Kino skandynawskie - zapewne słyszeliście o nim wiele dobrego i chcecie się sami o tym przekonać, ale nie wiecie, od czego zacząć. Bez paniki! To zestawienie jest właśnie dla Was. Sprawdźcie, które skandynawskie produkcje warto obejrzeć. Poniżej znajdziecie listę 20 tytułów. Zachęcamy też do zajrzenia do rankingów: najlepsze filmy o miłości, najlepsze filmy o wampirach i najlepsze filmy o narkotykach.
Na potrzeby tego rankingu za filmy skandynawskie uznaliśmy te, które powstały w Danii, Norwegii, Szwecji, Finlandii oraz powiązanej z nimi kulturowo Islandii. Ponieważ twórcy z tych krajów nakręcili wiele świetnych filmów, poniższe zestawienie powinniście potraktować jako punkt wyjścia. Zwracajcie uwagę na nazwiska reżyserów, bo większość z nich ma na swoim koncie więcej niż jeden genialny film. Lars von Trier i Ingmar Bergman do spółki mogliby bez problemu zapełnić każdy ranking 20 najlepszych filmów. Sięgnijcie też po twórczość Susanne Bier, Lone Scherfig, Ole Bornedala, Ole Christiana Madsena, Joachim Trier i Roya Anderssona, dla których zabrakło miejsca na naszej liście, a z całą pewnością warci są tego, by zapoznać się z ich twórczością.
RANKING NAJLEPSZYCH FILMÓW SKANDYNAWSKICH
Na potrzeby tego rankingu za filmy skandynawskie uznaliśmy te, które powstały w Danii, Norwegii, Szwecji, Finlandii oraz powiązanej z nimi kulturowo Islandii. Ponieważ twórcy z tych krajów nakręcili wiele świetnych filmów, poniższe zestawienie powinniście potraktować jako punkt wyjścia. Zwracajcie uwagę na nazwiska reżyserów, bo większość z nich ma na swoim koncie więcej niż jeden genialny film. Lars von Trier i Ingmar Bergman do spółki mogliby bez problemu zapełnić każdy ranking 20 najlepszych filmów. Sięgnijcie też po twórczość Susanne Bier, Lone Scherfig, Ole Bornedala, Ole Christiana Madsena, Joachim Trier i Roya Anderssona, dla których zabrakło miejsca na naszej liście, a z całą pewnością warci są tego, by zapoznać się z ich twórczością.
Dziennikarz-detektyw i mająca na bakier z prawem hakera łączą siły, by rozwiązywać zagadki kryminalne. Nakręcony na podstawie bestsellerowego cyklu "Millennium" Stiega Larssona wykorzystuje sprawdzone w kryminałach chwyty. Ale Mikael Blomkvist i Lisbeth Salander są bardzo filmową parą, którą pokochały miliony. Zaś kryminalne śledztwo prowadzone w "Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet" jest na tyle zawikłane, że wciągnie widzów bez reszty. Film stanowi wstęp do dwóch kolejnych części. Filmy te prezentowano również w formie miniserialu "Millennium". Są również dwa filmy hollywoodzkie. Według powszechnej opinii to grającą w skandynawskiej ekranizacji "Millennium" Noomi Rapace jest najlepszą ekranową Lisbeth Salander.
19
Wyprawa Kon-Tiki
Kon-Tiki
2012
1h 58m
Dania
Niemcy
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
Na podstawie podróży Thora Heyerdahla na tratwie Kon-Tiki przez Ocean Spokojny w 1947 roku powstały dwa filmy: dokument z 1950 roku i fabuła z 2012. Ten pierwszy zdobył Oscara dla najlepszego dokumentu. Ten drugi otrzymał nominację dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Z tych dwóch do naszego zestawienia wybraliśmy fabułę. Swego czasu była to bowiem najdroższa norweska produkcja filmowa i dowód na to, że w Skandynawii powstają nie tylko mroczne dramaty, czarne komedie i kinowe cykle kryminalne. Dla pary reżyserskiej stał się on również przepustką do Hollywood, gdzie nakręcili disnejowskie widowisko "Piraci z Karaibów: Zemsta Salazara". Reżyser Joachim Rønning zatrzymał się u Disneya na dłużej stając również za kamerą baśniowego filmu "Czarownica 2" z Angeliną Jolie w jednej z głównych ról.
18
Mężczyzna zostaje zamordowany. Na miejscu zbrodni odnalezione zostają odciski palców i dość charakterystyczny materiał genetyczny. Prosta sprawa? Nic podobnego! Najlepsze skandynawskie zagadki kryminalne cechuje zwodniczość, która skrywa drugie dno związane z tajemnicą z przeszłości. I tak jest tuż. Polowanie na mordercę zmusi bohaterów do zajęcia się sprawą sprzed 30 lat. Reżyser na podstawie powieści Arnaldura Indriðasona nakręcił wielowarstwową intymną opowieść o docieraniu do źródeł rodzinnych tajemnic. Paralelne prowadzenie narracji plus niezwykłe zdjęcia i delikatna ścieżka dźwiękowa tworzą wyjątkową atmosferę przesyconą żalem, bólem i cierpieniem.
17
Dania
Francja
Islandia
Niemcy
Polska
Kino skandynawskie z polskim akcentem. Reżyser za temat obrał sobie uniwersalizm bólu, który skrywamy przed światem, przez który cierpimy w milczeniu i wdajemy się w nic nieznaczące wojenki. Poczucie straty, niemożność realizacji skrytych pragnień, całe zło, jakiego się doświadczyło w życiu zostaje skanalizowane w pozorowanym, a jednocześnie boleśnie namacalnym konflikcie sąsiedzkim, który z dnia na dzień nabiera intensywności. Jak inne najlepsze skandynawskie filmy tak i ten ma narrację prowadzoną w tak zwodniczy sposób, że ani bohaterowie, ani widzowie nie będą zdawać sobie sprawy z tego, co naprawdę się dzieje, aż będzie za późno.
Filmy Akiego Kaurismäkiego powinien znać każdy. Na ich podstawie wyrobicie sobie zdanie na temat tego, co gra w fińskiej duszy. Bohaterem filmu jest Koistinen, który marzy o swojej własnej firmie ochroniarskiej, lecz prowadzi życie, które jest pasmem upokorzeń: koledzy naśmiewają się z niego, że nie ma dziewczyny, ludzie patrzą na niego podejrzliwie, gdy robi zakupy. Pewnego dnia Koistinen poznaje piękną dziewczynę. Nie wie, że będzie to kolejne źródło jego problemów. Reżyser zabiera nas w miejsce, gdzie ludzki dramat miesza się z niezwykłym sentymentem, szarość codzienności z optymizmem, który pokona każdą depresję. W celu podniesienia na duchu reżyser przeciąga nas przez piekło ludzkiej bezduszności. Zostaje jednak nadzieja, która w tym filmie okazuje się siłą sprawczą świata.
15
Wszystko zostanie w rodzinie
Paha perhe
2010
1h 35m
Z Danii przybywa córka, której od czasu odejścia żony bohater nie widział ani razu. Dziewczyna szybko nawiązuje kontakt ze swoim bratem. Rodzeństwo zaczyna być bardzo blisko ze sobą, zbyt blisko, jak sądzi ojciec. Jego zachowanie staje się coraz bardziej dziwaczne, histeryczne, nieprzewidywalne. Im silniej stara się rozdzielić rodzeństwo, tym bardziej ci lgną do siebie. Reżyser oferuje kino skandynawskie w podręcznikowym wydaniu. Znajdziecie tu wszystko, z czego znani są twórcy filmów z Północy: dysfunkcjonalne rodziny, trudne problemy oraz czarny, absurdalny humor. W filmie aż kipi od negatywnych emocji: bólu zdrady, porzucenia, niezrozumienia. A jednak widz co chwilę wybuchać będzie śmiechem.
14
Anioły wszechświata
Englar alheimsins
2000
1h 40m
Dania
Islandia
Niemcy
Norwegia
Szwecja
Obok tego filmu nie da się przejść obojętnie. Kto raz go zobaczy zostanie naznaczony na zawsze i będzie po niego wracał wielokrotnie. Fabuła powstała na podstawie książki Einara Mára Guðmundssona, który z kolei wykorzystał w niej osobiste doświadczenia związane ze swoim chorym bratem. Bohater filmu cierpi na schizofrenię, ale obdarzony jest talentem muzycznym, poetyckim i plastycznym. Jego przyjaciółmi są równie niezwykłe osoby, które spotkał w szpitalu psychiatrycznym. Dramat dnia codziennego reżyser przefiltrował przez niezwykłą wrażliwość bohaterów zmieniając całość w magiczną opowieść, która dotyka duszy. Kino skandynawskie w najlepszym wydaniu.
13
Listy do ojca Jakuba
Postia pappi Jaakobille
2009
1h 15m
Najlepsze nie znaczy wcale najpopularniejsze. O tym filmie zapewne mało kto w Polsce słyszał. Reżyser stworzył wzruszający i ciepły dramat o sile przebaczenia i niezbadanych ścieżkach Pana. Film opowiada historię ułaskawionej morderczyni, która w zamian za wolność godzi się służyć pomocą niewidomemu pastorowi. Oczywiście początkowo między nimi jest wrogość i nieufność. Metaforyczny mur zostaje jednak stopniowo rozebrany aż pewnego dnia bohaterowie odkryją, że są innymi ludźmi. Dwie cudowne kreacje aktorskie i prosty przekaz. Czasami to wystarcza, aby stworzyć piękne kino.
12
Kłopotliwy człowiek
Den Brysomme mannen
2006
1h 35m
Nikt nie opowiada o życiu człowieka w tak niezwykły sposób jak Skandynawowie. Tylko oni potrafią kręcić filmy, w których absurdalny humor płynnie łączy się z inteligentnymi diagnozami dnia codziennego, oddając całą prostotę, a jednocześnie wszystkie komplikacje ludzkiej egzystencji. Bohater filmu trafia do świata, który pozornie wygląda jak raj. W mieście bowiem nie ma śmierci, nie ma chorób ani wypadków. Ucięty palec magicznie odrasta, nadziany na metalowy płot mężczyzna następnego dnia jest zdrów jak ryba. Od czasu do czasu zdarza się ktoś niepokorny. Taki delikwent szybko zostaje sprowadzony do pionu przez wszechobecne siły porządkowe. Lubicie skandynawskie czarne jak smoła poczucie humoru? Ten film jest dla was.
11
Wrzeszczący faceci
Huutajat - Screaming Men
2003
1h 16m
Skandynawskie dziwactwa w pigułce. Przed wami dokument o męskim chórze. I choć opowiada on o typowych wydarzeniach z życia każdej grupy artystycznej - próby, castingi, występy - nie macie co liczyć na wspaniałe pieśni oraz piękne i wzruszające przedstawienia. Przygotujcie się raczej na szok i niedowierzanie. Ten chór bowiem specjalizuje się w wykrzykiwaniu hymnów i tekstów prawnych. Film powstał w celu przekazania widzom kinowym niezwykłego doświadczenia, jakim jest udział w występach chór. I wierzcie, obraz trzydziestu mężczyzn z gumowymi krawatami wrzeszczących ile wlezie zostaje w pamięci na długo.
Top najlepszych filmów skandynawskich, a na nim film, który jest po prostu chorą jatką? Zgoda, nakręcony przez Tommy'ego Wirkolę po powrocie z Hollywood "Zombie SS 2" nie jest filmem dla każdego. Jeśli nie jesteście amatorami gore na ekranie, to szkoda waszego dnia na ten film. Reżyser nie patyczkuje się i od samego początku oferuje posokę, rozszarpane ciała i kilogramy flaków. Akcja nawet na moment nie zwalnia tempa. Reżyser ma bogatą i bardzo chorą wyobraźnię, z czego robi świetny użytek. Z własnego doświadczenia możemy powiedzieć, że wiele scen zostaje w pamięci na dłużej. To nie jest egzystencjalny dramat skandynawski. Ale jeśli lubicie polowanie na zombie, to klimat filmu przypadnie wam do gustu.
Na podstawie książki Ingvara Ambjørnsena powstał film, który na początku tego wieku zachwycił widzów Warszawskiego Festiwalu Filmowego. Tytułowy bohater filmu to pruderyjny kawaler o duszy poety, który po śmierci matki trafia do zakładu opiekuńczego. Mężczyzna poznaje tam równie nieprzystosowanego do samodzielnego życia prawiczka o wybujałych fantazjach erotycznych. Po dwóch latach otrzymują szansę na niezależne życie... jeśli tylko będą w stanie nauczyć się reguł zachowania w społeczeństwie. Niezwykła opowieść o przyjaźni, pełna ciepła i absurdalnych pomysłów. To pochwała niezwykłości i najlepszy przykład na to, że mądre kino nie musi być łopatologiczne. Uniwersalny temat i skandynawskie poczucie humoru sprawią, że "Elling" zostanie z wami na długo.
8
Hawaje, Oslo
Hawaii, Oslo
2004
2h 5m
Kilka historii, jedno miejsce. Ten film to opowieść o tym, że życie jest serią decyzji, których konsekwencje nie są nam z góry znane. Chyba że jest się kimś wyjątkowym. Skandynawskie spojrzenie na życie tylko pozornie jest tu proste i nieskomplikowane. Akcja filmu nieprzypadkowo rozgrywa się podczas upalnego dnia. W tym filmie jest prawdziwy żar życia. Niby jest to opowieść o śmierci i samotności, cierpieniu i zdradzie, ale jest tu też miejsce na ciepło, optymizm, altruizm. Z prostych gestów i bezpretensjonalnych dialogów reżyser tworzy dzieło o niezwykłym klimacie.
Kino skandynawskie wielu osobom kojarzy się z czarnymi komediami, w których absurd, optymizm i życiowe tragedie mieszają się do tego stopnia, że powstaje coś wyjątkowego. Akcja filmu Benta Hamera rozgrywa się w latach 50. ubiegłego wieku na norweskiej prowincji, gdzie przybywają ze Szwecji naukowcy, by badać kuchenne zachowania kawalerów. Bohater filmu zostaje postawiony przed faktem dokonanym, kiedy w jego kuchni na platformie obserwacyjnej zasiada obcy człowiek z zamiarem obserwowania każdego jego kroku. Na podstawie jego obserwacji powstanie kuchnia idealna. Film Hamera to opowieść o samotności i uniwersalnej potrzebie towarzystwa. Jest to optymistyczna i pełna ciepła historia, która pokazuje, że życie nie musi być pasmem niezmiennych rytuałów.
6
Wszyscy kinomani znają nazwisko Karen Blixen dzięki legendarnemu filmowi "Pożegnanie z Afryką". Na podstawie jej twórczości powstał również jeden z najbardziej wysmakowanych filmów skandynawskich. Reżyser Gabriel Axel opowiada historię rozgrywającą się w małej wiosce w XIX wieku. To historia trzech kobiet: dwóch sióstr reprezentujących lokalną, mocno konserwatywną społeczność i przybyszki z zewnątrz, która symbolizować będzie obcość, nowość, zmianę. Surowy skandynawski klimat idzie tu pod ramię ze smakowitymi kęsami wykwintnej kuchni, czego efektem jest najlepszy stół, jaki zaoferowało widzom kino.
5
Mimowolnie
De ofrivilliga
2008
1h 38m
W "Mimowolnie" Ruben Östlund splótł ze sobą kilka pozornie bardzo różnych historii. Łączy je temat. Reżyser uważnie przygląda się zachowaniu ludzi w grupie. Widzimy na życiowych przykładach dramat jednostki skonfrontowanej z zachowaniem stadnym i irracjonalność grupowego myślenia, dla którego punktem wyjścia jest lęk lub wygoda. Akcja zostaje tu rozbita na długie sceny, w których reżyser nie stosuje cięć montażowych. Dzięki takim zabiegom został stworzony wyjątkowy klimat do kontemplacji natury ludzkiej.
4
Rekonstrukcja
Reconstruction
2003
1h 31m
Chyba najbardziej niezwykły film w naszym zestawieniu. Christoffer Boe nakręcił obraz, który nie jest przeznaczony do intelektualnej kontemplacji. To dzieło impresjonistyczne, w którym temat miłości i procesu twórczego potraktowano w sposób tak niebanalny, że opowiedzenie, o czym jest ten film, graniczy z cudem. Bo przecież w tym filmie mężczyzna spotyka miłość swojego życia po raz pierwszy wielokrotnie. Dwie z ważnych kobiet w życiu bohatera grane są przez tę samą aktorkę. A twórca opowieści nieustannie przypomina widzom, że mają do czynienia z fikcją. Dzięki jednak fenomenalnym zdjęciom i wyjątkowemu użyciu muzyki powstał magiczny klimat, który sprawi, że "Rekonstrukcja" znajdzie miejsce w sercu każdego kinomana.
3
Fanny i Aleksander
Fanny och Alexander
1982
3h 8m
Ingmar Bergman - skandynawski mistrz nad mistrzami. Do absolutnej czołówki światowego kina należą jego filmy: "Szepty i krzyki", "Persona", "Siódma pieczęć", "Źródło". Wiele osób uznaje jednak "Fanny i Aleksandra" za jego opus magnum. To opowieść osadzona w surowych realiach Skandynawii początku XX wieku. Dwójka dzieci traci ukochanego ojca, a matka wkrótce związuje się z pastorem. Mężczyzna wprowadza nowe porządki, w których nie ma miejsca na dotychczasową swobodę. Mroczny skandynawski klimat w połączeniu z niezłomnością dziecięcego ducha sprawił, że film ten stał się uniwersalną opowieścią na temat życia. Obraz został doceniony za Oceanem, gdzie zdobył cztery Oscary.
2
Dania
Finlandia
Francja
Holandia
Niemcy
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
Włochy
Kino skandynawskie może pochwalić się kilkoma prawdziwie wybitnymi twórcami. Lars von Trier jest jednym z nich. Duńczyk nakręcił tyle wybitnych filmów, że wybranie jednego najlepszego jest zadaniem niemal niemożliwym. Postawiliśmy więc na "Dogville", który wydaje się najbardziej reprezentatywnym dla jego twórczości. To monumentalny dramat ubrany w szaty skromnego, niemal pozbawionego scenografii filmu. To przypowieść o naturze ludzkiej, przewrotna i zmuszająca do refleksji. Mamy tu charakterystyczny dla reżysera obraz kobiet - z jednej strony poniewieranych, zniewolonych, a zarazem twardych i niezłomnych. Trzeba też wspomnieć o Nicole Kidman. Ta kreacja to top topów w jej bogatej karierze.
1
W latach 90. Thomas Vinterberg, Lars von Trier i grupa innych filmowców ogłosiła manifest proponujący nowy sposób kręcenia filmów. Dogma dała światu wiele fantastycznych filmów. Najlepszym z nich jest jednak "Festen". To dramat rodzinny rozgrywający się podczas spotkania z okazji 60. urodzin jednego z bohaterów. Dzięki zastosowaniu surowej formy zgodna z zasadami Dogmy otrzymaliśmy wstrząsające studium więzi rodzinnych i historię przerażających sekretów, które determinują życie ludzi na wiele lat.
Seriale, Filmy
BIULETYN: Polska koprodukcja zgarnia islandzkie Oscary
Seriale, Filmy, Multimedia
BIULETYN: Plakat "V/H/S: Viral", Hardy w "Peaky Blinders",...
Filmy, Multimedia