Recenzja filmu

Milczenie owiec (1991)

Jak on patrzy... Czemu te oczy zdają się żyć własnym życiem? Czemu w nich płonie jakiś tajemny blask, płomień stosów i plemiennych, zwycięskich ognisk? Czemu jednocześnie jest w nich lód wielkich sopli, o których zawsze się myśli, że jakby spadły z dachu i akurat ktoś wtedy przechodził, to... Czemu nieomal hipnotyzują? Te oczy tygrysa w klatce, oczy smoka wzlatującego na polowanie, wzrok samego diabła siedzącego za stołem... Jakby tak zerknąć na historię kina - to ile można by wskazać wielkich ról męskich? Ale tych rzeczywiście WIELKICH? Takich, przy których miękną kolana? Jak wielu jest aktorów, co to gdyby powiedzieli "Chodź za mną" - to poszłoby się, choćby po własną zgubę? Pewnie Welles z "Obywatela Kane'a" i Nicholson z "Lotu nad kukułczym gniazdem". Zmęczony Brando jako Vito Corleone. John Wayne pewnie raz czy dwa miał taki epizod, Neeson jako Schindler był wzruszający, a stary Eastwood nadal ma w sobie wiele potężnej magii. Gdyby roześmiał się konferansjer Joel Grey, to by zapewne dreszcze poszły, za Gandalfem McKellena poszedłbym i do Mordoru. Ale najbardziej działa na mnie wzrok Anthony'ego Hopkinsa z tego filmu. I ten spokojny głos, i ten uśmiech - lodowato inteligentny i kompletnie obłąkany... Myślę, że zło zawsze fascynowało. Każdy z nas ma w swym życiu momenty, w których dał się ponieść potworom w nim siedzącym - i może dlatego pociągają nas obrazy, filmy, książki przedstawiające ludzi przez te demony opanowanych. Na przykład - maniakalnych morderców. Tutaj, w filmie Demme'a, młoda agentka FBI ma wytropić nieuchwytnego szaleńca, obdzierającego swe ofiary ze skóry. Cóż za uroczy jegomość! Clarice Starling pomocy w śledztwie szukać musi u psychiatry, który kiedyś owego mordercę leczył. Problemem jest jednak fakt, że ów lekarz sam trzymany jest w szpitalu, albowiem gustuje w posiłkach przygotowanych z ludzkich organów. Zaczyna się perwersyjna gra, dr Lecter w zamian za swoistą wiwisekcję młodej policjantki zdradzać jej będzie kolejne swe sekrety, aż... Wszystko w tym filmie jest dopracowane jak szwajcarski zegarek. Doskonała atmosfera narastającej schizofrenii, świetne, dynamicznie się zmieniające zdjęcia, niepokojąca muzyka. Jodie Foster zasłużenie dostała też Oscara za swą rolę - jest przepięknie ludzka w tej powodzi zła, doskonała w walce zarówno z demonami na ulicach, jak i z tymi w swojej głowie. A jednak "Milczenie owiec" jest filmem jednego aktora - i formalnością właściwie było docenienie go przez Amerykańską Akademię Filmową. Sceny rozmów kanibala ze Starling to absolutna klasyka kina, a Hopkins jest na ekranie nawet wtedy, gdy go fizycznie nie ma (zwróćcie uwagę na słynną scenę podchodzenia do krzesła przed celą Lectera). Taką samą magię miała chyba tylko nieobecność Marlona Brando w drugiej części "Ojca chrzestnego"... Naprawdę warto ten film studiować. Wpatrywać się w hipnotyzujący wzrok Hopkinsa. Badać skurcze na jego twarzy. Wsłuchiwać się w ten dudniący głos. Bo ów tygrys w klatce, ów ryczący smok - czym jest? Czyż mimo swej wybitnej inteligencji i sadystycznych upodobań nie stanowi części nas samych, nie jest projekcją niechcianych emocji; skrywaną jedynie głęboko, by nikt, nawet my sami - nie zobaczył? Może poznając lepiej tę wybitną eksternalizację - nauczymy się trzymać w ryzach to, co czasem ryczy nam samym pod czaszką? Może poznając diabła - poznamy człowieka?