Recenzja filmu

Nietykalni (1987)

Brian De Palma, wytrawny amerykański reżyser, najlepsze efekty osiągał, realizując pomysłowe filmy gatunkowe. Wielkim sukcesem była adaptacja powieści grozy Stephena Kinga "Carrie", gdzie dowiódł warsztatowego mistrzostwa i w pełni rozwinął swój talent. Uznaniem krytyki i widzów cieszyły się również gangsterskie "Życie Carlita" i "Człowiek z blizną" oraz wojenne "Ofiary wojny". Największy sukces komercyjny osiągnął wraz z realizacją "Mission: Impossible", w którym wystąpił gwiazdor Tom Cruise. De Palmie, mimo że tworzył filmy na bazie konwencjonalnych gatunków, udało się stworzyć własny, niepowtarzalny styl, w którym dało się odczuć fascynację twórczością mistrza suspensu - Alfreda Hitchcocka. Twórca łączył efektowne sceny przemocy i drapieżny montaż z lekkim i trafnym pastiszem. W roku 1987 podjął się realizacji "Nietykalnych", jak się później okazało, filmu, który na trwałe zapisał się w historii kina. Elliot Ness (nawiązujący do wizerunku Gary'ego Coopera Kevin Costner), agent FBI, przybywa do Chicago z zadaniem oczyszczenia miasta z wszechobecnej korupcji. Zadanie okazuje się niezmiernie trudne w realizacji, ponieważ, aby je wypełnić, musi zmierzyć się z panującym w mieście bossem Alem Caponem (Robert De Niro). Powołuje więc do życia grupę tytułowych "nietykalnych", którzy na czele z doświadczonym i nieprzekupnym policjantem Malonem (Oscarowy Sean Connery) podejmują się walki nie zważając na konsekwencje. De Palma podczas realizacji filmu miał wsparcie wśród najwybitniejszych twórców współczesnego kina - scenariusz napisał David Mamet (wg serialu telewizyjnego i książki Oscara Frayleya), muzykę skomponował niezastąpiony Ennio Morricone, a za montaż byli odpowiedzialni Gerald B. Greenberg (nagrodzony Oscarem za "Francuskiego łącznika") oraz zaufany i rzetelny współpracownik Bill Pankow. Dzięki wspólnemu wysiłkowi wszystkich wspomnianych osobowości powstało dzieło wybitne, nowatorskie oraz brawurowo wykorzystujące i przetwarzające utarte schematy. Nie mogło obejść się bez "krwawej jatki", w końcu nie bez przyczyny twórca "Stroju zabójcy" nazywany jest mistrzem horroru - dochodzi do niej w niezwykłej scenie na dworcu, która odwołuje się do kultowej sekwencji schodów odeskich z "Pancernika Potiomkina" Eisensteina. De Palma wykazuje się niebywałą inwencją, brawurą i wirtuozerią - zaczyna "Nietykalnych" w konwencji realistycznej, by wraz z akcją wykorzystać dynamiczną kamerę, aby zaprezentować i w pełni wykorzystać jej spore już wtedy możliwości. Na osobną uwagę i słowa uznania zasługuje cała ekipa aktorska. Kevin Costner ugruntował swój wizerunek niezłomnego i dzielnego stróża prawa, przywodząc na myśl kreacje Jamesa Stewarta. Robert De Niro, jak to ma w zwyczaju, w najdrobniejszych detalach przygotował się do roli demonicznego i groźnego Ala Capone - przytył kilkanaście kilogramów i, jak głosi legenda, zaopatrzył się nawet w bieliznę u tego samego projektanta, u którego ubierał się boss świata przestępczego. Andy Garcia rozpoczął wielką przygodę z kinem właśnie od "Nietykalnych", jest niewinny i nie daje się zepchnąć w cień bardziej znanym aktorom. Prawdziwą gwiazdą jest jednak Sean Connery. Po świetnym występnie w adaptacji książki Umberto Eco "Imię róży", ponownie wspiął się na szczyty aktorskiego fachu. Tym razem w roli drugoplanowej, dowodzi nietuzinkowego talentu i potencjału. Roztacza wokół siebie magiczną aurę, jest dynamiczny i znakomicie podaje błyskotliwy dialog. Prawdziwym majstersztykiem w jego wykonaniu jest scena przed obławą na transport alkoholu, gdy poucza towarzyszy, jak moją się zachowywać. Podziwiane aktorskich popisów to prawdziwa uczta dla oka - zarówno dla wymagających, jak i mniej wybrednych widzów. W "Nietykalnych" ponownie i silnie dochodzi do głosu tradycja kina gatunków - zwłaszcza gangsterskiego, ale też westernu (w malowniczej sekwencji konnego przechwytu transportu alkoholu) czy kina policyjnego (poprzez dobór bohaterów). Poznajemy również realia życia w prohibicji, gdzie zakazany ale pożądany towar można było dostać jedynie od przestępców. W finale można odnaleźć delikatną ironię, gdy niezłomny moralista Ness, na wieść o zniesieniu prohibicji, zwyczajnie oświadcza, że się napije. Przecież gdyby nie feralny zakaz sprzedaży alkoholu, nie byłoby przestępczej i dochodowej działalności gangsterów. Nie byłoby jednak zapewne i znakomitych "Nietykalnych".