Dziś 1 listopada, dzień Wszystkich Świętych. W redakcyjnym gronie wspominamy z tej okazji zmarłych ludzi kina. Niestety, tych, którzy zasłużyli się dla X Muzy, a którzy odeszli w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy, jest wielu i z oczywistych względów nie o wszystkich możemy dzisiaj wspomnieć. Mamy jednak nadzieję, że nie pozwolicie o nich zapomnieć i podzielicie się ich nazwiskami i dokonaniami w komentarzach.
Stan Lee (zm. 12 listopada 2018)
Amerykański scenarzysta i producent – komiksowy, filmowy, telewizyjny. Legenda wydawnictwa Marvel Comics, współtwórca takich postaci, jak: Iron Man, Spider-Man, Hulk, Fantastyczna Czwórka i Thor. W 2008 roku odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.
Nicolas Roeg (zm. 23 listopada 2018)
Wybitny brytyjski reżyser i operator. Trzykrotnie nominowany do BAFTY i rywalizujący o Złotą Palmę w Cannes. Autor "Nie oglądaj się teraz", "Arii" oraz debiutanckiego, kontrowersyjnego "Przedstawienia".
Bernardo Bertolucci (zm. 26 listopada 2018)
Reżyser i scenarzysta, klasyk włoskiego kina. Twórca "Ostatniego tanga w Paryżu", "Konformisty" i "Ukrytych pragnień". Dwukrotny laureat Oscara za "Ostatniego Cesarza".
Witold Sobociński (zm. 19 listopada 2018)
Wybitny polski operator, autor zdjęć do filmów m.in. Andrzeja Wajdy ("Ziemia obiecana", "Wesele"), Romana Polańskiego ("Frantic", "Piraci") i Wojciecha Jerzego Hasa ("Sanatorium pod Klepsydrą").
Ferenc Kósa (zm. 12 grudnia 2018)
Węgierski reżyser i scenarzysta, autor 13 filmów. Nakręcił m.in. głośne krótkometrażowe "Samobójstwo" (1967), a także "Koronę śmierci" (1970), "Poza czasem" (1972), "Śnieżycę" (1974) i "Guernicę" (1982). Laureat nagrody dla najlepszego reżysera na Festiwalu w Cannes w 1967 roku (za debiutanckie "Dziesięć tysięcy dni").
Penny Marshall (zm. 17 grudnia 2018)
Hollywoodzka reżyserka i aktorka. Pierwszą w historii kobieta, której film ("Duży" z 1988 roku) zarobił w amerykańskich kinach ponad 100 milionów dolarów. Sławę przyniosła jej główna rola w sitcomie "Laverne & Shirley" emitowanym w latach 1976-1983. Za kamerą zadebiutowała w 1986, kręcąc "Jumpin' Jack Flash". W jej filmografii są również "Przebudzenia" (1988), "Ich własna liga" (1992), "Inteligent w armii" (1994) i serial "Wszystkie wcielenia Tary" (2009).
Kazimierz Kutz (zm. 18 grudnia 2018)
Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów i scenarzystów. Współtwórca filmów tzw. szkoły polskiej, m.in. "Krzyża walecznych" oraz awangardowego "Nikt nie woła". Autor "trylogii śląskiej", w skład której wchodzą "Sól ziemi czarnej", "Perła w koronie" i "Paciorki jednego różańca".
Donald Moffat (zm. 20 grudnia 2018)
Brytyjski aktor serialowy i telewizyjny, znany głównie z ról drugoplanowych. Na koncie miał m.in. "Coś" Johna Carpentera, a także "Popeye" Roberta Altmana.
Dusan Makavejev (zm. 25 stycznia 2019)
Serbski scenarzysta i reżyser filmowy, jeden z klasyków europejskiej awangardy. Jego "Dziecko Coca-Coli", "Czarnogóra, czyli perły i wieprze" rywalizowały o Złotą Palmę na festiwalu w Cannes. Laureat Srebrnego Niedźwiedzia w Berlinie za "Bezbronną niewinność".
Michel Legrand (zm. 26 stycznia 2019)
Francuski kompozytor, autor ponad 200 ścieżek dźwiękowych do filmów i seriali. Jest laureatem trzech Oscarów (za muzykę do filmów "Lato roku 1942" i "Jentł" oraz piosenkę "The Windmills of Your Mind" z filmu "Afera Thomasa Crowna") i pięciu nagród Grammy. Napisał też muzykę do takich filmów jak m.in. "Parasolki z Cherbourga" (1964), "Panienki z Rochefort" (1967), "Posłaniec" (1971), "Trzej muszkieterowie" (1973) i "F jak fałszerstwo" (1973).
Albert Finney (zm. 8 lutego 2019)
Wybitny brytyjski aktor telewizyjny i serialowy. W jego filmografii znajdują się m.in. "Tom Jones", "Garderobiany", "Morderstwo w Orient Expressie", "Erin Brockovich", a także trylogia o Jasonie Bournie. Trzykrotny laureat Złotego Globu, pięciokrotnie nominowany do Oscara.
Bruno Ganz (zm. 16 lutego 2019)
Wybitny szwajcarski aktor. Pamiętany przede wszystkim za fantastyczne role Hitlera w "Upadku" oraz anioła Damiela w "Niebie nad Berlinem". Ostatnie występy na ekranie zanotował u Larsa von Triera ("Dom, który zbudował Jack") oraz Terrence'a Malicka ("Ukryte życie").
Stanley Donen (zm. 21 lutego 2019)
Amerykański choreograf i reżyser. Największą sławę przyniosły mu musicale kręcone w lata 50. ubiegłego wieku. Do najważniejszych jego dzieł należą: "Deszczowa piosenka", "Siedem narzeczonych dla siedmiu braci" i "Zabawna buzia". Jest laureatem honorowego Oscara, którego otrzymał w 1998.
Luke Perry (zm. 4 marca 2019)
Amerykański aktor, którego świat znał przede wszystkim jako Dylana McKaya z "Beverly Hills, 90210". W ostatnim czasie pojawiał się regularnie jako Fred Andrews w "Riverdale". Zagrał też u Quentina Tarantino w filmie "Pewnego razu... w Hollywood".
Zofia Czerwińska (zm. 13 marca 2019)
Polska aktorka, której największa popularność przypadała na lata 70. i 80. Polacy pamiętają ją z filmów "Rejs", "Miś" oraz seriali "Czterdziestolatek" i "Alternatywy 4". Od 1979 roku związana była z warszawskim teatrem Syrena.
Jerzy Wójcik (zm. 3 kwietnia 2019)
Znakomity polski operator filmowy. Autor zdjęć do wielu z najważniejszych polskich filmów drugiej połowy XX wieku, w tym do: "Eroiki", "Popiołu i diamentu", "Matki Joanny od Aniołów", "Faraona" i "Potopu".
Georgi Daneliya (zm. 4 kwietnia 2019)
Rosyjski reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia gruzińskiego. Nakręcił takie filmy jak "Sierioża" (1960), "Chodząc po Moskwie" (1963), "Jesienny maraton" (1979) i "Kin-dza-dza!" (1986). Zdobył Kryształowy Globus na MFF w Karlowych Warach (1960) i Nagrodę Specjalną na Berlinale (1980) oraz honorowy tytuł Ludowego Artysty ZSRR (1989).
Bibi Andersson (zm. 14 kwietnia 2019)
Jedna z najsłynniejszych szwedzkich aktorek. Przez lata twórczo związana z Ingmarem Bergmanem. W latach 1950-80 wystąpiła w jego trzynastu filmach, w tym w: "Tam, gdzie rosną poziomki" (1957), "Siódmej pieczęci" (1957) oraz "Personie" (1966). W 1958 roku zdobyła Złotą Palmę za występ w "U progu życia", w 1963 – Srebrnego Niedźwiedzia za "Kochankę".
Tadeusz Pluciński (zm. 23 kwietnia 2019)
Polski aktor kinowy, telewizyjny i teatralny. Choć najczęściej pojawiał się na drugim planie, jego postacie często zapadały widzom w pamięci. Wystąpił m.in. w komediach "Brunet wieczorową porą", "Poszukiwany, poszukiwana" oraz w serialu "Alternatywy 4".
Jean-Pierre Marielle (zm. 24 kwietnia 2019)
Francuski aktor, siedmiokrotnie nominowany do nagrody Cezara. Zagrał w ponad 100 filmach. W jego filmografii są m.in. "Napad na bank" (1964), "Bez wyraźnych motywów" (1971), "Cztery muchy na szarym aksamicie" (1971), "Waliza" (1973), "Wszystkie poranki świata" (1991), "Pociąg do wolności" (1995) i "Kod da Vinci" (2006).
John Singleton (zm. 28 kwietnia 2019)
Jeden z najważniejszych twórców afroamerykańskich. Jego debiut – "Chłopaki z sąsiedztwa" – stał się wydarzeniem sezonu, przynosząc mu dwie nominacje do Oscarów (za reżyserię i scenariusz oryginalny). Jest również autorem "Shafta" z 2000 roku i "Za szybkich, za wściekłych". W ostatnich latach związany był głównie z projektami serialowymi. Pracował m.in. przy "American Crime Story: Sprawa O.J. Simpsona".
Peter Mayhew (zm. 30 kwietnia)
Aktor urodzony w Anglii. Cały świat pokochał go za rolę Chewbacki z sagi "Gwiezdne wojny". W postać wcielał się na przestrzeni prawie 40 lat sześciokrotnie, poczynając od "Nowej nadziei", na "Przebudzeniu Mocy" kończąc.
Alvin Sargent (zm. 9 maja 2019)
Amerykański scenarzysta. W swojej karierze zdobył dwa Oscary: za "Julię" i "Zwyczajnych ludzi". Dużą popularność przyniosła mu współpraca z Samem Raimim, dla którego przygotował scenariusze trylogii o Spider-Manie. Był również współautorem fabuły "Niesamowitego Spider-Mana".
Doris Day (zm. 13 maja 2019)
Piosenkarka i hollywoodzka aktorka, która szczyt popularności osiągnęła w latach 50. i 60. W jej filmografii znajdują się takie tytuły, jak: "Calamity Jane" (1953), "Człowiek, który wiedział za dużo", "Telefon towarzyski" (za rolę w której otrzymała nominację do Oscara) czy "Przesuń się, kochanie" (1963). W 1968 roku przestała grać w filmach i przeniosła się do telewizji, gdzie została gwiazdą sitcomu "The Doris Day Show" (1968-1973). Po zakończeniu kariery aktorskiej poświęciła się aktywizmowi na rzecz zwierząt.
Ryszard Bugajski (zm. 7 czerwca 2019)
Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów i scenarzystów. Największą sławę przyniosło mu "Przesłuchanie" z Krystyną Jandą (nagrodzoną za swój występ w Cannes). Ze względu na ostry antykomunistyczny wydźwięk film przez wiele lat był blokowany przez cenzurę, zaś po jego nakręceniu Bugajski opuścił kraj. Po powrocie do Polski nakręcił m.in. biografię legendy AK, Emila Fieldorfa ("Generał Nil"), a także kontrowersyjny "Układ zamknięty". Jego ostatnim filmem była nakręcona przed trzema laty historia Krwawej Luny z UB, czyli Julii Brystigerowej – "Zaćma".
Franco Zeffirelli (zm. 15 czerwca 2019)
Reżyser filmowy, teatralny i operowy, który zyskał rozgłos dzięki dwóm adaptacjom Szekspira: komedii "Poskromienie złośnicy" i nominowanej do Oscara tragedii "Romeo i Julia". Znany był również z chwalonych w Watykanie obrazów o tematyce religijnej ("Brat Słońce, siostra Księżyc" i serial "Jezus z Nazaretu") oraz ckliwych opowieści o miłości ("Mistrz" i "Niekończąca się miłość"). Do innych ważnych dzieł w jego dorobku należą: "Traviata" (za którą otrzymał drugą nominację do Oscara) i "Otello" z Placido Domingo.
Billy Drago (zm. 24 czerwca 2019)
Aktor telewizyjny i filmowy najczęściej obsadzany w rolach czarnych charakterów. Najbardziej znany z roli w "Nietykalnych" Briana De Palmy, gdzie wcielił się w rolę Franka Nittiego – gangstera będącego prawą ręką Ala Capone. Na swoim koncie ma także występy m.in. w nominowanym do Złotej Palmy "Niesamowitym jeźdźcu" Clinta Eastwooda, "Oddziale Delta 2" oraz horrorach "Wzgórza mają oczy" i sequelu "Dzieci kukurydzy".
Max Wright (zm. 26 czerwca 2019)
Aktor najlepiej znany z roli ojca rodziny, która przygarnęła pod swój dach tytułowego bohatera serialu "ALF". Na wielkim ekranie zadebiutował w 1979 roku, grając w oscarowym "Całym tym zgiełku". Na koncie miał również drugoplanowe role m.in. w "Czerwonych", "Żądle 2" i "Cieniu".
Rip Torn (zm. 9 lipca 2019)
Aktor znany m.in. z ról w "The Larry Sanders Show" i "Facetach w czerni". Występ w sitcomie "The Larry Sanders Show" przyniósł mu szereg nominacji do nagrody Emmy (za każdy z sześciu sezonów) – i jedną statuetkę. W 1984 nominowano go do Oscara za występ w filmie "Moje Cross Creek".
Rutger Hauer (zm. 19 lipca)
Holenderski aktor, którego kariera nabrała rozpędu w latach 70. za sprawą ról w filmach Paula Verhoevena - "Tureckich owocach" i "Żołnierzu Orańskim". Na początku lat 80. Hauer zaczął pracować w Ameryce. Jego hollywoodzkim debiutem był występ u boku Sylvestra Stallone'a w dreszczowcu "Nocny jastrząb". Rok później Holender zagrał najważniejszą rolę w życiu - replikanta Roya Batty'ego w arcydziele science fiction "Łowca androidów". W 1995 roku Hauer został nagrodzony Złotym Globem za występ w filmie telewizyjnym "Vaterland - Tajemnica III Rzeszy".
Peter Fonda (zm. 16 sierpnia 2019)
Amerykański aktor i scenarzysta. Pierwsze znaczące role zagrał w filmach Rogera Cormana: "Dzikich aniołach" i "Podróży". Status legendy zapewnił mu "Swobodny jeździec". Była to opowieść o dwóch motocyklistach, którą Fonda wyprodukował za niespełna 400 tysięcy dolarów i do której przygotował scenariusz razem Dennisem Hopperem i Terrym Southernem. Obraz stał się głosem pokolenia, a scenariusz został nominowany do Oscara. Peter Fonda wystąpił również m.in. w: "Ucieczce z Los Angeles", "Angolu" i "3:10 do Yumy". Pomimo choroby nowotworowej był aktywny zawodowo do samego końca.
Richard Williams (zm. 16 sierpnia 2019)
Trzykrotny laureat Oscara i animator znany m.in. z pracy przy filmie "Kto wrobił Królika Rogera?". Pracował też przy filmach aktorskich, dla których przygotowywał m.in. czołówki. W jego filmografii są choćby "Co słychać, koteczku?", "Casino Royale" czy "Powrót Różowej Pantery".
Piotr Woźniak-Starak (zm. 18 sierpnia 2019)
Producent filmowy, założyciel firmy producenckiej Watchout Studio. Pracował m.in. przy filmach "Big Love" (2012), "Bogowie" (2014), "Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej" (2017). Ostatnim jego projektem jest "Ukryta gra" (2019), która wejdzie do kin już po jego śmierci.
Jan Purzycki (zm. 20 sierpnia 2019)
Scenarzysta filmowy i telewizyjny. Jego najbardziej znane filmy to "Wielki Szu", "Piłkarski poker" i "Prymas - Trzy lata z tysiąca". Pisał lub współtworzył scenariusze odcinków "Złotopolskich" przez cały czas emisji serialu.
Sid Haig (zm. 21 września 2019)
Amerykański aktor. W latach 60. i 70. grał w filmach blaxploitation, m.in. w "Wielkim domu lalek" (1971), "Coffy" (1973) i "Foxy Brown" (1974). Najbardziej znany jest jednak z występów w horrorach Roba Zombiego takich jak "Dom 1000 trupów" (2003) czy "Bękarty diabła" (2005), gdzie wcielał się w postać Kapitana Spauldinga.
Jan Kobuszewski (zm. 28 września 2019)
Aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, artysta kabaretowy. Specjalizował się w rolach drugoplanowych bądź epizodycznych. Grał m.in. w takich filmach jak "Brunet wieczorową porą" (1976), "Poszukiwany, poszukiwana" (1972) czy "Nie ma róży bez ognia" (1974) oraz serialach "Alternatywy 4", "Czterdziestolatek" i "Graczykowie". Współpracował z kabaretem "Dudek" i "Kabaretem Olgi Lipińskiej".
Janusz Kondratiuk (zm. 7października)
Polski reżyser i scenarzysta. Ukończył PWSFiTV w Łodzi na wydziale reżyserskim. Po kilku etiudach zaczął kręcić filmy telewizyjne - już pierwsze z nich, "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę", "Niedziela Barabasza" i "Dziewczyny do wzięcia" przyniosły mu popularność. W trakcie swojej pracy nad fabułami był sześciokrotnie nominowany do gdyńskich Złotych Lwów - m.in. za "Głos", "Złote Runo" i "Milion dolarów". Jego ostatni film, "Jak pies z kotem", poświęcony był jego relacji z bratem Andrzejem zmarłym w 2016 roku. Film zdobył dwie nagrody aktorskie w Gdyni.
Robert Forster (zm. 11 października 2019)
Amerykański aktor. W jego filmografii są m.in. "Chłodnym okiem" (1969), "Aligator" (1980), "Oddział delta" (1986) i "Spadkobiercy" (2011). Był gwiazdą seriali "Banyon" (1972-1973) i "Nakia" (1974), zagrał również w trzecim sezonie "Twin Peaks" oraz w "Breaking Bad" i jego filmowej kontynuacji, "El Camino". Za rolę w "Jackie Brown"Quentina Tarantino zdobył nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego.
Robert Evans (zm. 26 października 2019)
Producent filmowy. W 1967 roku, w wieku 36 lat został najmłodszym szefem produkcji w historii studia Paramount Pictures. To za jego czasów powstały "Ojciec chrzestny", "Love Story" i "Dziecko Rosemary". Był producentem takich obrazów jak: "Chinatown" (za który dostał nominację do Oscara), "Maratończyk", "Miejski kowboj" i "Cotton Club".
***
Stan Lee (zm. 12 listopada 2018)
Amerykański scenarzysta i producent – komiksowy, filmowy, telewizyjny. Legenda wydawnictwa Marvel Comics, współtwórca takich postaci, jak: Iron Man, Spider-Man, Hulk, Fantastyczna Czwórka i Thor. W 2008 roku odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.
***
Nicolas Roeg (zm. 23 listopada 2018)
Wybitny brytyjski reżyser i operator. Trzykrotnie nominowany do BAFTY i rywalizujący o Złotą Palmę w Cannes. Autor "Nie oglądaj się teraz", "Arii" oraz debiutanckiego, kontrowersyjnego "Przedstawienia".
***
Bernardo Bertolucci (zm. 26 listopada 2018)
Reżyser i scenarzysta, klasyk włoskiego kina. Twórca "Ostatniego tanga w Paryżu", "Konformisty" i "Ukrytych pragnień". Dwukrotny laureat Oscara za "Ostatniego Cesarza".
***
Witold Sobociński (zm. 19 listopada 2018)
Wybitny polski operator, autor zdjęć do filmów m.in. Andrzeja Wajdy ("Ziemia obiecana", "Wesele"), Romana Polańskiego ("Frantic", "Piraci") i Wojciecha Jerzego Hasa ("Sanatorium pod Klepsydrą").
***
Ferenc Kósa (zm. 12 grudnia 2018)
Węgierski reżyser i scenarzysta, autor 13 filmów. Nakręcił m.in. głośne krótkometrażowe "Samobójstwo" (1967), a także "Koronę śmierci" (1970), "Poza czasem" (1972), "Śnieżycę" (1974) i "Guernicę" (1982). Laureat nagrody dla najlepszego reżysera na Festiwalu w Cannes w 1967 roku (za debiutanckie "Dziesięć tysięcy dni").
***
Penny Marshall (zm. 17 grudnia 2018)
Hollywoodzka reżyserka i aktorka. Pierwszą w historii kobieta, której film ("Duży" z 1988 roku) zarobił w amerykańskich kinach ponad 100 milionów dolarów. Sławę przyniosła jej główna rola w sitcomie "Laverne & Shirley" emitowanym w latach 1976-1983. Za kamerą zadebiutowała w 1986, kręcąc "Jumpin' Jack Flash". W jej filmografii są również "Przebudzenia" (1988), "Ich własna liga" (1992), "Inteligent w armii" (1994) i serial "Wszystkie wcielenia Tary" (2009).
***
Kazimierz Kutz (zm. 18 grudnia 2018)
Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów i scenarzystów. Współtwórca filmów tzw. szkoły polskiej, m.in. "Krzyża walecznych" oraz awangardowego "Nikt nie woła". Autor "trylogii śląskiej", w skład której wchodzą "Sól ziemi czarnej", "Perła w koronie" i "Paciorki jednego różańca".
***
Donald Moffat (zm. 20 grudnia 2018)
Brytyjski aktor serialowy i telewizyjny, znany głównie z ról drugoplanowych. Na koncie miał m.in. "Coś" Johna Carpentera, a także "Popeye" Roberta Altmana.
***
Dusan Makavejev (zm. 25 stycznia 2019)
Serbski scenarzysta i reżyser filmowy, jeden z klasyków europejskiej awangardy. Jego "Dziecko Coca-Coli", "Czarnogóra, czyli perły i wieprze" rywalizowały o Złotą Palmę na festiwalu w Cannes. Laureat Srebrnego Niedźwiedzia w Berlinie za "Bezbronną niewinność".
***
Michel Legrand (zm. 26 stycznia 2019)
Francuski kompozytor, autor ponad 200 ścieżek dźwiękowych do filmów i seriali. Jest laureatem trzech Oscarów (za muzykę do filmów "Lato roku 1942" i "Jentł" oraz piosenkę "The Windmills of Your Mind" z filmu "Afera Thomasa Crowna") i pięciu nagród Grammy. Napisał też muzykę do takich filmów jak m.in. "Parasolki z Cherbourga" (1964), "Panienki z Rochefort" (1967), "Posłaniec" (1971), "Trzej muszkieterowie" (1973) i "F jak fałszerstwo" (1973).
***
Albert Finney (zm. 8 lutego 2019)
Wybitny brytyjski aktor telewizyjny i serialowy. W jego filmografii znajdują się m.in. "Tom Jones", "Garderobiany", "Morderstwo w Orient Expressie", "Erin Brockovich", a także trylogia o Jasonie Bournie. Trzykrotny laureat Złotego Globu, pięciokrotnie nominowany do Oscara.
***
Bruno Ganz (zm. 16 lutego 2019)
Wybitny szwajcarski aktor. Pamiętany przede wszystkim za fantastyczne role Hitlera w "Upadku" oraz anioła Damiela w "Niebie nad Berlinem". Ostatnie występy na ekranie zanotował u Larsa von Triera ("Dom, który zbudował Jack") oraz Terrence'a Malicka ("Ukryte życie").
***
Stanley Donen (zm. 21 lutego 2019)
Amerykański choreograf i reżyser. Największą sławę przyniosły mu musicale kręcone w lata 50. ubiegłego wieku. Do najważniejszych jego dzieł należą: "Deszczowa piosenka", "Siedem narzeczonych dla siedmiu braci" i "Zabawna buzia". Jest laureatem honorowego Oscara, którego otrzymał w 1998.
***
Luke Perry (zm. 4 marca 2019)
Amerykański aktor, którego świat znał przede wszystkim jako Dylana McKaya z "Beverly Hills, 90210". W ostatnim czasie pojawiał się regularnie jako Fred Andrews w "Riverdale". Zagrał też u Quentina Tarantino w filmie "Pewnego razu... w Hollywood".
***
Zofia Czerwińska (zm. 13 marca 2019)
Polska aktorka, której największa popularność przypadała na lata 70. i 80. Polacy pamiętają ją z filmów "Rejs", "Miś" oraz seriali "Czterdziestolatek" i "Alternatywy 4". Od 1979 roku związana była z warszawskim teatrem Syrena.
***
Jerzy Wójcik (zm. 3 kwietnia 2019)
Znakomity polski operator filmowy. Autor zdjęć do wielu z najważniejszych polskich filmów drugiej połowy XX wieku, w tym do: "Eroiki", "Popiołu i diamentu", "Matki Joanny od Aniołów", "Faraona" i "Potopu".
***
Georgi Daneliya (zm. 4 kwietnia 2019)
Rosyjski reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia gruzińskiego. Nakręcił takie filmy jak "Sierioża" (1960), "Chodząc po Moskwie" (1963), "Jesienny maraton" (1979) i "Kin-dza-dza!" (1986). Zdobył Kryształowy Globus na MFF w Karlowych Warach (1960) i Nagrodę Specjalną na Berlinale (1980) oraz honorowy tytuł Ludowego Artysty ZSRR (1989).
***
Bibi Andersson (zm. 14 kwietnia 2019)
Jedna z najsłynniejszych szwedzkich aktorek. Przez lata twórczo związana z Ingmarem Bergmanem. W latach 1950-80 wystąpiła w jego trzynastu filmach, w tym w: "Tam, gdzie rosną poziomki" (1957), "Siódmej pieczęci" (1957) oraz "Personie" (1966). W 1958 roku zdobyła Złotą Palmę za występ w "U progu życia", w 1963 – Srebrnego Niedźwiedzia za "Kochankę".
***
Tadeusz Pluciński (zm. 23 kwietnia 2019)
Polski aktor kinowy, telewizyjny i teatralny. Choć najczęściej pojawiał się na drugim planie, jego postacie często zapadały widzom w pamięci. Wystąpił m.in. w komediach "Brunet wieczorową porą", "Poszukiwany, poszukiwana" oraz w serialu "Alternatywy 4".
***
Jean-Pierre Marielle (zm. 24 kwietnia 2019)
Francuski aktor, siedmiokrotnie nominowany do nagrody Cezara. Zagrał w ponad 100 filmach. W jego filmografii są m.in. "Napad na bank" (1964), "Bez wyraźnych motywów" (1971), "Cztery muchy na szarym aksamicie" (1971), "Waliza" (1973), "Wszystkie poranki świata" (1991), "Pociąg do wolności" (1995) i "Kod da Vinci" (2006).
***
John Singleton (zm. 28 kwietnia 2019)
Jeden z najważniejszych twórców afroamerykańskich. Jego debiut – "Chłopaki z sąsiedztwa" – stał się wydarzeniem sezonu, przynosząc mu dwie nominacje do Oscarów (za reżyserię i scenariusz oryginalny). Jest również autorem "Shafta" z 2000 roku i "Za szybkich, za wściekłych". W ostatnich latach związany był głównie z projektami serialowymi. Pracował m.in. przy "American Crime Story: Sprawa O.J. Simpsona".
***
Peter Mayhew (zm. 30 kwietnia)
Aktor urodzony w Anglii. Cały świat pokochał go za rolę Chewbacki z sagi "Gwiezdne wojny". W postać wcielał się na przestrzeni prawie 40 lat sześciokrotnie, poczynając od "Nowej nadziei", na "Przebudzeniu Mocy" kończąc.
***
Alvin Sargent (zm. 9 maja 2019)
Amerykański scenarzysta. W swojej karierze zdobył dwa Oscary: za "Julię" i "Zwyczajnych ludzi". Dużą popularność przyniosła mu współpraca z Samem Raimim, dla którego przygotował scenariusze trylogii o Spider-Manie. Był również współautorem fabuły "Niesamowitego Spider-Mana".
***
Doris Day (zm. 13 maja 2019)
Piosenkarka i hollywoodzka aktorka, która szczyt popularności osiągnęła w latach 50. i 60. W jej filmografii znajdują się takie tytuły, jak: "Calamity Jane" (1953), "Człowiek, który wiedział za dużo", "Telefon towarzyski" (za rolę w której otrzymała nominację do Oscara) czy "Przesuń się, kochanie" (1963). W 1968 roku przestała grać w filmach i przeniosła się do telewizji, gdzie została gwiazdą sitcomu "The Doris Day Show" (1968-1973). Po zakończeniu kariery aktorskiej poświęciła się aktywizmowi na rzecz zwierząt.
***
Ryszard Bugajski (zm. 7 czerwca 2019)
Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów i scenarzystów. Największą sławę przyniosło mu "Przesłuchanie" z Krystyną Jandą (nagrodzoną za swój występ w Cannes). Ze względu na ostry antykomunistyczny wydźwięk film przez wiele lat był blokowany przez cenzurę, zaś po jego nakręceniu Bugajski opuścił kraj. Po powrocie do Polski nakręcił m.in. biografię legendy AK, Emila Fieldorfa ("Generał Nil"), a także kontrowersyjny "Układ zamknięty". Jego ostatnim filmem była nakręcona przed trzema laty historia Krwawej Luny z UB, czyli Julii Brystigerowej – "Zaćma".
***
Franco Zeffirelli (zm. 15 czerwca 2019)
Reżyser filmowy, teatralny i operowy, który zyskał rozgłos dzięki dwóm adaptacjom Szekspira: komedii "Poskromienie złośnicy" i nominowanej do Oscara tragedii "Romeo i Julia". Znany był również z chwalonych w Watykanie obrazów o tematyce religijnej ("Brat Słońce, siostra Księżyc" i serial "Jezus z Nazaretu") oraz ckliwych opowieści o miłości ("Mistrz" i "Niekończąca się miłość"). Do innych ważnych dzieł w jego dorobku należą: "Traviata" (za którą otrzymał drugą nominację do Oscara) i "Otello" z Placido Domingo.
***
Billy Drago (zm. 24 czerwca 2019)
Aktor telewizyjny i filmowy najczęściej obsadzany w rolach czarnych charakterów. Najbardziej znany z roli w "Nietykalnych" Briana De Palmy, gdzie wcielił się w rolę Franka Nittiego – gangstera będącego prawą ręką Ala Capone. Na swoim koncie ma także występy m.in. w nominowanym do Złotej Palmy "Niesamowitym jeźdźcu" Clinta Eastwooda, "Oddziale Delta 2" oraz horrorach "Wzgórza mają oczy" i sequelu "Dzieci kukurydzy".
***
Max Wright (zm. 26 czerwca 2019)
Aktor najlepiej znany z roli ojca rodziny, która przygarnęła pod swój dach tytułowego bohatera serialu "ALF". Na wielkim ekranie zadebiutował w 1979 roku, grając w oscarowym "Całym tym zgiełku". Na koncie miał również drugoplanowe role m.in. w "Czerwonych", "Żądle 2" i "Cieniu".
***
Rip Torn (zm. 9 lipca 2019)
Aktor znany m.in. z ról w "The Larry Sanders Show" i "Facetach w czerni". Występ w sitcomie "The Larry Sanders Show" przyniósł mu szereg nominacji do nagrody Emmy (za każdy z sześciu sezonów) – i jedną statuetkę. W 1984 nominowano go do Oscara za występ w filmie "Moje Cross Creek".
***
Rutger Hauer (zm. 19 lipca)
Holenderski aktor, którego kariera nabrała rozpędu w latach 70. za sprawą ról w filmach Paula Verhoevena - "Tureckich owocach" i "Żołnierzu Orańskim". Na początku lat 80. Hauer zaczął pracować w Ameryce. Jego hollywoodzkim debiutem był występ u boku Sylvestra Stallone'a w dreszczowcu "Nocny jastrząb". Rok później Holender zagrał najważniejszą rolę w życiu - replikanta Roya Batty'ego w arcydziele science fiction "Łowca androidów". W 1995 roku Hauer został nagrodzony Złotym Globem za występ w filmie telewizyjnym "Vaterland - Tajemnica III Rzeszy".
***
Peter Fonda (zm. 16 sierpnia 2019)
Amerykański aktor i scenarzysta. Pierwsze znaczące role zagrał w filmach Rogera Cormana: "Dzikich aniołach" i "Podróży". Status legendy zapewnił mu "Swobodny jeździec". Była to opowieść o dwóch motocyklistach, którą Fonda wyprodukował za niespełna 400 tysięcy dolarów i do której przygotował scenariusz razem Dennisem Hopperem i Terrym Southernem. Obraz stał się głosem pokolenia, a scenariusz został nominowany do Oscara. Peter Fonda wystąpił również m.in. w: "Ucieczce z Los Angeles", "Angolu" i "3:10 do Yumy". Pomimo choroby nowotworowej był aktywny zawodowo do samego końca.
***
Richard Williams (zm. 16 sierpnia 2019)
Trzykrotny laureat Oscara i animator znany m.in. z pracy przy filmie "Kto wrobił Królika Rogera?". Pracował też przy filmach aktorskich, dla których przygotowywał m.in. czołówki. W jego filmografii są choćby "Co słychać, koteczku?", "Casino Royale" czy "Powrót Różowej Pantery".
***
Piotr Woźniak-Starak (zm. 18 sierpnia 2019)
Producent filmowy, założyciel firmy producenckiej Watchout Studio. Pracował m.in. przy filmach "Big Love" (2012), "Bogowie" (2014), "Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej" (2017). Ostatnim jego projektem jest "Ukryta gra" (2019), która wejdzie do kin już po jego śmierci.
***
Jan Purzycki (zm. 20 sierpnia 2019)
Scenarzysta filmowy i telewizyjny. Jego najbardziej znane filmy to "Wielki Szu", "Piłkarski poker" i "Prymas - Trzy lata z tysiąca". Pisał lub współtworzył scenariusze odcinków "Złotopolskich" przez cały czas emisji serialu.
***
Sid Haig (zm. 21 września 2019)
Amerykański aktor. W latach 60. i 70. grał w filmach blaxploitation, m.in. w "Wielkim domu lalek" (1971), "Coffy" (1973) i "Foxy Brown" (1974). Najbardziej znany jest jednak z występów w horrorach Roba Zombiego takich jak "Dom 1000 trupów" (2003) czy "Bękarty diabła" (2005), gdzie wcielał się w postać Kapitana Spauldinga.
***
Jan Kobuszewski (zm. 28 września 2019)
Aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, artysta kabaretowy. Specjalizował się w rolach drugoplanowych bądź epizodycznych. Grał m.in. w takich filmach jak "Brunet wieczorową porą" (1976), "Poszukiwany, poszukiwana" (1972) czy "Nie ma róży bez ognia" (1974) oraz serialach "Alternatywy 4", "Czterdziestolatek" i "Graczykowie". Współpracował z kabaretem "Dudek" i "Kabaretem Olgi Lipińskiej".
***
Janusz Kondratiuk (zm. 7października)
Polski reżyser i scenarzysta. Ukończył PWSFiTV w Łodzi na wydziale reżyserskim. Po kilku etiudach zaczął kręcić filmy telewizyjne - już pierwsze z nich, "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę", "Niedziela Barabasza" i "Dziewczyny do wzięcia" przyniosły mu popularność. W trakcie swojej pracy nad fabułami był sześciokrotnie nominowany do gdyńskich Złotych Lwów - m.in. za "Głos", "Złote Runo" i "Milion dolarów". Jego ostatni film, "Jak pies z kotem", poświęcony był jego relacji z bratem Andrzejem zmarłym w 2016 roku. Film zdobył dwie nagrody aktorskie w Gdyni.
fot. Marcin Kot Bastkowski
***
Robert Forster (zm. 11 października 2019)
Amerykański aktor. W jego filmografii są m.in. "Chłodnym okiem" (1969), "Aligator" (1980), "Oddział delta" (1986) i "Spadkobiercy" (2011). Był gwiazdą seriali "Banyon" (1972-1973) i "Nakia" (1974), zagrał również w trzecim sezonie "Twin Peaks" oraz w "Breaking Bad" i jego filmowej kontynuacji, "El Camino". Za rolę w "Jackie Brown"Quentina Tarantino zdobył nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego.
***
Robert Evans (zm. 26 października 2019)
Producent filmowy. W 1967 roku, w wieku 36 lat został najmłodszym szefem produkcji w historii studia Paramount Pictures. To za jego czasów powstały "Ojciec chrzestny", "Love Story" i "Dziecko Rosemary". Był producentem takich obrazów jak: "Chinatown" (za który dostał nominację do Oscara), "Maratończyk", "Miejski kowboj" i "Cotton Club".
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
