Nie żyje Tom Stoppard. Scenarzysta "Zakochanego Szekspira" i "Imperium słońca" miał 88 lat
BBC / / 30-11-2025 08:02
źródło: Getty Images
autor: David Levenson
autor: David Levenson
29 listopada w wieku 88 lat zmarł Tom Stoppard – legendarny dramaturg i scenarzysta, laureat czterech nagród Tony, a także zdobywca Oscara i Złotego Globu za scenariusz "Zakochanego Szekspira". Jak przekazała agencja United Agents, twórca odszedł w spokoju w swoim domu w Dorset, otoczony rodziną.
Choć Stoppard przeszedł do historii przede wszystkim jako gigant brytyjskiej dramaturgii - twórca takich klasyków jak "Rosencrantz i Guildenstern nie żyją", "Trawestacje", "Prawdziwa rzecz" czy "Arkadia" - jego dorobek filmowy był równie imponujący. Już w latach 80. objawił się w Hollywood: współtworzył nominowany do Oscara scenariusz "Brazil" Terry’ego Gilliama, a później przygotował adaptację "Imperium słońca" Stevena Spielberga. W 1990 roku zadebiutował jako reżyser, przenosząc na ekran "Rosencrantza i Guildensterna". W nagrodzonym Złotym Lwem w Wenecji filmie główne role zagrali Gary Oldman i Tim Roth.
Specjalnością Stopparda stały się adaptacje powieści. Napisał scenariusze m.in. do "Wydziału Rosja" z Seanem Connerym i Michelle Pfeifer, "Billy'ego Bathgate'a" z Dustinem Hoffmanem, "Enigmę" z Kate Winslet, "Koniec defilady" z Benedictem Cumberbatchem, "Ultimatum Bourne'a" z Mattem Damonem, "Annę Kareninę" z Keirą Knightley oraz "Tulipanową gorączkę" z Alicią Vikander. Największy sukces przyniósł mu napisany do spółki z Markiem Normanem "Zakochany Szekspir" (1998) - romans, w którym cierpiący na niemoc twórczą tytułowy wieszcz ze Stratfordu odnajduje wenę dzięki uczuciu do pięknej Violi. Obraz zarobił na całym świecie blisko 300 milionów dolarów, a także zdobył 7 Oscarów, w tym dla filmu roku i za scenariusz.
Stoppard pracował również jako "script doctor" przy największych hollywoodzkich produkcjach, poprawiając dialogi m.in. w "Indianie Jonesie i ostatniej krucjacie", "Gwiezdnych wojnach: Zemście Sithów", "Jeźdźcu bez głowy" i "K-19".
Równolegle do pracy w filmie Stoppard konsekwentnie rozwijał karierę teatralną, która zaczęła się od przełomowego "Rosencrantz i Guildenstern nie żyją" (1966) – sztuki, która z festiwalowego eksperymentu szybko stała się klasyką światowej literatury i przyniosła mu pierwszą nagrodę Tony po przeniesieniu na Broadway. Z czasem jego twórczość dojrzewała: obok słynnych gier słownych pojawiły się głębokie wątki emocjonalne i filozoficzne, szczególnie w "Prawdziwej rzeczy", "Arkadii" czy monumentalnej trylogii "The Coast of Utopia".
Stoppard, urodzony jako Tomáš Sträussler w Zlinie w Czechosłowacji, przeżył w dzieciństwie dramatyczną ucieczkę przed nazistami, a jego tożsamość – rozpięta między żydowskimi korzeniami, czeskim pochodzeniem i brytyjskim wychowaniem – wielokrotnie powracała w jego dziełach. Mówił o sobie z autoironią jako o "odbitym Czechu" i podkreślał, że artysta zawsze, nawet mimo woli, ujawnia siebie w tym, co pisze.
Za całokształt pracy dla kina Stoppard został uhonorowany w 2013 roku wyróżnieniem Laurel Award for Screen przez Gildię Amerykańskich Scenarzystów.
Tom Stoppard: gigant teatru i kina
Choć Stoppard przeszedł do historii przede wszystkim jako gigant brytyjskiej dramaturgii - twórca takich klasyków jak "Rosencrantz i Guildenstern nie żyją", "Trawestacje", "Prawdziwa rzecz" czy "Arkadia" - jego dorobek filmowy był równie imponujący. Już w latach 80. objawił się w Hollywood: współtworzył nominowany do Oscara scenariusz "Brazil" Terry’ego Gilliama, a później przygotował adaptację "Imperium słońca" Stevena Spielberga. W 1990 roku zadebiutował jako reżyser, przenosząc na ekran "Rosencrantza i Guildensterna". W nagrodzonym Złotym Lwem w Wenecji filmie główne role zagrali Gary Oldman i Tim Roth.
"Rosencrantz i Guildenstern nie żyją"
Specjalnością Stopparda stały się adaptacje powieści. Napisał scenariusze m.in. do "Wydziału Rosja" z Seanem Connerym i Michelle Pfeifer, "Billy'ego Bathgate'a" z Dustinem Hoffmanem, "Enigmę" z Kate Winslet, "Koniec defilady" z Benedictem Cumberbatchem, "Ultimatum Bourne'a" z Mattem Damonem, "Annę Kareninę" z Keirą Knightley oraz "Tulipanową gorączkę" z Alicią Vikander. Największy sukces przyniósł mu napisany do spółki z Markiem Normanem "Zakochany Szekspir" (1998) - romans, w którym cierpiący na niemoc twórczą tytułowy wieszcz ze Stratfordu odnajduje wenę dzięki uczuciu do pięknej Violi. Obraz zarobił na całym świecie blisko 300 milionów dolarów, a także zdobył 7 Oscarów, w tym dla filmu roku i za scenariusz.
"Zakochany Szekspir"
Stoppard pracował również jako "script doctor" przy największych hollywoodzkich produkcjach, poprawiając dialogi m.in. w "Indianie Jonesie i ostatniej krucjacie", "Gwiezdnych wojnach: Zemście Sithów", "Jeźdźcu bez głowy" i "K-19".
Równolegle do pracy w filmie Stoppard konsekwentnie rozwijał karierę teatralną, która zaczęła się od przełomowego "Rosencrantz i Guildenstern nie żyją" (1966) – sztuki, która z festiwalowego eksperymentu szybko stała się klasyką światowej literatury i przyniosła mu pierwszą nagrodę Tony po przeniesieniu na Broadway. Z czasem jego twórczość dojrzewała: obok słynnych gier słownych pojawiły się głębokie wątki emocjonalne i filozoficzne, szczególnie w "Prawdziwej rzeczy", "Arkadii" czy monumentalnej trylogii "The Coast of Utopia".
Stoppard, urodzony jako Tomáš Sträussler w Zlinie w Czechosłowacji, przeżył w dzieciństwie dramatyczną ucieczkę przed nazistami, a jego tożsamość – rozpięta między żydowskimi korzeniami, czeskim pochodzeniem i brytyjskim wychowaniem – wielokrotnie powracała w jego dziełach. Mówił o sobie z autoironią jako o "odbitym Czechu" i podkreślał, że artysta zawsze, nawet mimo woli, ujawnia siebie w tym, co pisze.
Za całokształt pracy dla kina Stoppard został uhonorowany w 2013 roku wyróżnieniem Laurel Award for Screen przez Gildię Amerykańskich Scenarzystów.
Zwiastun filmu "Zakochany Szekspir"