Najlepsze filmy brytyjskie. Top 10 filmów, które warto obejrzeć

"Trainspotting" Danny'ego Boyle'a to popkulturowa twarz Wielkiej Brytanii. Adaptacja powieści Irvine'a Welsha trafiła do naszych serc nie tylko za sprawą teledyskowego montażu i pulsującej hitami ścieżki dźwiękowej, ale też oryginalnych zabiegów formalnych – jak scena nurkowania w "najgorszym kiblu w Szkocji" czy zapadania się w dywan po przedawkowaniu. Bohaterem filmu jest Mark Renton, młody narkoman, który pogrąża się w nałogu, by zamanifestować pogardę dla konsumpcyjnego społeczeństwa. W rolach głównych Ewan McGregor, Jonny Lee Miller, Robert Carlyle. John Hodge został uhonorowany nagrodą BAFTA za najlepszy scenariusz adaptowany.

"Starsza pani znika" to jeden z ostatnich filmów nakręconych przez Alfreda Hitchcocka w Wielkiej Brytanii. Podczas podróży pociągiem młoda Angielka Iris Henderson nawiązuje znajomość z sympatyczną starszą panią. Niespodziewanie na głowę dziewczyny spada wazon. Kiedy po tym wypadku odzyskuje ona przytomność, spostrzega, że staruszka zniknęła ze swojego przedziału. Iris próbuje ją odnaleźć i prosi o pomoc współpasażerów. Okazuje się jednak, że nikt prócz niej nie widział kobiety... Czy była ona wytworem wyobraźni bohaterki? A może starsza pani padła ofiarą spisku? Mistrz suspensu perfekcyjnie stopniuje napięcie, wciągając widza w skomplikowaną intrygę.

Monumentalne kino i wielka rola Petera O'Toole'a. Stojący za kamerą David Lean stworzył epopeję o heroicznych wyczynach T.E. Lawrence'a (Peter O'Toole), romantycznego bohatera, który jako oficer armii brytyjskiej wpłynął na losy Arabii. Podczas pierwszej wojny światowej służący na Bliskim Wschodzie Lawrence zdołał zjednoczyć zwaśnione plemiona Beduinów i utworzyć z nich partyzancką armię. Pod jego wodzą Arabowie odnieśli wiele wspaniałych zwycięstw i przepędzili Turków ze swojej ojczyzny. W 1963 roku "Lawrence..." tryumfował podczas rozdania nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej. Został uhonorowany m.in. statuetkami dla najlepszego filmu i najlepszego reżysera.

W "Nagich" Mike Leigh zabiera nas w podróż do mrocznego, klaustrofobicznego świata. Naszym przewodnikiem zostaje Johnny Fletcher (fenomenalny David Thewlis) – gwałciciel uciekający z Manchesteru do Londynu. Film zadebiutował w konkursie głównym na festiwalu w Cannes. Złotej Palmy nie zdobył (to ten historyczny rok, kiedy uhonorowano ex aequo "Fortepian" i "Żegnaj, moja konkubino"), wyszedł jednak z nagrodami dla Mike'a Leigh i Davida Thewlisa.

"Trzeci człowiek" Carola Reeda to jeden z najwybitniejszych filmów noir. Jego akcja toczy się tuż po wojnie w Wiedniu podzielonym na kilka stref okupacyjnych. Na zaproszenie przyjaciela Harry'ego Lime'a przyjeżdża do miasta młody amerykański pisarz Holly Martins, autor kiepskich powieści kryminalnych. Na miejscu dowiaduje się, że Lime zginął potrącony przez samochód. Sprzeczne relacje świadków skłaniają Martinsa do podjęcia prywatnego śledztwa. W roli głównej Orson Welles.

Alan Parker to jeden z naszych ulubionych reżyserów. Jak w podsumowaniu twórczości zmarłego w 2020 roku twórcy pisał Michał Walkiewicz, i bez artystycznego wkładu Alana Parkera "The Wall" Floydów to podróż na mroczną stronę księżyca. W kultowym, inspirowanym longplejem filmie reżyser bez ceregieli przecina linkę hamulcową: to po części awangardowy teledysk, po części przerażająca dystopia. Momentami rzecz z porządku surrealistycznego, a kiedy indziej - relacja z podkoloryzowanego świat za oknem. Raz kino stylu zerowego, kiedy indziej - transowa animacja. Słowem, zbyt daleki odlot, który przez trzydzieści lat rozpalał wyobraźnię kolejnych pokoleń kinomanów. W roli głównej właściwy człowiek na właściwym miejscu, czyli Bob Geldof.

"Młody gniewny" Tony Richardson ma w swoim CV takie filmy jak "Miłość i gniew", "Samotność długodystansowca" czy nagrodzony Oscarami "Tom Jones". My wybraliśmy dzieło mniej znane, ale na pewno nie mniej interesujące. "Smak miodu" to filmowa adaptacja sztuki teatralnej autorstwa Shelagh Delaney. Jej bohaterką jest 17-letnia Jo (w filmie brawurowo zagrana przez Ritę Tushingham). Po tym jak jej matka wyprowadza się do młodszego i dobrze sytuowanego kochanka, pozostawiona sama sobie dziewczyna nawiązuje romans z Jimmym, czarnym marynarzem. Związek kończy się niechcianą ciążą, a rolę zastępczego ojca zgadza się przejąć Geoffrey, gej i przyjaciel Jo. "Smak miodu" zalicza się do tzw. kitchen sink realism. Jak inne filmy z nurtu, bez upiększeń pokazuje codzienne życie przedstawicieli klasy robotniczej. Wynajmują oni ciasne mieszkania, a swojemu rozczarowaniu wobec współczesnego społeczeństwa dają wyraz, przesiadując po pracy w ponurych pubach, gdzie dyskutują o polityce i kontrowersyjnych tematach, jak prawo do aborcji czy bezdomność.

"Kult" Robina Hardy'ego to film, bez którego nie byłoby "Midsommar. W biały dzień" Ariego Astera. Obok takich filmów jak "Krew na szponach szatana" i "Pogromca czarownic" tworzy tzw. nieświętą trójcę, czyli trzon nurtu znanego jako folk horroru. Bohaterem "Kultu" jest poczciwy sierżant Howie, który trafia na odizolowaną wyspę, by poprowadzić śledztwo w sprawie zaginięcia dziewczynki. Reżyser oprowadza nas po społeczności, prezentując kolejne, coraz bardziej niepokojące zwyczaje jej członków. Wkrótce okazuje się, że mają oni wobec bohatera przerażające plany.

Pod pojęciem "kina dziedzictwa" kryją się brytyjskie filmy lat 80. i 90. z nostalgią patrzące na czasy świetności brytyjskiego imperium. Najwybitniejszym przedstawicielem tego nurtu jest bez wątpienia James Ivory – i to jego dzieło postanowiliśmy zamieścić w rankingu. "Pokój z widokiem", czyli adaptacja powieści E.M. Forstera pod tym samym tytułem, opowiada o perypetiach Lucy, dziewczyny z dobrego domu, która w towarzystwie starszej kuzynki odbywa pierwszą w życiu podróż do Włoch. W obsadzie takie gwiazdy jak Maggie Smith, Judi Dench, Helena Bonham-Carter, Daniel Day-Lewis czy Julian Sands.

Monty Python to kwintesencja brytyjskiego poczucia humoru. Nie oglądając się na żadne świętości (vide: "Żywot Briana"), grupa komików wyciąga na wierzch absurd otaczającego nas świata. W tej kultowej komedii biorą na warsztat historię pełnych niezwykłych przygód poszukiwań legendarnego Świętego Graala przez króla Artura i członków jego świty. Film bezpardonowo wykpiwa rycerstwo, jego twórcy dbają jednak o to, aby realia średniowiecza były przedstawione w zgodzie z prawdą historyczną. W rolach głównych Graham Chapman, John Cleese, Eric Idle, Terry Gilliam, Terry Jones i Michael Palin.