Recenzja serialu

Janosik (1973)

Historia słowackiego zbójnika Juraja Jánošíka zdążyła dość porządnie zakorzenić się w naszej świadomości i to nie dzięki samemu zbójnikowi, a właśnie dzięki jego imiennikowi, bohaterowi świetnego serialu "Janosik" w reżyserii Jerzego Passendorfera. Swego czasu nie było osoby, która nie znałaby tego imienia, a i teraz większość młodych ludzi wie o nim dzięki wznowieniom emisji w rodzimych stacjach telewizyjnych, a charakterystyczna melodia jest nadal gdzieniegdzie gwizdana. I choć nie wracam do tego serialu tak często jak kiedyś, to ciągle mam jego bohaterów wyraźnie przed oczyma.

"Janosik" opowiada historię bandy zbójnickiej, pod przewodnictwem tytułowego Janosika, która na wzór bohaterów "Robina z Sherwood" bogatym zabiera, biednym daje. Ich przygody zawierają w sobie mocną dawkę humoru, dzięki czemu serial ten jest nawet bardziej komediowy niż przygodowy. Piękne górskie plenery, w jakich dzieje się akcja serialu, są niewątpliwie jego mocną stroną. Do tego wnętrze pięknej jaskini (co ciekawe nie jest naturalnym tworem, ale powstała w praskim studiu) pozwala widzowi niemal przenieść się w tamte realia. Kiedy patrzę teraz na te skomercjalizowane teraźniejsze góry, zastanawiam się, czy jest jakaś szansa na powrót tamtego klimatu. Chyba niestety już nie, a szkoda.

Rola tytułowego bohatera przyniosła wielką sławę jego odtwórcy. Wcześniej oczywiście Marek Perepeczko był znany publiczności z ról na wielkim ekranie, ale to właśnie postać harnasia w "Janosiku" przyniosła mu największą rozpoznawalność. Mający postawę mitycznego herosa młody góral, którego pochodzenie jest w zasadzie owiane tajemnicą, dochodzi swą szlachetną postawą do zmiany typowej bandy zbójeckiej w bojowników o wolność uciśnionych krajanów. Jak na bohatera przystało, Janosik ma damę swojego serca: Marynę, piękną, zdrową i rumianą góralkę. Ewa Lemańska, która się w nią wcieliła, do dziś uchodzi za wzór typowej mieszkanki gór. Ale żeby nie było monotonnie, perypetie miłosne nie omijają Janosika, ponieważ nasz główny bohater wpada w oko innej, do tego hrabiance (Anna Dymna), która stanowi ogromny kontrast w wyglądzie i postawie dla Maryny. Największym wrogiem Janosika jest murgrabia, w tej roli świetny jak zwykle Marian Kociniak, który samą swoją postawą i nieudolnością wywołuje nie tylko u mnie szeroki uśmiech.

Aby obraz bohaterów oraz fabuły był pełen nie można zapomnieć o członkach zbójeckiej bandy, w której to każda postać tworzy charakterystyczną osobowość uzupełniających się wzajemnie kamratów. Do dwóch najbardziej rozpoznawalnych postaci należą Waluś Kwiczoł (Bogusz Bilewski) i jego szwagier Jędruś Pyzdra (Witold Pyrkosz). Ich ciągłe wzajemnie spory i utarczki zawsze były pełne humoru, co nie zmieniało faktu, że wobec zagrożenia jeden wskoczyłby w ogień za drugim. Do kanonu  powiedzeń serialowych weszła ich "miedza", o którą toczyli ciągły spór i która była wielką kością niezgody między szwagrami. Takim dodatkowym uzupełnieniem, o którym nie mogę nie wspomnieć wśród zbójników był Gąsior, moim zdaniem również życiowa rola Jerzego Cnoty.

Na sukces jak odniósł ten serial na małym ekranie miał wpływ zarówno klimat, humor, jak i świetne zagrane postacie przez czołówkę ówczesnych polskich aktorów. W rok po skończeniu jego kręcenia Passendorfer zdecydował się na nakręcenie wersji kinowej "Janosika", która niestety nie była odrębną całością, ale jak to często u nas bywa, stała się wybraniem fragmentów odcinków i połączeniem ich w jeden film. Zarówno ja, jak i spora część widzów wolimy jednak serial, jest pełniejszy i zabawniejszy. W końcu przygoda, klimat i humor sprawiają, że "Janosik" nawet po latach nie nudzi, a po każdym odcinku i tak pozostaje mi na ustach słynne "A miedza jest moja".