Najlepsze filmy o świętych. Top 10 filmów, które warto obejrzeć

Święty Józef z Nazaretu otrzymał niezwykle trudne zadanie opieki nad Jezusem, przyjęciem tego dziecka jak swoje. Misja od Boga okazała się wyjątkowym posłannictwem, które zmusiło go do walki o chłopca za wszelką cenę. Włoska produkcja z przełomu wieków pokazuje opowieść doskonale znaną z Nowego Testamentu właśnie w skupieniu na mężu Maryi, jego wątpliwościach i trudnościach przy całkowitym zawierzeniu się swojej misji. Być może takie przesunięcie jest niewielkie, lecz odkrywające wiele z tej specyficznej relacji, którą przecież każdy wierzący zna doskonale. Reinterpretacja Biblii w kluczu dramaturgicznym ma wiele sensu, przekonuje ten tytuł oraz kolejne w rankingu. Tytułowego boskiego powiernika zagrał Tobias Moretti.

Film Andrew Hyatta opowiada o drodze świętego Pawła, jednego z najbardziej zagorzałych przeciwników chrześcijan, który aktywnie ich prześladował. Dopiero objawienie i nawrócenie uczyniły z niego gorliwego wierzącego w Boga. Historia przedstawiona na ekranie zaczyna się w momencie, gdy Paweł został jednym z osadzonych w Rzymie, gdzie czeka na egzekucję. Swojemu przyjacielowi Łukaszowi relacjonuje swoją życiową drogę. Biblijne losy świętego nosi znamiona prawdziwie hollywoodzkiego scenariusza, która może prezentować się na ekranie. Filmowy Paweł, odgrywany przez Jamesa Faulknera, to także postać niejednoznaczna, a co za tym idzie ciekawa. Na ekranie, choć w innej roli niż w słynnym filmie Mela Gibsona, pojawia się także Jim Caviezel, a więc Jezus z "Pasji".

Wśród ekranowych świętych, którzy doczekali się kinowej reprezentacji, Franciszek z Asyżu musi być jednym z najchętniej portretowanych. Jego historia posłużyła także Roberto Rosselliniemu przy filmie "Franciszek, kuglarz boży". Neorealistyczna estetyka komponuje się z opowieścią o poszukiwaniu Boga we wszystkim, co dookoła człowieka - w naturze i innych ludziach. Role w epizodycznej opowieści o momentach z życiorysu świętego odegrali prawdziwi franciszkańscy mnisi. Powojenna wrażliwość na tworzenie kina opisującego  "tu i teraz" spotyka się z wielowiekową legendą człowieka, który, niczym Paweł i zastępy innych świętych, spotkał Boga i poszedł za Jego naukami.

Powieść niemieckiego pisarza Franza Werfela stanowiła podstawę do opowiedzenia historii świętej Bernadetty, której Maryja objawia się w grocie Massabielle nieopodal francuskiego miasteczka Lourdes. Reżyser Henry King, który dekadę później stanie za kamerą "Śniegów Kilimandżaro" z Gregorym Peckiem i Avą Gardner w rolach głównych, przy tym projekcie współpracował także m.in. z wcielającym się w rolę biskupa Vincentem Price'em. Nakręcona z hollywoodzkim rozmachem produkcja studia 20th Century Fox otrzymała cztery Oscary, w tym dla Jennifer Jones - najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W głównej kategorii film musiał uznać wyższość ponadczasowego romansu - "Casablanki" Michaela Curtiza.

Reżyser Franco Zeffirelli zasłynął ekranowymi adaptacjami dzieł Szekspira: "Romeo i Julia", "Poskromienie złośnicy" czy "Hamlet". Twórca zabierał się również za tematy religijne, stając za kamerą miniserialu "Jezus z Nazaretu" oraz filmu "Brat Słońce, siostra Księżyc". Ostatnia produkcja to historia świętego Franciszka przetworzona na modłę schyłku lat 60. - powszechnie znany przyjaciel zwierząt jest tu weteranem wojennym, który musi na nowo odnaleźć spokój w życiu z dala od zgiełku i okropieństw niesionych przez współczesność. Takie filmy o świętych niosą ze sobą szczególną moc baśniowego i niespotykanego nigdzie indziej świata, do którego klucze każdy widz trzyma wewnątrz siebie. W roli Franciszka wystąpił Graham Faulkner.

Życiorysy świętych takich jak Teresa z Lisieux współcześnie można poznać bezpośrednio z różnych dostępnych źródeł, nawet bez potrzeby wychodzenia z domu. W przypadku filmu Alaina Cavaliera nie sposób mówić o wyłącznie suchym przedstawieniu faktów, zamiast emocji podawać informacje. Ascetyczna forma obrazu połączona z chronologią zdarzeń, które składały się na krótkie życie świętej, tworzy osobliwą aurę. Nastolatka, która dołączyła do zakonu karmelitanek, zostaje przedstawiona jako niezwykła persona - w swojej żarliwej miłości do Boga pełna niejednoznaczności. Widzowi trudno ocenić taki portret - jako bezpośrednio gloryfikujące postać czy burzące pomnikową fasadę wyniesionych na ołtarze świętych i błogosławionych. W centrum obrazu Catherine Mouchet ogrywająca rolę Teresy.

Adaptacja sztuki Roberta Bolta rozgrywa się na przełomie XV i XVI wieku. Osią opowieści jest konflikt między autorytarnym władcą Henrykiem VIII i jego poddanym sir Thomasem More'em, który sprzeciwiał się praktykom swojego króla. Zmiany żon, anulowanie małżeństw doprowadziły do rezygnacji z urzędu i usunięcia się w cień, daleko poza życie publiczne. Konflikt między władzą ziemską a swoimi przekonaniami dorasta do miana sporu światopoglądowego, na dalszy plan odsuwającego materialne korzyści. Gwiazdorska obsada to m.in. Paul Scofield, Robert Shaw, Orson Welles, John Hurt i Vanessa Redgrave.

W historii kina można sięgać także do filmowych biografii świętych Kościoła Prawosławnego. Jednak postać Aleksandra Newskiego to nie tylko znacząca persona dla wiernych. To także bohater narodowy Rosjan, który w XIII wieku zasłynął ze zwycięskich walk przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu. Radziecka propaganda także chętnie korzystała z jego figury. W taki sposób jeszcze przed wybuchem II wojny światowej powstał "Aleksander Newski". Reżyserem został Siergiej Eisenstein, ojciec tak zwanej radzieckiej szkoły montażu, która rewolucjonizowała sposób patrzenia na kino lat 30. Choć to film niemal zupełnie pozbawiony elementu duchowości, nie sposób odmówić mu awangardowej przebojowości i rozmachu zwieńczonego ikoniczną sceną bitwy na jeziorze Pejpus. Seansowi towarzyszyła specjalnie skomponowana i odtwarzana synchronicznie z filmem muzyka Siergieja Prokofjewa.

Filmy o świętych muszą szukać w biografiach błogosławionych elementów zaczepnych, które tworzą satysfakcjonującą narrację - udany seans. Tak jak Paweł i jego życiowe zakręty nadawały się na wielopoziomowy dramat, postacią, która równie często trafia na srebrny ekran jest Joanna d'Arc. Film z Ingrid Bergman, adaptacja końca jej losów autorstwa Roberta Bressona czy biografia od Luca Bessona z Millą Jovovich - to tylko kilka przykładów. Niedoścignionym wzorem pozostaje jednak "Męczeństwo..." w reżyserii Carla Theodora Dreyera. Ostatni niemy film wybitnego twórcy opowiada historię procesu młodej wojowniczki o wolność Francji, która nie chciała wyrzec się swojej wiary. Wybór między Bogiem a własnym życiem wydaje się wyjątkowo trudny, bo i tak prowadzący do zguby. Duński reżyser zbudował postać za pomocą wymownych zbliżeń, które skonstruowały intymną przestrzeń wewnętrznego cierpienia bohaterki. We wspaniałej roli tytułowej Maria Falconetti.

Andriej Tarkowski to z pewnością jeden z najbardziej uduchowionych reżyserów kina, który nie bał się czerpać z różnych wyznań, odłamów i wierzeń. Różnorakie inspiracje można odnaleźć każdym z jego filmów, od fantastyczno-naukowych "Solaris" i "Stalkera" po bardziej autobiograficzne "Nostalgię" i "Zwierciadło". Wyjątkowo bezpośredni okazał się w biografii Andrieja Rublowa, świętego Kościoła Prawosławnego, słynnego średniowiecznego twórcy ikon. Jego podróż przez przepełnioną okropieństwami wojny Ruś splata się w opowieść o samej istocie tworzenia, duszy artysty wobec boskich poleceń, próbie dążenia do ideału. To poetycki film o świętych śladach na pracy tego pisarza i wielu innych artystów, włącznie z samym Tarkowskim. Ten projekt okazał się także pierwszy twórczym spotkaniem reżysera ze swoim późniejszym etatowym aktorem, Anatolim Solonitsynem, czyli odtwórcą roli Rublowa. Skąpy w faktograficzne informacje, ale wyjątkowo pełny obraz epoki to kino niespełna sześćdziesięcioletnie i bez perspektyw na jakiekolwiek zestarzenie się. Jedno z niewielu dzieł filmowych w ścisłym znaczeniu prawdziwej sztuki na srebrnym ekranie.