MDAG: Wielki sukces polskiego kina dokumentalnego

Pierwszy w historii festiwalu Millennium Docs Against Gravity Konkurs Polski odniósł spektakularny sukces w kinach (4-18 września). Na żadne inne konkursy bilety nie wyprzedawały się tak szybko! Widzowie zauważyli to, co dla krytyków i branży filmowej od paru lat jest jasne – jakość polskich dokumentów osiągnęła poziom światowy, i ich obecność na najważniejszych światowych festiwalach (m.in. IDFA w Amsterdamie czy Hot Docs w Toronto) to nie przypadek.

Co najważniejsze, filmy polskie uwolniły się od jakiejkolwiek matrycy, sztancy, wzoru. Czuć w nich wolność, a także odwagę sięgania po różne tematy oraz rozmach formalny i myślowy.

Z najwybitniejszymi nowościami współczesnej polskiej szkoły dokumentu można się zapoznać podczas trwającej właśnie edycji online Millennium Docs Against Gravity. Podróż najlepiej zacząć od rewelacyjnego "Między nami" autorstwa Doroty Proby, jednogłośnego zwycięzcy Konkursu Polskiego na festiwalu. To zapis intymnych rozmów trzech par. Dla każdej z nich rozmowa jest terapią, odkrywaniem nieznanych lądów, wejrzeniem w głąb siebie. Atmosfera filmu pełna jest czułości i empatii, czego na co dzień tak bardzo nam brakuje. Po seansach w kinie łatwo było dostrzec pary zanurzone w głębokich rozmowach. Niektórzy widzowie twierdzili wręcz, że dzięki temu filmowi po raz pierwszy od lat mieli okazję do poważnej rozmowy ze swoim partnerem lub partnerką.

Zachęcamy też do obejrzenia magnetyzującego "Wieloryba z Lorino" Macieja Cuske (Nagroda Smakjam za Najlepszą Produkcję w Konkursie Polskim). Reżyser zabiera nas na Czukotkę, gdzie jesteśmy świadkami polowania na wieloryby – mającego wymiar zarówno rytualny, jak i życiowy, zapewniający pradawnej społeczności pożywienie. Niszczona przez lata komunizmu kultura Czukczów obserwowana przez Cuske mieni się znaczeniami, zaś ostatni kadr, zostający z nami na zawsze, ma szanse przejść do historii nie tylko polskiego dokumentu.

Po wyprawie na Syberię można wrócić do Polski i zanurzyć się w mroczny świat Zdzisława Beksińskiego, jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich malarzy. Film "Z wnętrza" w reżyserii Cezarego Grzesiuka, Krystiana Kamińskiego i Tomasza Szwana w całości składa się z archiwalnych materiałów wideo nakręconych przez samego Beksińskiego w latach 1987-1997. Oglądając z rodzącą się fascynacją domowe życie Beksińskich, wiele razy zadajemy sobie pytanie o ekshibicjonizm i granice prywatności w sztuce. Co ważne, "Z wnętrza" nie jest wcale dopełnieniem pamiętnej fabuły Jana P. Matuszyńskiego - to samoistne, spełnione dzieło, które oprócz obrazu życia artystycznej rodziny stanowi także unikatowy zapis polskiej transformacji początku lat 90. ubiegłego wieku.

Widzów zainteresowanych niebanalnym portretem artysty przyciągnie też "Spróbujmy skoczyć do studni" – portret Krystiana Lupy, nestora i zarazem najbardziej awangardowego polskiego twórcy teatralnego, ścigającego się już właściwie z samym sobą w wyznaczaniu kolejnych granic w sztuce. Autorem filmu jest Piotr Stasik, reżyser pamiętnego "21 x Nowy Jork". Został on dopuszczony z kamerą do prób spektaklu "Proces" w warszawskim Nowym Teatrze. Jak sam wspomina to, co nakręcił, wzbudziło w nim takie emocje, że po zakończeniu zdjęć musiał odczekać rok, zanim miał odwagę sięgnąć po nakręcony materiał i rozpocząć montaż – już wspólnie z Dorotą Wardęszkiewicz, ostatecznie współreżyserką filmu. Warto przekonać się samemu, co tak głęboko poruszyło Stasika.

Na uwagę zasługuje też film debiutanta Pawła Hejbudzkiego, który w "Powiedz tak lub nie" przygląda się podwarszawskiej klinice Budzik, obserwując los kobiet, które zajmują się swoimi dziećmi pogrążonymi w śpiączce. Oglądając ten poruszający film, który zwraca uwagę wysmakowaną formą, nasuwają się trudne pytania o to, czy leczenie w takich sytuacjach ma w ogóle sens. Poruszamy się na styku wiary w cud i możliwości, jakie daje nowoczesna medycyna.

Filmy możecie oglądać w ramach onlajnowej części Millennium Docs Against Gravity – największego festiwalu filmów dokumentalnych w Polsce. W tym roku festiwal przybrał formę hybrydową. Do 4 października odbywa się jego wersja online – ponad sto filmów jest dostępnych na mdag.pl.