Millennium Docs Against Gravity: recenzujemy "W mroku niepewności"

Trwa odsłona online  19. Millennium Docs Against Gravity. Jednym z filmów, które możecie zobaczyć w trakcie imprezy, jest "W mroku niepewności" w reżyserii Payal Kapadii. O nietuzinkowej historii miłosnej rozgrywającej się na tle burzliwych przemian społecznych w Indiach pisze dla nas Wojciech Tutaj.


"W mroku niepewności" już od pierwszych minut zachwyca zmysłowymi, czarno-białymi ujęciami, które skuszą Was, by bez reszty zatracić się w ekranowej rzeczywistości. Choć dokumentalny poemat Payal Kapadii przenosi nas do 2015 roku, początkowo wydaje się, że obcujemy z zaginionym klasykiem odkrytym po latach w jednym z przepastnych, indyjskich archiwów. Wycyzelowane kadry rodem z nowofalowych arcydzieł, archiwalne nagrania i filmy zlepione ze współczesnymi fragmentami, a nade wszystko ponadczasowy motyw zakazanej miłości sprawiają, że bierzemy udział w niedzisiejszym misterium kinowym. Określenie "niedzisiejsze" nie odnosi się tu do staroświeckiego rytuału, lecz raczej czegoś bezpowrotnie utraconego wraz z nadejściem rewolucji cyfrowej. Kapadia realizuje bowiem swój film wbrew współczesnym standardom: dba o każdy formalny detal, ma wręcz nabożny stosunek do faktury zdjęć, którą stawia na równi z innymi środkami wyrazu, ostrożnie dawkuje komunikaty, unika "gadających głów" i komentarza pozakadrowego. W jej oniryczno-realistycznej, nasyconej rozlicznymi kontekstami narracji nie ma nawet klasycznie rozumianych bohaterów, bo ich tożsamość pozostaje anonimowa.

Indyjska reżyserka umieszcza w centrum fikcyjną korespondencję między L. i K., czyli studentką Film and Television Institute of India w Pune i jej chłopakiem. Czytane przez aktorów listy są celowo podpisane tylko inicjałami kochanków. Kapadia wychodzi wszak od zagadkowej historii miłosnej, którą zainspirowały doświadczenia jej koleżanek i kolegów z czasów studenckich. Młodzi zatajają swoje nazwiska ze strachu przed zdemaskowaniem i ukaraniem ich związku rozwijanego wbrew zakazowi małżeństw ponadkastowych. Dramatyczne, naznaczone niespełnieniem i goryczą losy zakochanych Hindusów rozgrywają się na tle burzliwych protestów studenckich. Osoby przyjęte do najbardziej prestiżowej szkoły filmowej w Indiach sprzeciwiają się zmianie rektora. Tą funkcję obejmuje popularny aktor Gajendra Chauhan, który trzyma się blisko Indyjskiej Partii Ludowej głoszącej nacjonalistyczne hasła. Wyznający liberalno-lewicowe wartości studenci czarno widzą nie tylko przyszłość uniwersytetu, ale i kraju pogrążającego się w mroku konfliktów etnicznych, kulturowych i religijnych. W obiektywie kamery 2015 rok i następujące po nim lata to czas wielkiej polityczno-społecznej gorączki wpływającej równie mocno na los jednostek takich jak para zakochanych studentów oraz całego, przeszło miliardowego społeczeństwa.

Kapadia rozpina hipnotyzującą, wielowarstwową opowieść między tym, co prywatne i polityczne. Po mistrzowsku zderza intymną, zatopioną w melancholijno-romantycznych odcieniach love story z analizą rozpadającej się rzeczywistości na skraju eksplozji. Wgląd w zapiski L. i K., które dopełniają sensualne, estetycznie wysmakowane kadry z kampusu uniwersyteckiego i archiwalne wstawki, umożliwia nam śledzenie ich emocjonalnych zawirowań. Znajdzie się tu miejsce i na wspomnienie namiętnych pocałunków w sali kinowej, i na opis sennego koszmaru podszytego lękiem przed ujawnieniem ich relacji, i na rozczarowanie L. biernością partnera. W słowach studentki pobrzmiewa wręcz zwątpienie w to, czy pokochała K., czy raczej wyobrażenie kogoś śmielszego, gotowego wystąpić przeciw rodzicom w walce o jej rękę. Nad kochankami wisi rodzaj fatum – złowroga perspektywa morderstw honorowych, o których dowiadujemy się z wycinków prasowych. Przynależność do różnych kast przypomina w Indiach przynależność do dwóch wrogich, ścierających się wszechświatów. W spętanych tradycją i surową obyczajowością realiach miłość studentów nie oznacza zatem błogosławieństwa i szansy, tylko przekleństwo i zagrożenie dla życiowej stabilności.    

Całą recenzję "W mroku niepewności" znajdziecie TUTAJ.