"Geniusze" są adaptacją "Przygód matematyka", wspomnień Stanisława Ulama, wykształconego we Lwowie wybitnego polskiego matematyka żydowskiego pochodzenia. Pod koniec lat 30. Ulam trafia do Stanów, gdzie przez chwilę wykłada na Harvardzie, a następnie podejmuje pracę w Ośrodku Badań Jądrowych w Los Alamos, gdzie, wspólnie z zespołem kierowanym przez pochodzącego z Węgier fizyka Edwarda Tellera, tworzy amerykańską bombę wodorową.
Film pomija zupełnie polski okres życia Ulama. Skupia się na latach 40. i jego pracy w Nowym Meksyku. Oglądając film Thora Kleina, można uwierzyć, że "Przygody..." są materiałem na dobre kino. Mamy tam przynajmniej kilka ciekawych wątków. Złożoną tożsamość polsko-żydowskiego uczonego, pracującego w Stanach. Dramat uczonego, który w komfortowych warunkach prowadzi badania dla amerykańskiej armii, podczas gdy jego rodzina walczy o przeżycie w wojennym Lwowie, przez który przechodzą kolejne armie i okupacje. Trudne relacje Ulama z bratem, którego zabrał do Stanów i skomplikowana, choć ostatecznie pełna miłości i wsparcia, relacja uczonego z jego francuską żoną. Rywalizacje i przyjaźnie w grupie genialnych umysłów, zebranych przez Wuja Sama pośrodku pustyni w Nowym Meksyku. Wreszcie najważniejszy wątek filmu: dylematy naukowca, pracującego nad śmiercionośną bronią, nad użyciem której nie będzie miał żadnej kontroli.
Niestety, w "Geniuszach" ostatecznie nie udaje się w pełni wydobyć potencjału z żadnego z tych wątków. Kwestie tożsamościowe zostają zaledwie zasygnalizowane w kilku miejscach. Wątki przedstawiające osobiste relacje Ulama osuwają się na ogół w kiepski, telewizyjny melodramat. Nie udało się też stworzyć na ekranie przekonującego, wciągającego widzów obrazu społeczności genialnych uczonych. Zarówno fragmenty, gdy największe gwiazdy dwudziestowiecznej nauki wspólnie pracują, tocząc akademickie dysputy, jak i te, gdy żartują, bawią się, zawiązują przyjaźnie i rozwijają antypatie, wypadają sztucznie, wymuszenie, niewiarygodnie.
Największy problem jest jednak z głównym wątkiem: odpowiedzialności uczonego za jego odkrycie. Na ekranie słyszymy dyskusje o moralności bomby atomowej i wodorowej, odpowiedzialności uczonych za cywilne ofiary, Hiroshimie i Nagasaki, zimnej wojnie i doktrynie odstraszania. Wszystko to brzmi jednak jak ze szkolnej akademii. Poruszamy się w obszarze komunałów i banałów. Twórcom filmu nie udaje się sprawić, że czujemy ciężar etycznych wyborów, stojących przed bohaterami. Autentyczny etyczny dramat Los Alamos pozostawia nas dziwnie obojętnymi.
W ogóle temu filmowi brakuje tego czegoś, co sprawia, że oglądamy najbardziej nawet statyczną historię z wypiekami na twarzy: jasno zarysowanej stawki, wyrazistych dramaturgicznych konfliktów, rytmu, nerwu. W tym Los Alamos naprawdę nie ma filmowego ognia, a im dłużej trwa film, tym gorzej. Im bliżej końca, tym więcej źle skonstruowanych scen, wymuszonych rozwiązań dramaturgicznych, słabej reżyserii. Coraz więcej za to mężczyzn w kostiumie z lat 40. recytujących podniosłe komunały.
"Geniusze" wyglądają raczej jak fabularyzowane fragmenty dokumentu z historycznego kanału telewizji kablowej lub teatr telewizji niż jak pełnometrażowy film do oglądania w kinie. Być może w telewizji, w warunkach mniej skupionego, bardziej rozproszonego odbioru ten projekt by się jakoś bronił. Z pewnością nie można mu odmówić dobrych intencji, ważnego tematu, wyboru interesującego bohatera, pewnej popularyzatorskiej wartości i nieźle dobranej muzyki – stąd za dobre intencje może trochę zawyżona ocena. Philippe Tłokiński jako Ulam pokazuje w kilku miejscach, że mógłby wydobyć z tej postaci znacznie, znacznie więcej, gdyby ten film pisał i reżyserował kto inny. Niestety, mimo najlepszych chęci, nie jest to kino krwi i kości.
Film pomija zupełnie polski okres życia Ulama. Skupia się na latach 40. i jego pracy w Nowym Meksyku. Oglądając film Thora Kleina, można uwierzyć, że "Przygody..." są materiałem na dobre kino. Mamy tam przynajmniej kilka ciekawych wątków. Złożoną tożsamość polsko-żydowskiego uczonego, pracującego w Stanach. Dramat uczonego, który w komfortowych warunkach prowadzi badania dla amerykańskiej armii, podczas gdy jego rodzina walczy o przeżycie w wojennym Lwowie, przez który przechodzą kolejne armie i okupacje. Trudne relacje Ulama z bratem, którego zabrał do Stanów i skomplikowana, choć ostatecznie pełna miłości i wsparcia, relacja uczonego z jego francuską żoną. Rywalizacje i przyjaźnie w grupie genialnych umysłów, zebranych przez Wuja Sama pośrodku pustyni w Nowym Meksyku. Wreszcie najważniejszy wątek filmu: dylematy naukowca, pracującego nad śmiercionośną bronią, nad użyciem której nie będzie miał żadnej kontroli.
Niestety, w "Geniuszach" ostatecznie nie udaje się w pełni wydobyć potencjału z żadnego z tych wątków. Kwestie tożsamościowe zostają zaledwie zasygnalizowane w kilku miejscach. Wątki przedstawiające osobiste relacje Ulama osuwają się na ogół w kiepski, telewizyjny melodramat. Nie udało się też stworzyć na ekranie przekonującego, wciągającego widzów obrazu społeczności genialnych uczonych. Zarówno fragmenty, gdy największe gwiazdy dwudziestowiecznej nauki wspólnie pracują, tocząc akademickie dysputy, jak i te, gdy żartują, bawią się, zawiązują przyjaźnie i rozwijają antypatie, wypadają sztucznie, wymuszenie, niewiarygodnie.
Największy problem jest jednak z głównym wątkiem: odpowiedzialności uczonego za jego odkrycie. Na ekranie słyszymy dyskusje o moralności bomby atomowej i wodorowej, odpowiedzialności uczonych za cywilne ofiary, Hiroshimie i Nagasaki, zimnej wojnie i doktrynie odstraszania. Wszystko to brzmi jednak jak ze szkolnej akademii. Poruszamy się w obszarze komunałów i banałów. Twórcom filmu nie udaje się sprawić, że czujemy ciężar etycznych wyborów, stojących przed bohaterami. Autentyczny etyczny dramat Los Alamos pozostawia nas dziwnie obojętnymi.
W ogóle temu filmowi brakuje tego czegoś, co sprawia, że oglądamy najbardziej nawet statyczną historię z wypiekami na twarzy: jasno zarysowanej stawki, wyrazistych dramaturgicznych konfliktów, rytmu, nerwu. W tym Los Alamos naprawdę nie ma filmowego ognia, a im dłużej trwa film, tym gorzej. Im bliżej końca, tym więcej źle skonstruowanych scen, wymuszonych rozwiązań dramaturgicznych, słabej reżyserii. Coraz więcej za to mężczyzn w kostiumie z lat 40. recytujących podniosłe komunały.
"Geniusze" wyglądają raczej jak fabularyzowane fragmenty dokumentu z historycznego kanału telewizji kablowej lub teatr telewizji niż jak pełnometrażowy film do oglądania w kinie. Być może w telewizji, w warunkach mniej skupionego, bardziej rozproszonego odbioru ten projekt by się jakoś bronił. Z pewnością nie można mu odmówić dobrych intencji, ważnego tematu, wyboru interesującego bohatera, pewnej popularyzatorskiej wartości i nieźle dobranej muzyki – stąd za dobre intencje może trochę zawyżona ocena. Philippe Tłokiński jako Ulam pokazuje w kilku miejscach, że mógłby wydobyć z tej postaci znacznie, znacznie więcej, gdyby ten film pisał i reżyserował kto inny. Niestety, mimo najlepszych chęci, nie jest to kino krwi i kości.
Moja ocena:
4
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
