Recenzja filmu

Grobowiec Ligei (1964)

"Grobowiec Ligei" jest ostatnią z ośmioczęściowego cyklu adaptacji powieści Edgara Allana Poe nakręconych przez Rogera Cormana. Z tego powodu filmie doskonale wyczuwalna jest owa schyłkowość serii, która kontrastuje z wciąż obecnymi echami i naleciałościami poprzednich obrazów.

Historia pozbawiona jest typowych wtrąceń i motywów, zapożyczanych z różnych opowiadań i niemal dokładnie przedstawia nam akcję krótkiej noweli Poego "Ligeja". Również sceneria stoi częściowo w sprzeczności z tym, co widzieliśmy w innych filmach tego reżysera – nie zrezygnowano tu do końca, tak jak w poprzednich dziełach, z otwartych przestrzeni - akcja rozgrywa się w barwnym otoczeniu ruin kościoła w Castle Acre w Norfolk. W scenie początkowej zaprezentowano nam nawet gonitwę za lisem – podobne naturalistyczne sceny były unikane jak dotąd w horrorach Cormana.

Nie oznacza to jednak, że widz zostanie nagle rzucony na zupełnie nowe wody – wnętrze opactwa doskonale odzwierciedla to, co do tej pory widzieliśmy, a nawet jest kumulacją owej klaustrofobicznej atmosfery z poprzednich produkcji. Pracownia, jak i całe domostwo Verdena Fella przepełnione jest zagadkowymi, tajemniczymi przedmiotami z najróżniejszych stron świata - bohaterowie na tle tej odrealnionej scenerii wydają się być zagubieni, osaczeni przez ponure moce starej budowli. Sama postać Verdena została doskonale zagrana przez Vincenta Price’a, który wzniósł się na wyżyny w swej umiejętności odgrywania charakterystycznych dla twórczości E. A. Poe bohaterów. Warto zwrócić uwagę, iż postaci w większości dzieł tego pisarza cechowały się wysoką erudycją oraz zamiłowaniem do sztuk tajemnych i zakazanych, które pchało ich w efekcie w tragiczny w swych skutkach flirt ze śmiercią, a ich wyostrzone zmysły dominowały nam wątłym, powoli umierającym ciałem. Doskonałym przykładem takiej postaci jest właśnie Verden – zrezygnowany i zgorzkniały po utracie swej ukochanej żony myśliciel, który woli otaczać się reliktami dawnych kultów niż ludźmi; regularnie odwiedzający grób zmarłej, którego jedynym towarzyszem jest lokaj, i który nie może z początku znieść obecności zakochanej w nim Roweny. Od świata zewnętrznego oddziela się ciemnymi okularami, gdyż, jak tłumaczy, jaskrawe światło dnia razi jego wrażliwe spojówki.

Nie mylił się Corman, który w jednej ze swych wypowiedzi stwierdził, że "ludzie utożsamiają zwykle grozę z czymś, co jest ponad nimi, z siłą wyższą, niezwykłą wiedzą, inteligencją, z której mogą nawet szydzić, ale której w rzeczywistości się boją". Samotny wdowiec jest obiektem drwin dla ojca Roweny – Lorda Trevianian, jednak budzi on w nim również nieuzasadniony lęk. Ten sam lęk natomiast przyciąga jego córkę – kobietę łudząco podobną do zmarłej żony Verdena. Fakt ten sprawia, iż pomimo usilnych starań mężczyzna nie może długo oprzeć się urokom młodej dziewczyny i wiąże się z nią. Obecność innej kobiety w domostwie prowadzi jednak do szeregu niewytłumaczalnych wypadków – w Verdenie budzi się chorobliwe przypuszczenie, iż za tym wszystkim stoi jego zmarła żona Ligeia.

Scena finałowa, rozgrywająca się w sekretnym sanktuarium na szczycie wieży, poświęconym pamięci zmarłej, obfituje w nerwową atmosferę oczekiwania na zgon Roweny, lub też przebudzenie Ligei – nikt, nawet sam oszalały Verden tego nie wie. Kiedy już wszystko staje się jasne film kończy się w piękny i widowiskowy sposób, a jego zakończenie stanowi klamrę łączącą "Grobowiec Ligei" z pierwszym filmem cyklu – "Zagładą domu Usherów".

Do obejrzenia filmu zachęcam wszystkich miłośników horroru i twórczości Edgara Allana Poe. Sugeruję jednak, aby przed "Grobowcem Ligei" zwrócić uwagę na wcześniejsze produkcje Cormana, tak aby wyciągnąć z tego filmu wszystko, co najlepsze.