Recenzja wyd. DVD filmu

Lecą żurawie (1957)

Film Kałatozowa otwiera i zamyka obraz klucza żurawi lecących po słonecznym radzieckim niebie. Świat nie zatoczył jednak koła, bo żyjący w nim ludzie ponieśli gorzkie konsekwencje swych nieprzemyślanych decyzji. Borys i Weronika są młodzi, zakochani i planują małżeństwo. Wspólne plany przerywa jednak wybuch II Wojny Światowej. Borys na ochotnika zasila szeregi armii i wkrótce wyjeżdża na front. Jednym ostrym jak lancet cięciem montażowym reżyser zmienia Moskwę: obrazy rozentuzjazmowanych ludzi zastępuje ponury wojenny sztafaż. Bliscy Weroniki giną w bombardowaniu, więc dziewczyna zamieszkuje z rodziną ukochanego. Na cnotę dziewczyny zaczyna dybać Mark – przyrodni brat Borysa. Tymczasem na odległym froncie bohater przedziera się z oddziałem wśród nieustannego ostrzału wroga. Michaił Kałatozow zaczynał karierę od kręcenia agitek na cześć bolszewickiej władzy. Kto wie, jak skończyłby swój artystyczny żywot, gdyby nie śmierć Stalina. Na fali odwilży powstał jeden z najważniejszych radzieckich filmów wojennych: "Lecą żurawie". Reżyser odrzuca w nich zużytą warstwę ideologiczną na rzecz melodramatu w dobrym stylu. „W filmie wytwarzam kilka zasadniczych węzłów fabuły i te węzły nasycam liryzmem do granic wytrzymałości” - mówił twórca po premierze. Emocje zawarte w dziele nie straciły na sile po latach: wciąż olbrzymie wrażenie robi chociażby aktorstwo Tatiany Samojłowy w roli nieszczęśliwej Weroniki. Kałazotow do spółki z operatorem wykazali się zmysłem inscenizacyjnym: w efektowne obrazki wpletli metafory ludzkiego życia, które spisane jest na wieczną samotność. W znakomitej ostatniej scenie Weronika przeciska się wśród tłumu witającego wracających z wojny żołnierzy. Właśnie poznała tragiczną prawdę. Jak w najlepszych propagandowych gniotach ktoś wznosi na rękach dziecko, a wokół rozlega się podniosła muzyka. Czasu nie da się już cofnąć.... Nagrodzone Złotą Palmą w Cannes "Lecą żurawie" pojawiają się w sklepach na DVD w ramach wydawnictwa najważniejszych dzieł kinematografii radzieckiej. Przygotujmy się więc na sporą dawkę dobrego kina ze wschodu.