Helen Mirren 

Wybitna brytyjska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa. Została wyróżniona wieloma nagrodami (m.in. Oskar, 4 nagrody BAFTA, 3 Złote Globy, 4 Emmy, 2 nagrody dla najlepszej aktorki na Festiwalu Filmowym w Cannes oraz nagroda dla najlepszej aktorki Festiwalu Filmowego w Wenecji).

Helen Mirren przyszła na świat 26 lipca 1945 roku w Chiswick (Anglia, Wielka Brytania), jako Illiana Lydia Petrovna Mironova. Jej ojciec, Vasiliy Petrovich Mironov, pochodził z Rosji, natomiast jej matka Kitty (z domu Kathleen Alexandrina Eva Matilda Rogers) była Angielką. Dziadek Mirren ze strony ojca, pułkownik Pyotr Vasilievich Mironov, należał do armii carskiej i walczył w wojnie rosyjsko-japońskiej w 1904 roku. Później został dyplomatą i negocjował w Wielkiej Brytanii transakcję dotyczącą zakupu broni. Po rosyjskiej rewolucji, nowym domem dla niego i jego rodziny stała się właśnie Wielka Brytania. Były dyplomata został taksówkarzem w Londynie, aby utrzymać rodzinę. W 1950 roku jego syn (ojciec Mirren) zmienił nazwisko rodowe na brzmiące bardziej szkocko - Mirren, i stał się znany jako Basil Mirren. Przed II wojną światową grał na altówce w londyńskiej Filharmonii, a następnie był kierowcą taksówki i egzaminatorem na prawo jazdy, by w końcu otrzymać posadę urzędnika w ministerstwie transportu. Matka Mirren pochodziła z West Hamu i była trzynastym z czternastu dzieci rzeźnika, którego ojciec był rzeźnikiem królowej Wiktorii.

Mirren uczęszczała do szkoły dla dziewcząt im. Świętego Bernarda położonej w Southend-on-Sea, gdzie brała udział w szkolnych przedstawieniach, a następnie uczyła się w londyńskim New College of Speech and Drama. W wieku 18 lat wzięła udział w przesłuchaniu do National Youth Theatre i została przyjęta. Z czasem wstąpiła do prestiżowego Royal Shakespeare Company, gdzie zagrała m.in. Castię u Trevora Nunna w "The Revenger's Tragedy" (1966), Dianę we "Wszystko dobre, co się dobrze kończy" (1967), Kresydę w "Troilusie i Kresydzie" oraz Febe w "Jak wam się podoba" (1968), Julię w "Dwóch szlachcicach z Werony" (1970), Tatianę we "Wrogach" Maksyma Gorkiego i tytułową rolę w "Pannie Julii" (1971) Augusta Strindberga.

W latach 1972-73, Mirren współpracowała z Peterem Brookiem, grając w sztuce "The Conference of the Birds". Po powrocie do RSC, zagrała w "Makbecie" (1974-75) postać Lady Makbet. W 1976 roku wcieliła się w Maggie, gwiazdę rocka, w spektaklu muzycznym "Teeth 'n' Smiles". Za swoją rolę została uhonorowana przez londyńskich krytyków nagrodą dla najlepszej aktorki. Rok 1977, to rola królowej Małgorzaty w trzyczęściowym "Henryku VI". W 1979 roku aktorka została doceniona za swój występ w kolejnej sztuce Williama Szekspira "Miarka za miarkę". Kolejne lata to występy m.in. w tak ważnych sztukach jak: "Faith Healer" (1981) i tytułowa rola w "Księżnej d'Amalfi" (1981).

W 1989 roku zagrała w sztuce Arthura Millera, "Two-Way Mirror", gdzie wcieliła się w postać właścicielki eleganckiego butiku oraz blondwłosą prostytutkę. Prawdziwy sceniczny przełom nastąpił dopiero w 1995 roku. Mirren zagrała na Broadway'u u boku Johna Hurta i Josepha Fiennesa w sztuce Iwana Turgieniewa "Miesiąc na wsi". Za swoją rolę otrzymała nominację do najważniejszej nagrody teatralnej świata - Tony Award (w kategorii: najlepsza aktorka w sztuce). Do tej nagrody była nominowana jeszcze raz w 2002 roku, kiedy to wystąpiła razem z Sir Ianem McKellenem w przedstawieniu Strindberga "Taniec śmierci".

Helen Mirren nie żyje tylko samym teatrem. W 1968 roku wcieliła się w Hermię w telewizyjnej adaptacji sztuki Szekspira "Sen nocy letniej". Rok później zagrała razem z Jamesem Masonem w "Age of Consent". W 1972 roku wystąpiła u skandalisty Kena Russella w "Dzikim Mesjaszu". Rok 1973, to rola w nagradzanym "Szczęśliwym człowieku" Lindsay Anderson. W kolejnych latach Mirren koncentruje się jednak wyłącznie na telewizyjnych produkcjach (są wśród nich także adaptacje sztuk Szekspira, m.in. "Hamlet" w którym zagrała podwójną rolę Gertrudy i Ofelii). Powrót aktorki do kina jest mocny. Niestety nie chodzi w tym przypadku o filmowe arcydzieło, lecz wielki skandal obyczajowy związany z erotyczną opowieścią zatytułowaną "Kaligula".

Po tym eksperymencie filmowym, Mirren wraca do bardziej ambitnego repertuaru. John Boorman oferuje jej rolę Morgany w mistycznej historii o legendzie Świętego Grala i Rycerzach Okrągłego Stołu, pod tytułem "Excalibur". Film wzbudził prawdziwą sensację w Cannes i do dziś uchodzi za najwybitniejszy obraz poświęcony legendom arturiańskim. Ten ogromny sukces sprawia, że Mirren otrzymuje coraz ciekawsze propozycje. Rok 1984 przynosi jej nagrodę dla najlepszej aktorki Festiwalu Filmowego w Cannes za rolę w "Cal". W tym samym roku do kin wchodzi także "2010" - kontynuacja "Odysei kosmicznej" Kubricka. Film nie stał się ogromnym sukcesem artystycznym i komercyjnym.

W 1985 roku Mirren zagrała w "Białych nocach" Taylora Hackforda, prywatnie męża aktorki. Następnie decyduje się wystąpić u boku Harrisona Forda w "Wybrzeżu Moskitów" Petera Weira. W 1989 roku, awangardowy reżyser Peter Greenaway zatrudnił aktorkę do swojego obrazu "Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek". W dalszych latach Mirren często gra rolę pani detektyw Jane Tennison w filmach telewizyjnych z serii "Główny podejrzany" (nagroda Emmy dla najlepszej aktorki). Kolejny istotny moment w karierze przyszedł wraz z 1994 rokiem, kiedy to aktorka zagrała w "Szaleństwie króla Jerzego". Za rolę królowej Charlotty, Mirren po raz drugi zdobyła w Cannes nagrodę dla najlepszej aktorki, a także otrzymała swoją pierwszą nominację do Oscara i kolejną do nagrody BAFTA.

W późniejszych latach gra w tak różnorodnych produkcjach jak: "Intensywna terapia" Sidneya Lumeta, "Książę Egiptu" (gdzie, jak można było się spodziewać, podłożyła głos samej królowej), "Pasja Ayn Rand" (nagroda Emmy dla najlepszej aktorki), "Jak wykończyć Panią T.?", "Obietnica", "Nie ma takiej rzeczy" Hala Hartley'a, "Gosford Park" (nominacja do Oscara i Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej, a także do nagrody BAFTA) Roberta Altmana, "Ostatnia prośba" Freda Schepisi, "Dziewczyny z kalendarza" (nominacja do Złotego Globu i Europejskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej aktorki), "Rzymska wiosna Pani Stone" (nominacja do Złotego Globu i Emmy).

Nadchodzą iście królewskie lata. Rok 2005, to miniserial "Elżbieta I". Kreacja potężnej Elżbiety I Tudor, przyniosła Mirren nagrodę Emmy i Złoty Glob. W 2007 roku do kin trafiła "Królowa" Stephena Frearsa. Za rolę królowej Elżbiety II, aktorka zdobyła m.in. Oscara, Złoty Glob, nagrodę BAFTA, Europejską Nagrodę Filmową oraz tytuł dla najlepszej aktorki Festiwalu Filmowego w Wenecji.

Mimo tak wielkiego sukcesu, Mirren nie zwalnia tempa i wciąż zachwyca aktorstwem najwyższych lotów. W 2009 roku zagrała w biograficznym dramacie o Lwie Tołstoju, "Ostatnia stacja" i otrzymała kolejną nominację do Oscara oraz Złotego Globu. Ostatnio można ją podziwiać w adaptacji szekspirowskiej "Burzy" i w kinowym przeboju "Red".