczki od nieszczęśliwego małżeństwa oraz z Jill Pollard (Emma Stone), najlepszą studentką i przyjaciółką. Jill kocha swojego chłopaka Roya (Jamie Blackley), ale nie jest w stanie oprzeć się posępnej, artystycznej osobowości Abe'a i urokowi jego egzotycznej przeszłości. Nawet, gdy Abe zaczyna zdradzać oznaki niezrównoważenia psychicznego, fascynacja Jill nie ustaje, a nawet się zwiększa. Ale kiedy dziewczyna próbuje nadać ich związkowi bardziej romantyczny charakter, Abe ją porzuca.

Bohaterem jego filmu jest Abe (Joaquin Phoenix), mężczyzna po czterdziestce przeżywający kryzys egzystencjalny. Jako wykładowca filozofii dostaje nową pracę na jednym z niewielkich oddziałów nowojorskiego uniwersytetu. Jego przyjazd wzbudza nieukrywane poruszenie wśród społeczności akademickiej, zwłaszcza u przedstawicielek płci pięknej. Abe owiany sławą pijaka, kobieciarza, ale też doskonałego myśliciela ma szansę wprowadzić w zakurzone mury departamentu filozofii powiew świeżości. Życiowa postawa bohatera okaże się jednak rozczarowująca, zwłaszcza dla pokładającej w nim większe nadzieje ambitnej studentki Jill (Emma Stone). Abe’a dopadł nihilizm i depresja, z którą nie może sobie poradzić. Ze stuporu wyrwie go przypadkowo podsłuchana rozmowa oraz narodzony dzięki niej plan, opierający się na dokonaniu morderstwa na prawdziwym pasożycie ludzkości - jak określi go Abe.