Tom Stoppard w Warszawie

Gazeta Wyborcza /
https://www.filmweb.pl/news/Tom+Stoppard+w+Warszawie-13432
Największy erudyta wśród dramaturgów i największy dramaturg wśród erudytów gości od wczoraj w Warszawie na zaproszenie Akademii Teatralnej i teatru Rozmaitości - pisze w "Gazecie Wyborczej" Roman Pawłowski.

- Nie oczekujcie ode mnie recepty na pisanie sztuk, ona nie istnieje. Jako pisarz nie mam programu, po prostu kocham teatr, uwielbiam go oglądać i dla niego pracować - mówił podczas wczorajszego spotkania ze studentami. Wieczorem Stoppard uczestniczył w próbie czytanej swojej sztuki "Artysta schodzący po schodach" w teatrze Rozmaitości, a później spotkał się z widzami.

Jego nazwisko trafiło na afisz po raz pierwszy w 1966 roku, kiedy na festiwalu w Edynburgu studencki teatr wystawił jego sztukę "Rosencrantz i Guildenstern nie żyją". Był to "Hamlet" opowiedziany z punktu widzenia przyjaciół duńskiego księcia, którzy próbują ustalić, dlaczego zostali wezwani do Elsynoru i co się tam stało. Tragikomedia łącząca po mistrzowsku absurd z paradoksem zebrała świetne recenzje i została przeniesiona do Londynu oraz na Broadway, co otworzyło przed autorem drzwi do kariery.
Stoppard miał wtedy 29 lat i barwny życiorys: urodził się w Zlinie w Czechosłowacji jako Thomas Straussler, skąd jego rodzina w 1939 roku uciekła przed nazistami do Singapuru. Ojciec zginął podczas wojny, matka przeniosła się do Indii i tam powtórnie wyszła za mąż. Stoppard przyjął nazwisko ojczyma i razem z rodziną wylądował po wojnie w Wielkiej Brytanii.
Zaczynał w latach 50. jako dziennikarz w Bristolu, gdzie pisał recenzje teatralne i scenariusze dla radia i telewizji. Po sukcesie "Rosenkrantza i Guildensterna" zajął się wyłącznie pisaniem.
Jego sztuki teatralne (napisał ich prawie trzydzieści) wyróżnia literacka erudycja. Przy pracy nad "Wynalazkiem miłości" (1997), sztuce o poecie i naukowcu A.E. Housmanie, studiował filologię klasyczną i tajniki analizy literackiej, "Arcadia" (1993) - jego najbardziej znana i podziwiana sztuka - zawiera wiadomości z zakresu termodynamiki, teorii chaosu i historii XVIII-wiecznych ogrodów. Najnowsza trylogia "Wybrzeże utopii" (2002) opowiada o losach rosyjskiej inteligencji z czasów Mikołaja I, wśród bohaterów są m.in. Bakunin, Herzen i Turgieniew. Stoppard pracował nad nią cztery lata. Na paradoks zakrawa, że ten najbardziej błyskotliwy dramaturg brytyjski nie studiował na uniwersytecie - jest samoukiem.

Autor "Arcadii" pisze również scenariusze filmowe, najbardziej znane to "Imperium słońca" i "Zakochany Szekspir" (współautor Marc Norman), nagrodzony siedmioma Oscarami portret teatru elżbietańskiego. W latach 70. i 80. Stoppard angażował się po stronie demokratycznej opozycji w Europie Wschodniej, czego śladem jest sztuka "Kwadratura koła" (1983) nawiązująca do stanu wojennego w Polsce.