Recenzja wyd. DVD filmu

Dziękujemy za palenie (2005)

"Dziękujemy za palenie" to pierwszy pełnometrażowy debiut Jasona Reitmana. I życzyłabym sobie więcej takich debiutów. Stąd dziwi mnie trochę dość małe zainteresowanie tym tytułem, a już na pewno - relatywnie niska ocena. Przecież podczas filmu nie sposób się nudzić - fabuła pędzi błyskawicznie od jednego wydarzenia do drugiego, każde ciekawe, każde zabawne, zaskakująco spuentowane i/lub ironicznie skomentowane. Konstrukcyjnie i wizualnie trochę mi to przypomina "Trainspotting". Lubię takie zgrabne, pomysłowe układanki, przy których prawie dostaje się zadyszki (ale to takie przyjemne stymulujące zmęczenie). Czy to propaganda pronikotynowa, jak chcą niektórzy? Nie sądzę. Ja nie palę, nie znoszę lekceważenia niepalących przez palaczy, powinnam więc być tym bardziej wyczulona na próby indoktrynacji. Tymczasem nie odbieram tego filmu w ten sposób. Przede wszystkim świetnie się na nim bawiłam. Reitman uświadamia też, jak łatwo ludźmi manipulować, dysponując darem werbalnej błyskotliwości i i argumentacyjnej zręczności. Nie problem udowodnić, że czarne jest białe, a porażkę obrócić w sukces. Tylko czy naprawdę o to chodzi? O przerzucanie się zgrabnymi sofizmatami? O mydlenie oczu pozornie trafnymi analogiami? Przecież w gruncie rzeczy argumentacja Naylora to stek bzdur, nader łatwych do obnażenia. Tyle, że brzmią dobrze, przechodzą przez usta gładko i wydają się logicznie spójne. A ludzie słuchają tego, co proste i łatwe do zrozumienia, nie analizują zależności, nie pytają o przyczyny i nie zaglądają na głębsze poziomy istoty rzeczy. Wystarczy, że taki złotousty Naylor w dyskusji na temat zamieszczania na paczkach papierosów ostrzeżenia o śmiertelnych skutkach palenia rzuci z przebiegłym uśmieszkiem: "To może należałoby zamieszczać takie ostrzeżenia na opakowaniach cheddara? W końcu najwięcej osób w tym kraju umiera z powodu wysokiego poziomu cholesterolu" i już wszystkim opadają szczęki. Nic to, że cholesterol zawarty jest też w setkach innych produktów, a jego wysoki poziom to przede wszystkim efekt złej diety i niezdrowego trybu życia, czyli czynników niepowiązanych bezpośrednio akurat z cheddarem. To są już kwestie, w które trzeba nieco wniknąć, żeby dostrzec absurdalność analogii. Ważne jest pierwsze wrażenie, piorunujący efekt. I właśnie o tym jest "Dziękujemy za palenie" - o sztuce 'odkręcania kota ogonem'.